منصور فروزش: «زمزمه‌های گمشده در دوردست» مساله افراد آسیب‌پذیر است/ محمد دلاوری: احساس بی‌پناهی یکی از عوامل اصلی مهاجرت است

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا؛ اولین نشست «پاتوق مستند» که به همت سازمان سینمایی سوره در پردیس سینمایی آزادی راه‌اندازی شده است، به نمایش و نقد و بررسی مستند «زمزمه‌های گمشده در دوردست» به کارگردانی منصور فروزش و تهیه‌کنندگی سیدمهدی دزفولی اختصاص یافت.

در این مراسم که اجرای آن برعهده محمد دلاوری بود، میثم مهدیار استاد دانشگاه، منصور فروزش کارگردان، سیدمهدی دزفولی تهیه‌کننده و برخی از مستندسازان و منتقدان حضور داشتند.

پس از نمایش مستند، جلسه نقد و بررسی برگزار شد و محمد دلاوری در ابتدا بیان کرد: شاید بتوان گفت در حال حاضر به صورت روزانه با افرادی مواجه می‌شویم که یا از بقیه می‌پرسند، قصد مهاجرت دارند یا نه؟ و یا می‌گویند می‌خواهند از ایران بروند. بر اساس آمار پنجاه درصد مردم ایران تصور می‌کنند که باید بروند، در حال تلاش برای رفتن هستند و یا چیزی به عنوان میل به مهاجرت در آنان یافت می‌شود. 

وی تاکید کرد: میل به مهاجرت از خود مهاجرت تلخ‌تر است چراکه یک فرد ممکن است یک عمر در جایی زندگی کند که همواره احساس تعلق به سرزمینش نداشته باشد و زیر پای خود را محکم نبیند.

دلاوری در ادامه با بیان اینکه مردم گاهی احساس بی‌پناهی می‌کنند، بیان کرد: در حقیقت یکی از عوامل مهاجرت شاید این مساله باشد که مردم فکر می‌کنند کسی حواسش به آن‌ها نیست و مهاجرت می‌کنند تا کسی به آن‌ها توجه کند. در این میان سوال اینجاست که وظیفه حاکمیت چیست؟ آیا نباید از این مساله که میزان مهاجرت غیرقانونی در ایران در یک یا دو سال گذشته 18 برابر شده است، بترسد و یا احساس ناامنی کند؟ 

وی تاکید کرد: حاکمیت در ایران به این نتیجه رسیده است که برای امنیت باید پای قواعد اصلی‌اش محکم بایستد و انقدر در این زمینه انرژی صرف کرده که شاید فراموش کرده است باید به مسایل دیگری نیز توجه کند.  

این مجری خاطرنشان کرد: اینکه یک فیلمساز به کمپی که مهاجران غیرقانونی در آن زندگی می‌کنند، سر زده و اثری ساخته است، کار بسیار سخت، مهم و بزرگی‌ست. در حقیقت من می‌خواستم این کار را انجام بدهم اما نتوانستم در حالیکه کارگردان «زمزمه‌های گمشده در دوردست» توانسته با مهاجران غیرقانونی که وحشت‌زده هستند، ارتباط بگیرد و اثری در این زمینه خلق کند.

در ادامه مراسم ابراهیم فیاض پژوهشگر حوزه جامعه‌شناسی و استاد دانشگاه که به صورت اینترنتی مهمان این برنامه بود در سخنانی عنوان کرد: مهاجرت در جهان امروز به واسطه تکنولوژی‌های نوین و صنعت دیجیتال تبدیل به یک بحث بسیار جدی و اساسی شده ا‌ست یعنی همه می‌توانند با یک جستجوی ساده به این نتیجه برسند که در کدام کشور می‌توان به بهترین شغل رسید و در کدام کشور می‌توان مباحث علمی را به واسطه رشته تحصیلی خود دنبال کرد. 

