اقتباس ، برداشت آزاد ، کپی کاری یا سرقت ادبی/ فیلمنامه هایی که نانش سر سفره دیگری می رود!

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ بسیار شنیده ایم که در بسیاری از مواقع برخی از نویسندگان از سرقت طرح ها و ایده هایشان توسط دوستان یا همکاران خود خبر داده و از این مسئله گلایه کرده اند و حتی این موضوع باعث شده است تا کار به شکایت برسد اما برخی از نویسندگان دیگر دست به شکایت نبردند و به نوعی از حق خود گذشته اند. همین مسئله باعث شد تا ما با برخی از فیلمنامه نویسان گپ و گفتی داشته باشیم و از آن ها در این خصوص سوال کنیم که آیا درگیر این اتفاق شده اند یا خیر؟ مشروح این گزارش را در ذیل از نظر می گذرانید.

هومان فاضل: حدود 10 سال پیش دوبار سرقت ادبی گریبانم را گرفت/فیلمنامه ای داشتم که «زخم کاری» با 80% آن مطابقت داشت؛ اما شکایتی ندارم!

هومان فاضل نویسنده سینما و تلویزیون که در کارنامه هنری اش آثار ارزشمندی همچون سریال تلویزیونی «آسمان من»، «ستاره های سربی»، «سارق روح» و  فیلم سینمایی «فهرست مقدس» دیده می شود در پاسخ به این سوال که آیا تا به حال موضوع، طرح فیلمنامه یا قصه ای از او به سرقت رفته است یا خیر به خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا گفت: بله این اتفاق برای من رخ داده است.

فاضل در این خصوص که با توجه به سرقت ادبی رخ داده در آن شرایط چه کاری از دستش ساخته بود آیا با شکایت کار را پیش برد یا خیر اظهار کرد: متاسفانه سال ها قبل زمانی که پیگیری های لازم را در این خصوص انجام دادم متوجه شدم دو بار در سیما فیلم طرح و اطلاعات فیلمنامه ای که حدود ده سال قبل نگارش کرده بودم از سمت مدیریت تلویزیون درز داده شد. درواقع انگار طرح را برای تهیه کننده ای شرح دادند و از او خواستند تا شروع به ساخت کند البته چنین اتفاقی در شوراهای تلویزیون رخ می دهد اول اینکه این افراد طرح های زیادی را می خوانند که بعد از مدت ها با گذر زمان ایده مرکزی آن طرح ها در ذهن شان باقی می ماند اما اینکه کجا آن ایده ها را خوانده اند و این طرح ها برای چه کسی بوده است را فراموش می کنند و زمانی که برخی از ایده های نویسندگان مورد قبول واقع می شود افرادی که در شوراها حضور دارند طرح هایی که از قبل در ذهن شان مانده را به نویسندگان پیشنهاد می کنند تا در فیلمنامه هایشان استفاده کنند و بعد متوجه خواهیم شد که طرح و ایده ای که از ما بوده در فیلمنامه فرد دیگری استفاده شده است.

او ادامه داد: نکته دیگر این است که در برخی مواقع تداعی یک موضوع باعث می شود تا چند نویسنده دور از هم شروع به نگارش فیلمنامه کنند و تجربه ای که من از این قضیه داشتم این بود که تقریبا حدود دو سال روی نمایشنامه مکبث برای یک سریال کار می کردم و چند تن از افراد حرفه ای نیز از طرح و ایده من آگاه بودند و مطلب را خوانده بودند و زمانی که سریال «زخم کاری» به زمان پخش نزدیک شد با من تماس گرفتند تا خبر  ساخته شدن این سریال را که همان ایده اولیه ای بود که در ذهن من جرقه زد را بدهند، وقتی که قسمت های اول و دوم را تماشا کردم متوجه شدم که شباهت های این سریال با طرح و ایده من بالای 80 درصد است و بعد از آن نیز به کتابی که بر مبنای آن اقتباس شده بود مراجعه کردم و بعد از خواندن کتاب متوجه شدم که داستان کتاب به طرح من بسیار زیاد شبیه است و وقتی تاریخ انتشار آن را دیدم متوجه این قضیه شدم که زمان انتشار پیش از تاریخی بود که من شروع به نگارش کردم و حقیقتا من کتاب «زخم کاری» را نخوانده بودم و بسیار برای من جالب بود که نگاه من در نمایشنامه و ترتیب اتفاقاتی که طراحی کرده بودم بی نهایت از لحاظ ذهنی به نویسنده کتاب نزدیک بود و طرح و نگارش اولیه ای که شبیه به مکبث داشتم را نیز کنار گذاشتم چراکه من و نویسنده «زخم کاری» دو فرد متفاوت از یکدیگر  و با دو سن مختلف بودیم که با یک زاویه به مکبث نگاه کردیم. در برخی مواقع تصوری که از سرقت هنری پیش می آید همزمانی و تداعی ذهنی دو نویسنده نسبت به یک موضوع است. متاسفانه به دلیل تعدد شورا ها و فیلمنامه خوان ها مجبور هستیم تا فیلمنامه هایمان را تا پیش از اجرا به دست افراد بسیاری بسپاریم که طرح و فیلمنامه از کنترل ما خارج می شود.

