بررسی پدیده کودک کاری در آستانه فصل سرما در برنامه تهران ۲۰/حکمرانی واحد شهری می تواند دوای معضل کودک کاری باشد

به گزارش گروه فرهنگ و هنر برنا؛ برنامه تهران 20 از جمله برنامه های صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران است که هر شب راس ساعت 20 از آنتن شبکه پنج تهران پخش می شود. شب گذشته 20 مهرماه این برنامه با میزبانی از میهمان های گوناگون به بررسی مشکلات کودکان کار و کودکان خیابانی باتوجه به شروع فصل سرما پرداخت. 

پرونده کودکان کار و خیابانی در تهران و کشور همواره به عنوان موضوعی جدی در برنامه تهران 20 مورد کنکاش و بررسی قرار می گیرد. در این برنامه فعالیت و اقدامات سازمان و نهادهایی که در قانون برای آنها در این خصوص وظایفی تعیین شده زیر ذره بین قرار گرفت.

مهمان های این قسمت از برنامه تهران 20 موسوی چلک، کارشناسد حوزه کودکان کار و خیابانی و احمد احمدی صدر، مدیر عامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت های اجتماعی شهرداری بودند. با این حال قبل از ورود به بحث اصلی برنامه، مسئله صدور کارت سوخت مجدد برای متقاضیان از سیدکاظم عزیزی، معاون صنایع و انرژی ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور پیگیری شد.

صدور و توزیع کارت های سوختی که تا قبل از نیمه خرداد ثبت شدند

سیدکاظم عزیزی، معاون صنایع و انرژی ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور در تماس تلفنی در خصوص صدور کارت سوخت مجدد برای متقاضیان گفت: صدور و توزیع کارت سوخت برای کلیه درخواست های کارت هوشمندی که تا نیمه خرداد ثبت شدند اعمال شده است.

عزیزی افزود: با این وجود اگر کسی کارت سوخت خود را دریافت نکرده می تواند با مراجعه به مراکز پلیس +10 مراحل دریافت کارت را پیگیری کند.

معاون صنایع و انرژی ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور ادامه داد: به طور قطع تا قبل از نیمه خرداد جامانده نداریم. همچنین کسانی که کارت سوختشان مفقود شده می توانند با مراجعه به تمام دفاتر پلیس +10 در سراسر کشور  کارت قبلی را ابطال کند و درخواست کارت سوخت جدید را ثبت کنند.

تنها 3 سازمان به وظایف خود در حوزه کودکان کار عمل می کنند

برای همه ما پیش آمده که کودکی با اصرار بخواهد شیشه خودروهایمان را تمیز کند یا اجناس و کالای خود را قبل از اینکه چراغ های راهنمایی پایتخت سبز بشود به رانندگان بفروشد. مسئله ای که تنها در صورتی که از خانه بیرون نرویم آن را نخواهیم دید. مشکل اصلی اینجاست که نمی دانیم که باید به این کودکان کار و خیابانی کمک مالی کنیم یا خیر. این مسئله ای است که در سالهای اخیر به شدت موجبات افزایش پدیده کودکان کار را در سطح شهر تهران و کشور گسترش داده است.

  موسوی چلک، کارشناس حوزه کودکان کار و خیابانی در ابتدا گفت: این موضوع مسئله ای که ما شبانه روز آن را در سطح جامعه احساس می کنیم. ما چند دسته کودک کار داریم. با استناد به آیین نامه کودکان خیابانی مدیریت کودکان کار و خیابانی با سازمان بهزیستی و 13 سازمان دیگر است. اما  اگر بخواهیم تحلیلی دقیق از این پدیده اجتماعی داشته باشیم باید بر اساس دسته بندی این کودکان موضوع را بررسی کنیم.

موسوی چلک ادامه داد: برای مثال اگر کودکان کار یا خیابانی از اتباع خارجی باشد دفتر اتباع خارجه وزارت کشور مسئول رسیدگی به آنان است. اگر این کودک از خانواده مستمند و فقیر ایرانی باشد سازمان بهزیستی و کمیته امداد موظف به بررسی او می شود. یا در صورتی که کودک کار و خیابانی درگیر اعتیاد باشد سازمان بهزیستی و وزارت کشور مسئول رسیدگی به احوالات او خواهد بود.

این کارشناس با اشاره به دیگر گروه های کودکان خیابانی افزود: اگر این کودکان بدسرپرست یا بی سرپرست باشند، بهزیستی متولی آنها می شود. حتی در ماجرایی ممکن است که برخی از آنها بیماری های صعب العلاجی داشته باشند که پای دیگر سازمان ها را به پرونده هایشان باز می کند. ولی با تکیه بر قوانین جاری کشور مدیریت ساماندهی کودکان خیابانی با سازمان بهزیستی است.