وی ادامه داد: تولد، مرگ، ازدواج و مهاجرت جزو چهار واقعه اساسی‌ست که به شدت روی جمعیت اثرگذار است. در حقیقت نسبت به آگاهی از جهان پدیده مهاجرت به وجود می‌آید. تا قبل از دهه 50 بحث مهاجرت در ایران جدی نبود و کسانی که قصد آن را داشتند یا جزو طبقه فرادست بودند و یا دولت آن‌ها را به خارج از کشور می‌فرستاد اما از سال 50 تا 57 شوق ایرانیان برای مهاجرت بیشتر شد. میل به مهاجرت در دهه 70 میان قشر متوسط جامعه، در دهه 80 میان بیشتر اقشار جامعه و در دهه 90 میان همه اقشار حتی روستاییان افزایش پیدا کرد.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: هر کشوری که بتواند یک مغز متفکر از ایران جذب کند، امتیازات اساسی برای خود بدست می‌آورند و در حال حاضر مهاجرت از سوی دانشگاهیان بسیار زیاد شده است. 

فیاض در پایان سخنان خود مطرح کرد: مهاجرت نه امری مثبت‌ است و نه امری منفی‌ بلکه باید کار کارشناسی در ابعاد مختلف روی آن صورت بگیرد چراکه این قضیه به شدت روی آینده ایران اثرگذار است. 

در ادامه منصور فروزش کارگردان «زمزمه‌های گمشده در دوردست» با بیان اینکه اگر هزاران تحقیق و پژوهش در زمینه مهاجرت انجام شود باز هم نمی‌توان نظر قطعی درباره آن داد چراکه انسان مدام در حال تغییر و پیشرفت و تا حدودی غیرقابل پیش‌بینی‌ست، گفت: مستند «زمزمه‌های گمشده در دوردست» از یک پدیده و مساله کوچکی از مهاجرت آن هم مهاجرت غیرقانونی ایرانیان صحبت می‌کند.

وی ادامه داد: ما در این مستند به مهاجرت نخبگان نپرداختیم چراکه زیاد درباره آن صحبت شده و می‌شود و این افراد به اصطلاح همیشه در چشم هستند. 

کارگردان «زمزمه‌های گمشده در دوردست» تاکید کرد: مساله این مستند درباره افرادی‌ست که بسیار آسیب‌پذیر هستند و ما آن‌ها را نمی‌بینیم. بحث این افراد استخدام در یک بیمارستان در خارج از کشور و یا تحصیل در دانشگاه سرشناس خارجی نیست بلکه رفتن از جایی‌ست که هیچ سهمی از آن ندارند و پیدا کردن سهمی‌ست که شاید متعلق به آن‌ها نباشد. 

فروزش با اشاره به اینکه در این مستند صورت خشن و ترسناک وضعیت کمپ‌ها را نشان نداده است، مطرح کرد: یکسری مسایل را نمی‌توان نمایش داد چراکه کسی باور نمی‌کند. علاوه بر این نمایش یک سری مسایل، اخلاقی نبود و از خط قرمزهایی عبور می‌کرد که برای جامعه ما پذیرفته نیست. باید این نکته را ذکر کنم که هیچ زمان نمی‌توان همه حقیقت را به نمایش گذاشت و آن چیزی که روی پرده سینما می‌بینیم، بازنمایی ناقصی از حقیقت است. 

وی با اشاره به اینکه حقیقت در دل انسان‌هاست، گفت: اگر قرار باشد بین فضا و انسان انتخاب کنم، ترجیح می‌دهم انسان را برگزینم و باید بگویم دوربین من با انسان‌ها ارتباط برقرار می‌کند. 

فروزش خاطرنشان کرد: من به عنوان فیلمساز قرار نیست راهکار ارایه بدهم بلکه پدیده‌ای را در حد توان و سواد خود نشان داده‌ام و باید افرادی که ساعت‌ها و روزها روی این مساله کار کرده و می‌کنند و درآمدشان از این مسیر تامین می‌شود، بگویند چرا مهاجرت غیرقانونی به وجود آمده است و چه کاری می‌توان انجام داد تا به نتیجه بهینه برسد نه اینکه برطرف و پاک شود. 

سیدمهدی دزفولی تهیه‌کننده «زمزمه‌های گمشده در دوردست» در ادامه نشست با اشاره به اینکه مساله مهاجرت به دو دسته مهاجرت قانونی و غیرقانونی تقسیم می‌شود، مطرح کرد: موضوع این مستند مهاجرت غیرقانونی‌ست که طبق آمار و ارقام بیش از 80 تا 90 درصد مهاجرت از ایران را شامل می‌شود. همچنین بر اساس آمار مهاجرت، جزو 10 چالش اصلی جامعه کنونی ماست. در حقیقت مانند خونی می‌ماند که از بدن جامعه خارج می‌شود و می‌تواند آن را زمین‌گیر و آسیب‌پذیر کند. 

