گشت‌های تحقیقاتی دریایی با اتکا به تجهیزات و محققان داخلی انجام می‌شود

به گزارش برنا؛ احمد رضا لاهیجان زاده،  معاون محیط‌زیست دریایی و تالابی سازمان حفاظت محیط‌زیست در نشست مجازی " گشت اقیانوس شناسی شناور کاوشگر خلیج فارس و دریای عمان و تقارن آن با چرخنده حاره ای شاهین " گفت: کنوانسیون های بین المللی مختلفی در حوضه حفاظت از محیط زیست دریاها و اقیانوس ها وجود دارد که می توان به کنوانسیون بین المللی جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتی ها معروف به " مارپول " اشاره کرد که هدف تمام آنها حفاظت از محیط زیست دریایی و زیستمندان موجود در پهنه های آبی است.

او در ادامه به مناطق ویژه و حساس دریایی اشاره کرد و افزود: بحث مناطق دریایی ویژه در سال ۱۹۷۶ مطرح شد اما در سال های ۱۹۸۶ تا ۱۹۹۱ در جلسات متعددی که تشکیل شد منتهی شد به دستورالعملی برای حفاظت از مناطق دریایی ویژه که این مناطق از نظر محیط زیست، اقتصادی و اجتماعی حایز اهمیت هستند از این رو قرار شد تا از آسیب پذیری آنها در مقابل فعالیت های دریایی محافظت شود.

لاهیجان زاده اظهار کرد: در این راستا کنوانسیون حقوق دریاها اعلام کرد که کشورهای ساحلی باید در مناطق ویژه اقتصادی خود مناطق ویژه دریایی را هم مشخص کنند تا به واسطه فعالیت های اقتصادی آسیب کمتری به اکوسیستم مناطق وارد شود،  شاید نقطه عطف مناطق دریایی ویژه،  تصویب خلیج فارس و دریای عمان به عنوان مناطق ویژه دریایی توسط کمیته حفاظت از محیط زیست بود که در پنجاه و ششمین جلسه این کمیته در سال ۲۰۰۷ به تصویب رسید و فضایی را برای کشورهای منطقه ایجاد کرد تا توجه ویژه ای به خلیج فارس و دریای عمان داشته باشند.

معاون محیط زیست دریایی و تالابی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: مناطق ویژه معمولا یک یا چند کشور را در بر می گیرد که در خلیج فارس و دریای عمان ۸  تا ۹ کشور را شامل می شود که این کشورها باید به این مناطق ویژه دریایی توجه خاصی داشته باشند.  

او تصریح کرد: این مناطق به این دلیل انتخاب می شوند که اولا از اهمیت ویژه ای در زمینه اکوسیستم های دریایی و منابع دریایی برخوردار باشند و از طرفی هم پتانسیل تجمع آلودگی ها را داشته باشند که بر این اساس خلیج فارس این ویژگی های را دارد چون یک دریای تقریبا نیمه بسته است و چرخه آب در آن معمولا بین ۵ تا ۶ سال زمان می برد بنابراین ماندگاری آلودگی در آن بسیار بالا است، اما در عین حال ویژگی های زیستگاهی منحصر به فردی در داخل این محدوده وجود دارد که آنرا ویژه کرده است،  به جز بحث خلیج فارس و دریای عمان،  ۸ منطقه دیگر هم به عنوان مناطق ویژه دریایی معرفی شده اند که دریای مدیترانه، بالتیک، سیاه، سرخ، خلیج عدن، قطب جنوب،  دریای شمال و آبهای عمان را شامل می شود.

اوتاکید کرد: البته متاسفانه آن سختگیری هایی که باید در خلیج فارس و دریای عمان به عنوان مناطق ویژه دریایی اعمال شود در این آبها دیده نمی شود در حالی که در مناطق دیگر مانند دریای سیاه و سرخ به جدیت دنبال می شود، شاید به این بر می گردد که کشورهای منطقه آنطور که باید به اهمیت این دو پهنه آبی نپرداخته اند، مثلا یکی از این سختگیری ها تخلیه آب توازن کشتی ها قبل از رسیدن به بنادر است که باید با جدیت دنبال شود و یا اینکه کشتی ها حتما تصفیه خانه داشته باشند تا تخلیه آب توازنشان گونه های مهاجم و غیر بومی از آبهای دیگر وارد آبهای سرزمینی ما نشود.

لاهیجان زاده با تاکید بر اینکه در اینجا پایش دریاها اهمیت پیدا می کند به گشت اقیانوس شناسی شناور کاوشگر خلیج فارس و دریای عمان اشاره کرد و گفت:‌ تاکنون سه بار گشت دریایی با این مقیاس که از دریای عمان،  تنگه هرمز تا دهانه اروند را پوشش دهد انجام شد که اولین آن در سال ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱ و آخرین بار در سال ۲۰۰۵ بود و سومین گشت نیز در شهریورماه امسال انجام شد، البته دو گشت قبلی به میزبانی و تامین هزینه و شنار توسط سازمان منطقه ای حفاظت از محیط زیست دریایی (راپمی) ‌ انجام می گرفت که هدف تعیین داده ها برای حراست از حریم دریاها و محیط زیست دریایی بود.

او ادامه داد: اما اکنون توانستیم با ساخت کشتی تحقیقاتی اقیانوس پیمای خلیج فارس در گشت های دریایی مستقل شویم و در گشت سوم از محققان داخلی و تجهیزات داخلی استفاده کنیم همچنین موفق شدیم تا دامنه پارامترهایی که در سال ۲۰۰۵ انتخاب شده بودند را گسترش دهیم.  

معاون محیط زیست دریایی و تالابی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: با انجام گشت های تحقیقاتی داده های دریایی ما به روز خواهد بود و به صورت آنلاین در اختیار محققان قرار خواهیم داد، همچنین مقرر شد تا ۴ سال متوالی این گشت ها انجام شود و در سال پنجم یک تحلیل جامع از داده های به دست آمده داشته باشیم و پایه گذار برنامه های ما در راستای حفاظت از محیط زیست دریایی خواهد بود.