وی خاطرنشان کرد: در شمای کلی مسئولیت پدیده کودک کار،  وزارت و امور اجتماعی سابق و وزارت تعاون و کار و رفاه اجتماعی فعلی است. در تعاریف رسمی طبق ماده 79 قانون کار، هرگونه کار کودک زیر 15 سال ممنوع است اما ماده 80 همین قانون رسما کودکان 15 تا 18 سال را به عنوان کودک کارگر را پذیرفته است. مسئولیت این بخش از کودکان کار با وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی است. 

موسوی چلک گفت: در مورد کودکان خیابانی زیر 18 سالی که بد سرپرست و بی سرپرست باشند، سازمان بهزیستی و چند سازمان دیگر از جمله شهرداری ها متولی امر هستند که فعالیت شهرداری تهران در مقابل دیگر شهرداری ها استثنایی بوده است.در عمل سه سازمان از دیگر سازمان ها فعالیت بیشتر و مهمتری دارند . مانند سازمان بهزیستی، شهرداری در تهران و نیروی انتظامی. با این حال دیگر ارگان ها خیلی پای کار نیستند.

این کارشناس آسیب های اجتماعی یادآور شد: برای مثال در آیین نامه ساماندهی کودکان خیابانی به صراحت تکلیفی برای سازمان تامین اجتماعی تعیین شده است. همچنین برای سازمان خدمات درمانی و سازمان برنامه بودجه وظیفه تعریف کرده اند. در این میان همکاری سازمان فنی حرفه ای مقداری بیشتر از این سازمان هاست.

وی با اشاره به عدم همراهی و همکاری سازمان هایی که در قانون برایشان وطیفه تعیین شده، تاکید کرد: سازمان ها به انجام آیین نامه ساماندهی کودکان خیابانی باور ندارند. در حوزه کودکان کار باید به این حقیقت اعتراف کنیم که اگر تمام سازمان های مربوط به وظایف تعیین شده عمل کنند و حتی تصمیم بگیرند که هفته آینده کودک کاری در خیابان ها نباشند، باز  هم این اتفاق شدنی نیست. زیرا آن عاملی که باعث بروز این پدیده عمدتا به اقتصاد برمیگردد. 

موسوی گفت: قدرت عملی هیچ کدام از این سازمان ها در حدی نیست که چرخه جذب کودکان به این معضل را از بین ببرد. این یک امر فرا سازمانی است. یک سازمان متولی این امر است و 13 سازمان دیگر مسئول همکاری برای اجرای قوانین. اما جز سه سازمان که در گفته هایم به آن اشاره کردم دیگر مراکز به وظایف خود عمل نمی کنند.

حکمرانی واحد شهری می تواند دوای معضل کودک کاری باشد

در ادامه احمد احمدی صدر، مدیر عامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت های اجتماعی شهرداری در خصوص طرح ساماندهی کودکان کار گفت: ما یک حلقه مفقوده ای در حوزه ساماندهی آسیب های اجتماعی داریم که برای بررسی هرچه بهتر باید به صورت میدانی به صحنه بیاییم. آسیب های اجتماعی یک مسئله پیچیده است؛ ما با انسان طرف هستیم. نمی توانیم تک نسخه برای حل آن بنویسم. از این رو است که چندین نهاد مستقیم و غیر مستقیم متولی و مکلف برای حل آسیب های اجتماعی شدند. 

احمدی صدر ادامه داد: یکی از این حلقه های مفقوده در معضل مطروحه این است که این نهادها یک بار کنار یکیدیگر بنشینند و بخواهند از نزدیک معضلات اجتماعی مانند اعتیاد، بزهکاری یا کودکان کار را طرح و بررسی کنند. این هم افزایی شاید سال ها اتفاق نمی افتاد. یکی از موضوعاتی که ما در شهرداری به آن تاکید می کنیم بحث حکمرانی واحد شهری یا مدیریت یکپارچه است. حکمرانی واحد شهری در این مسئله به این خاطر است که مسئله کودک کار یا کار کودک چندین متولی نداشته باشد و این هر کسی از زعم خود شد یار من در مدیریت شهری یکپارچه بشود. 

مدیر عامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت های اجتماعی شهرداری گفت: 14 سازمانی که در مسئله کودک کار و خیابانی برایشان وظیفه تعریف شده ممکن است در نگاه خود اقدامات زیادی انجام داده باشند. اماخروجی می شود آنچه که ما در کلانشهر تهران می بینم که چیز مطلوبی نیست. باید از خود بپرسیم که چرا آن اتفاق خوب رقم نمی خورد؟ یکی از دلایل آن این است که مدیریت یکپارچه برای رسیدگی به این معضل وجود ندارد.