فاضل در ادامه بیان کرد: در حوزه سینما نیز نویسندگان طرح های خود را به دفتر فیلمسازی می برند ولی تهیه کنندگان به شخصه این ایده ها را نمی خوانند و تعدادی فیلمنامه خوان دارند که به آن ها اعتماد کافی دارند. با وجود احترامی که برای این افراد قائل هستم اما اگر به حوزه نویسندگی وارد شوید خود به خود متوجه می شوید که در بیشتر مواقع از این افراد اثری بیرون نیامده و فقط صرفا فیلمنامه خوان هستند و در همه دفاتر سینمایی و در کل جهان هم وجود دارند. گاهی ممکن است این افراد برای اشخاص دیگری برخی از قصه های جالب و جذاب را تعریف کنند و چه بسا ایده های تعریف شده توسط نویسنده ای دیگر استفاده شود.

هومان فاضل در پایان و در پاسخ به این سوال که آیا امکان دارد سرقت ادبی میان دو دوست نویسنده رخ دهد اظهار کرد: اگر این اتفاق رخ دهد که باید قید آن دوستی از پایه و بن زده شود و ما اساسا سرقت رفیقانه نداریم و کسی که از رفیق خود سرقت می کند بسیار بدتر از این است که از غریبه دزدی ادبی کند.

امیر برادران: رفیقم فیلمنامه ام را دزدید/ با شکایت راه به جایی نمی رسد!

امیر برادران فیلمنامه نویس و طنزپرداز که در کارنامه هنری اش آثاری چون «باخانمان»، «دست بالای دست» ، «سیگنال موجود است»، «خانه اجاره ای»، «هیولا»، «دراکولا» و .... دیده می شود در پاسخ به این سوال که آیا تا به حال موضوع، طرح فیلمنامه یا قصه ای از او به سرقت رفته است یا خیر به خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا گفت: واقعیت این است تا جایی که توانسته ایم سعی کرده ایم تا در مسیر درست قدم بگذاریم و علاوه بر آن تا کنون از افرادی استفاده کرده ایم که ثابت قدم بوده اند.

این نویسنده در این خصوص که اگر زمانی گرفتار سرقت و دزدی ادبی شود در آن شرایط چه کاری انجام خواهد داد آیا دست به شکایت می برد یا خیر بیان کرد: اساسا کار بیهوده ای انجام نخواهم داد و می دانم که شکایت نیز راه به جایی نمی برد چراکه خود شاهد بوده ام چندین مرتبه همکاران من گرفتار چنین اتفاقی شده بودند و با شکایت نیز به نتیجه نرسیدند.

او در پاسخ به این سوال که آیا امکان دارد سرقت ادبی میان دو دوست نویسنده رخ دهد اظهار کرد: بله، متاسفانه این اتفاق برای من رخ داده است. درواقع در گذشته فیلمنامه ای را شروع به نگارش کردم و یکی از دوستان من با دسترسی به لب تابم آن فیلمنامه را سرقت کرد و به جای دیگر ارائه داد و این مسئله بسیار غم انگیز تر از آن است که بخواهم در موردش حرف به میان آورم.

امیر برادران در پایان تاکید کرد: امیدوارم راهکاری اندیشیده شود تا این اتفاق دیگر رخ ندهد چرا که صنف نویسندگان محل درآمدی غیر از طرح ها، ایده ها و فیلمنامه هایی که نگارش می کنند ندارند و اساسا نوشتن یک پروسه طولانی است و ممکن است یک نویسنده حدود یک سال از عمر خود را پای نگارش یک فیلمنامه بگذارد و این طرح بسیار راحت ممکن است جای دیگر مورد استفاده قرار گیرد و قطعا لطمات روحی که به فرد نویسنده می خورد بسیار بیشتر از مسائل مالی است که وجود دارد. اگر بحث ایده نبود ممکن است هر نویسنده سالی 10 فیلمنامه بنویسد اما ایده های کمیاب و گیرا بسیار کم است به همین دلیل باید راهکاری روی کار بیاید تا از همان ابتدا ایده اولیه نویسندگان به ثبت برسد.

انتهای پیام//