وی ادامه داد: وحشتناک است که بین یک دوم تا یک سوم ایرانیان به دلیل مسایل اقتصادی و معیشتی به دنبال مهاجرت هستند. پس باید به این مساله بدون لکنت زبان و تعارفات مرسوم پرداخت. 

این تهیه‌کننده یادآور شد: کارهای زیادی در یک تا دو دهه اخیر درباره مهاجرت ساخته شده است که بدون تعارف کارهای صریحی نبودند اما اینکه فیلمسازی این جسارت داشته باشد که به قلب اروپا سفر و با پناهجویان به صورت صریح صحبت کند، اتفاق ویژه‌ای‌ست که در «زمزمه‌های گمشده در دوردست» رخ داده است. 

دزفولی با بیان اینکه فرم مستند مشاهده‌گر و کارگردان شعار نداده است، خاطرنشان کرد: دست خارجی در این مستند در کار نیست و واقعیت مهاجرت غیرقانونی به تصویر کشیده شده است. در حقیقت «زمزمه‌های گمشده در دوردست» تلاش کرده است که با سوژه ارتباط نزدیکی برقرار کند تا بتواند با مخاطب صریح حرف بزند و وفادار به حقیقت باشد. 

در ادامه مراسم، میثم مهدیار استاد دانشگاه در سخنانی عنوان کرد: درباره مهاجرت بسیار صحبت شده و در حوزه علوم اجتماعی این موضوع ادبیات فربهی دارد اما من می‌خواهم از زاویه‌ای که کمتر به آن توجه شده است، به این مساله نگاه کنم.

وی ادامه داد: ما به این مساله که چه عواملی میل به رفتن را زیاد می‌کند، کمتر پرداختیم. زمانی که تعلقات کمتر می‌شود، میل به رفتن زیاد می‌شود. از سوی دیگر تصویری که در خارج از کشور نشان داده و در حقیقت ساخته می‌شود، جذاب است اما مساله این است که تصویرسازی چه قدر واقعی‌ست. در این میان تصویری که از خودمان داریم نیز مهم و عدم تقارن بین تصاویر یکی از زمینه‌های اصلی گسترش بحث مهاجرت بوده است

این استاد دانشگاه تصریح کرد: درباره تصویری که از خارج از کشور وجود دارد، زیاد صحبت شده است و عده‌ای فکر می‌کنند جایی‌ست که همه مشکلات برطرف شده است و انسان‌ها در آرامش، رفاه و امنیت هستند اما من قصد دارم درباره تصویری که از جامعه ایران وجود دارد، صحبت کنم که در چند دهه اخیر پُررنگ شده است و آن چیزی‌ست که به عنوان خلقیات ایرانیان می‌شناسیم. در این میان هیچ صفت منفی نیست که به ایرانیان نسبت ندهند.. 

مهدیار در پایان خاطرنشان کرد: تصور من این است که یکی از عوامل کمتر شدن تعلقات ایرانیان نسبت به جامعه، تاریخ و هویت‌شان تحت تاثیر این ژانر بوده است اگرچه عوامل دیگر نیز در این اتفاق دخیل بوده است. زمانی که چنین تصویری از ایران می‌سازیم که کل تاریخ ایران را تاریخِ راکدِ یکپارچه سیاه و استبدادی نشان می‌دهیم، دیگر کسی نمی‌تواند آینده‌ای برای خود و خانواده‌اش متصور باشد. در حقیقت کسانی مهاجرت می‌کنند که احساس می‌کنند دیگر آینده‌ای ندارند. 

«پاتوق مستند» عنوان جدیدترین برنامه‌ای‌ست که به همت سازمان سینمایی سوره با مشارکت پردیس سینمایی آزادی در راستای هم‌اندیشی و هم‌افزایی میان مستندسازان و علاقه‌مندان به سینمای مستند، راه‌اندازی شده است و به نمایش و نقدوبررسی مستندهای روز ایران و جهان می‌پردازد.

انتهای پیام/