وی در ادامه به اقدامات شهرداری تهران در پدیده کودک کاری اشاره کرد و گفت: با تدبیر دکتر زاکانی، شهردار پایتخت قرارگاه اجتماعی تهران راه اندازی و تاسیس شد که به آسیب های اجتماعی کلانشهر به ویژه آسیب هایی که در صرفا در تهران به چشم می خورد، رسیدگی می کند. یکی از کارگروه های ذیل قرار گاه اجتماعی تهران کارگروه کودکان کار است.

احمدی صدر ادامه داد: البته من با این اسم مشکل دارم. چرا که ترکیبی از دو واژه مقدس است و منجر به ایجاد یک واژه ناصحیح و نامقدس می شود. کودک یک کلمه طاهر و پاک است. کار هم معنایی والا دارد. نمی خواهم بگویم که کودک کار از کجا آمده اما هرچه بود مسیر را به سمتی برد که اکنون در سطح شهر این معضل را می بینیم. ما در شهرداری سعی کردیم نظرات مراکز و فعالین حوزه کودک را بشنویم و مطالبه گری را رقم بزنیم.

این مقام مسئول خاطرنشان کرد: دستگاه های متولی به دعوت شهرداری دور  هم گرد آمدند و دبیری این کارگروه به سازمان بهزیستی به عنوان متولی اصلی این امر سپرده شد. مسائل را در جلسات مکتوب و طرح جامع و بهینه آموزش و توانمند سازی کودکان کار را آماده کردیم. این کودکان ظرفیت های عظیمی برای کشورمان هستند. اگر برای رسیدگی به آنان کارگروه تشکیل دادیم برای این بود که این کودکان از تحصیل جانمانند. نگاهمان این است که آنان سرمایه های کشور و کلانشهر تهران هستند و می توانند هنرمندان و نخبگان و المپیادی های آینده باشند.

وی گفت: این اتفاق در صورتی رخ می دهد که روند شناسایی استعداد نهفته در این کودکان را از سر بگیریم. شهرداری تهران این هدف را در این کارگروه دنبال می کند. مدارس و مراکز بهزیستی را به سمتی هدایت می کنیم که در نتیجه پایانی این تعداد از کودکان کار که دارند ساماندهی می شوند خروجی مثبتی داشته باشند.

چتر حمایتی محدود تامین اجتماعی جوابگوی نیازمندان خیابانی نیست

موسوی چلک در ادامه بحث گفت: واقعیت این است که بسیاری از این کودکان در خیابان یا کودکان کار به واسطه شرایطی که تجربه می کنند، کودکی نمی کنند. سال 78 اولین سال بروز کودک کاری در ایران بود. آن زمان به تازگی بعضی از تست های روانشناسی باب شده بود. بچه های خیابان به آن تست ها جواب نمی دادند چراکه جلوتر از سنشان بود. به طور واضح آمادگی ذهنی برابری با هم سالانشان ندارند. با این حال حتی در خیابان باید به آنها خدمات داد.

این کارشناس حوزه کودکان کار و خیابانی خاطرنشان کرد: در شرایط کنونی حال اقتصاد ما خوب نیست؛ سازمان ها آنطور که باید کارشان را انجام نمی دهند و نظام تامین اجتماعی کارامدی نداریم. کمکی که ماهانه به خانواده های زیر نظر تامین اجتماعی داده می شود مبلغ ناچیزی است.

وی تاکید کرد: طبیعی است که این نظام رفاه و تامین اجتماعی به قدری ضعیف باشد که نتواند خانواده ای که در کف خیابان است و تمایل به حمایت را دارد در زیر چتری حمایتی خود ببرد. در نهایت آن خانواده ترجیح می دهد که شرایط سخت خیابانی را تجربه بکند ولی تحت حمایت تامین اجتماعی نباشد چرا که نوع حمایت و میزان آن جوابگوی یک خانواده نیست.

موسوی در پایان گفت: ما یک راه برای کنترل این شرایط داریم و آن الزام به انجام بند اول سیاست های کلی تامین اجتماعی تحت عنوان نظام چند لایه تامین اجتماعی است که توسط رهبر معظم انقلاب ابلاغ شده است. این بند بارها تکرار شده ولی کسی جرات ورود به آن را پیدا نکرده است چراکه نیازمند یک سازماندهی اساسی است.

انتهای پیام/