روایی بودن؛ وجه برجسته «نمایندگان امر، نمایندگان کلام»

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛  نشست «معرفی و بررسی کتاب نمایندگان امر، نمایندگان کلام» از سلسله نشست‌های دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران از سوی خانه کتاب و ادبیات ایران با حضور آراز بارسقیان (مولف)، محمدصادق علیزاده (منتقد) و رضا کردلو (منتقد) برگزار شد.

 کتاب «نمایندگان امر، نمایندگان کلام» تمرکز خود را بر تاریخ و اتفاقات پیرامونی کانون نویسندگان ایران از سال 1345 تا ‌‌1357 می‌گذارد. در این کتاب خواننده با روایت‌های متفاوت و تازه براساس خاطرات و یادداشت‌ها و اسناد تا به امروز کامل ‌منتشر نشده سازمان ساواک مواجه می‌شود. روایت‌هایی از افراد نام‌آشنایی همچون جلال آل‌احمد، سیمین دانشور، ‌غلامحسین ساعدی، رضا براهنی، محمود اعتمادزاده، علی اصغر حاج سیدجوادی، احمد شاملو، محمود دولت‌آبادی، ‌اسماعیل خویی و تعداد دیگر از نویسندگان و شاعران. این روایت‌ها تفاوت اصلی خود را در تازه بودن زاویه دید و مبنای ‌روایتی در نظر می‌گیرند. این روایت‌ها در سنجه خاطرات اعضای ‌کانون نویسندگان ایران قرار گرفته است و از خلال آن جهت‌گیری برای تعریف تاریخ این کانون تا سال 1357 بوده است.‌

در این  نشست، آراز بارسقیان(نویسنده کتاب) عنوان کرد: این کتاب از جمله آثار پژوهشی و غیرداستانی به شمار می‌آید که در آن ابتدا به اهمیت نقطه تلاقی با نویسندگان پیش از خود و در ادامه به مساله روایت و معضل آن پرداخته شده است.

بارسقیان افزود: لئو کوکمن، نویسنده کتاب «زمان دروغ می‌گوید» تاکید دارد که همه روایت‌ها لزوما دروغ یا راست نیستند، بلکه مساله پیامدهای این روایت‌هاست. یک روایت واحد و خطی همیشه در خود دروغ‌هایی نهفته دارد که ما را از اصل واقعه دور می‌کند.

وی تاکید کرد: با این پیش‌زمینه به سراغ معرفی کانون نویسندگان ایران رفتم. کانون یکی از نقاط تلاقی اجتماعی از روشنفکران ایرانی با گرایش‌های متفاوت، محل بسیاری از مناقشات روشنفکری و در مواردی محل مسایل سیاسی و امنیتی است.

بارسقیان ادامه داد: بررسی این کتاب از روزهای شکل‌گیری دوره اول کانون در سال ۱۳۴۵ آغاز می‌شود و تا آخرین روزهای اسفند ۱۳۵۷ ادامه می‌یابد. در این کتاب سعی شده بیشتر نوشته‌ها، روایت‌ها و گزارش‌های مستقیم و غیرمستقیم با کانون نویسندگان بررسی شود.

این کتاب به اقتباس از تاریخ پرداخته است

همچنین محمدصادق علیزاده (منتقد ادبی) در سخنانی در این نشست گفت: این کتاب اثر خلاقه ادبی است که به اقتباس از تاریخ پرداخته و نشان داده می‌توان از اقتضائات تاریخ فاصله گرفت و در عین حال به روایت آن پرداخت.

وی ادامه داد: وجه برجسته این اثر استفاده از فرم روایی است که خواننده در آن بدون چالش و دست‌انداز جلو می‌رود و در کل یک اثر خلاق ادبی و قابل استفاده است. استفاده از فرم روایی کمک کرده مخاطب ارتباط آسان‌تری با تاریخ برقرار کند؛ چراکه پرداختن غیر روایی به اقتضائات تاریخ ارتباط آسانی را با خواننده برقرار نمی‌کند.

این روزنامه‌نگار و پژوهشگر با اشاره به فعالیت‌های کانون گفت: نویسنده بر کانون نویسندگان تمرکز کرده که محل شعارهای له و علیه بسیار است و به دعواهای سیاسی و حواشی و اخلاف‌های موجود نیز اشاره می‌کند. این کتاب کمک می‌‌کند تا دانشجویان امروز با چهره واقعی بسیاری از شخصیت‌های فرهنگی سال‌های 45 تا 57 آشنا شوند و فارغ از هیجان‌های سیاسی با بسیاری از واقعیت‌های تاریخ ادبیات معاصر آشنا شوند.

این منتقد ادبی در پایان صحبت‌هایش گفت: در پرداختن به روایت تاریخی با خلق آثار ادبی باید چشم‌انداز را وسیع‌تر کنیم و از منابع بیشتری استفاده شود.

روایت یک‌سویه به کار نمی‌آید

همچنین در این نشست، رضا کردلو، منتقد ادبی در سخنانی با تاکید بر اینکه اکنون با مشکل تبیین واقعیت‌ها مواجه هستیم، توضیح داد: بخشی از تاریخ را در داخل کشور و بخشی را نیز دشمنان جمهوری اسلامی حذف کرده‌اند و با تاریخ ناقص و معوجی مواجه هستیم که شبهه‌ای را برطرف نمی‌کند و همه جانبه نیست.

کردلو  در پایان گفت: این عامل باعث شده جوان امروز به سمت قرائتی که گسترده‌تر باشد، روی آورد. کتاب «نمایندگان امر، نمایندگان کلام» اثری قطور است که به شکلی گسترده‌تر به کانون نویسندگان پرداخته و با اشاره به تمام شهرهای ایران آن زمان تناقض‌ها را مشخص کرده است. روایت یک سویه در تاریخ به کار نمی‌آید و بسیاری از نقدهایی که به این کتاب شده نتیجه یک سو نگری است. 

دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران از سوم بهمن‌ماه آغاز شده است و تا یازدهم بهمن‌ماه ١٤٠٠ ادامه خواهد داشت. علاقه‌مندان برای بازدید و خرید کتاب می‌توانند به Ketab.ir  مراجعه کنند.

انتهای پیام//