شخصیت‌هایی چون مبارک و حاجی فیروز می‌توانند الهام گرفته از غلامان دوره قاجار باشند/ دغدغه من این است که این کاراکتر در تئاتر مدرن وارد شود

علی نصیریان، بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، با اشاره به اهمیت شخصیت مبارک برای پرداختن در آثار نمایشی درام، اظهار داشت: درباره منابع مکتوبی که می‌توانند برای درام‌نویس‌های ما مرجعی باشند تا بتوانند شخصیت مبارک را از دل روایات وارد درام کنند اطلاع چندانی ندارم اما قطعاً چنین منابعی را با مراجعه به هنرمندانی فعال در این عرصه مثل داوود فتحعلی‌بیگی می‌توان پیدا کرد.

نصیریان خاطرنشان کرد: در صحبتی با داوود فتحعلی‌بیگی او چند منبع برای همین موضوع عنوان کرد ولی درباره شیوه اجرای نمایش‌های تخت‌حوضی و دیگر نمایش‌های سنتی کتاب‌های بسیاری وجود دارند که می‌توانند منابع مفیدی برای نسل جوان درام‌نویس و کارگردانان تئاتر باشند که دغدغه‌مندان این حوزه می‌توانند با رجوع به این آثار برای احیای کاراکتر مبارک و نگارش نمایشنامه‌هایی امروزی با محوریت قرار دادن این کاراکتر از این منابع استفاده کنند.

او افزود: مبارک بارها در نمایش‌های تخت حوضی ما اجرا شده و ما در این زمینه آثار متعددی را می‌توانیم نام ببریم اما دغدغه من این است که این کاراکتر در تئاتر امروز و مدرن ما وارد شود و این اتفاقی است که هنوز به اندازه کافی در تئاتر رخ نداده است.

این بازیگر در ادامه اظهاراتش درباره این نگرش که شخصیت‌هایی چون مبارک و حاجی فیروز نماد برده‌داری و نژادپرستی هستند، گفت: می‌توان برداشت‌های مختلفی درباره عقبه این شخصیت‌ها داشت. اسنادی تاریخی وجود دارد که در دوره قاجار از مکان‌های زیارتی مثل کربلا، مکه و... افرادی به عنوان کنیز و غلام خرید و فروش می‌شدند و یا از قبایل آفریقایی مثل ساحل عاج غلامانی از سوی تجار به اشراف ایران فروخته می‌شد چرا که این کشورها از طرق مختلف مثل راه‌های دریایی برای تجارت با ایران در ارتباط بودند.

نصیریان تصریح کرد: ممکن است شخصیت مبارک الهام گرفته از همین افراد باشد که به عنوان غلام در ایران زندگی می‌کردند. ذبیح‌الله ماهری هم از هنرمندانی است که به این نکته اشاره کرده است؛ طبق گفته او نشانه‌هایی هم در کاراکترهای سیاه نمایش‌های آیینی و سنتی ما وجود دارد که علاوه بر آنچه این کاراکترها در نمایش‌ها می‌گویند در شکل صحبت کردنشان هم می‌توان این نشانه‌ها را مثل لکنتی نمایشی که در بیان‌شان وجود دارد به وضوح دید. چنین نشانه‌هایی مشخص می‌کند این افراد زبان فارسی را هم به خوبی نمی‌دانند و این می‌تواند ما را بیشتر به این نظر متوجه کند که شخصیت‌هایی چون مبارک و حاجی فیروز چنین عقبه‌ای دارند.

این بازیگر در پایان خاطرنشان کرد: این شخصیت‌ها امروز در نمایش‌های سنتی ما جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده‌اند، شخصیت‌ مبارک به زبان طنز و به بهترین شکل انتقادات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را مطرح می‌کند. لازم است که برای احیا و به‌روز کردن چنین کاراکترهایی اقدام کنیم. شخصیت‌هایی چون مبارک در نمایش‌های امروز می‌توانند در دل یک درام قرار بگیرند و در کنار جذابیتی که برای مخاطبان دارند نقدهای اجتماعی امروزی را نیز مطرح کنند.