گزارشی از اختتامیه جشنواره جلال+ گزارش تصویری برنا

 اختتامیه پانزدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد ۲۴ دی‌ماه ۱۴۰۱ در تالار وحدت با حضور محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، یاسر احمدوند معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، غلامعلی حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، علی رمضانی مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران و جمعی از مسئولان وفعالان فرهنگ و ادب برگزار شد.

معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید بر اینکه ادبیات پیش و پس از انقلاب دچار تغییرات زیادی شده است، بیان کرد: ادبیات شاخصه نشاط و پویا بودن یک جامعه است، تعداد بالای رمان تولید شده در سال اخیر نشان دهنده جامعه خلاق و با نشاط است. امیدوارم سال به سال بر غنای تولیدات ادبی این نویسندگان ارجمند افزوده شود.

یاسر احمدوند گفت:‌ احتیاج به تحولی در شیوه برگزاری این جایزه داریم، بعد از برپایی این جایزه این تحول را پیگیری می‌کنیم، ایده‌هایی هم حاصل شده است،‌ ار افرادی که در اینباره ایده دارند، دعوت می‌کنم ایده‌های خود را ارائه دهند.

رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی با اشاره به اینکه تالار وحدت مدت‌ها بود چنین کمیت و کیفیتی را ندیده بود، بیان کرد: یاد جلال را گرامی می‌دارم، هرچه در معرفی و بزرگداشت او بکوشیم، باز هم کم است. اهمیت جلال را باید از نسل ما پرسید. کتاب غرب‌زدگی به جوانان جهت داد و اعتراف می‌کنم جلال آل‌احمد در جهت‌دهی به زندگی من موثر بوده‌است.

غلامعلی حدادعادل با تاکید بر حجم بالای کتاب‌های تولید شده در سال‌های اخیر بیان کرد: این به برکت انقلاب است که این تعداد مرد و زن با فکر مستقل فرهنگ خود را بیان می‌کنند.

مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران با اشاره به اینکه در این دوره ۲۷۰۰ اثر به دبیرخانه ارسال شده‌است گفت:‌ این آثار در چهار بخش نقد ادبی، داستان کوتاه؛ رمان و مستندنگاری بررسی شد. امسال شاهد رشد کمی و کیفی آثار بودیم. آثار منتشر شده ادبیات در سال ۱۴۰۰ در این دوره جایزه مورد ارزیابی داوران قرار گرفت و نامزدهای نهایی معرفی شدند. همچنین از ۳۱ استان کشور بیش از ۱۸۰ نفر از دانش‌پذیران دوره جلال توسط ۱۳ استاد مورد آموزش قرار گرفتند. در بخش‌های ویژه آثار منتشر شده درباره سردار سلیمانی و مدافعان سلامت و کرونا نیز به صورت اختصاصی ارزیابی شد و آثار برتر سه سال اخیر از نظر داوران معرفی و تجلیل خواهد شد.هم‌چنین بخش ویرایش نیز که از دوره قبل ضمیمه جایزه جلال شد،‌به طور جدی دنبال شد و امشب به بهترین ویرایش هم جایزه تعلق خواهد گرفت.

علی رمضانی با اعلام اینکه آثار ۱۴ ناشر به مرحله نهایی جایزه راه پیدا کرده است،‌ ادامه داد: در میان نویسندگان،‌ چهار نویسنده زن داریم و چهار ناشر از سه استان کشور نیز آثارشان به بخش نهایی راه پیدا کرده است.

او درباره شخصیت جلال آل‌احمد گفت: جلال آل‌احمد هنگامی که اثر غرب زدگی را در سال ۱۳۴۱ منتشر کرد،‌ او در آن زمان قطب‌های فکری مهم دنیا را دیده بود، جلال واشنگتن و امریکا را دیده بود، مسکو و شوروی سابق را دیده بود، بیت‌المقدس را دیده بود، مکه را دیده بود و اگر سفر جوانی‌اش به نجف را هم اضافه کنیم، او قطب‌های دنیا را دیده بود و بعد اثر غرب‌زدگی را نوشته بود، اگر فردی در مجموعه دنیا بگردد و بعد اثری به این شکل ارائه کند، باید گفت که این اثر در دوره فعلی کشورما باید بازخوانی شود.

دبیرعلمی جایزه جلال در بخشی از بیانیه هیات داوران این جایزه بیان کرد: طبق بیانیه هیات داوران،‌ بخش نقد ادبی‌ شاخه کم برگ و بار جایزه جلال است که در مقایسه با دیگر شاخه‌ها رشد کمی و کیفی قابل توجه نیافته است، نقدهای این دوره نمایانگر حرکت کند، محتاطانه و قدری انفعالی این شاخه ادبی است، فقر نقد بومی و تاثیرپذیری از نقد غربی بسیار مشهود و محسوس است.

وجیهه سامانی درباره بخش مستندنگاری گفت: در سال‌های اخیر شاهد رشد روز افزون این قالب ادبی و توجه جامعه به این رسته ادبی بودیم، در این دوره با رشد ۹۱ درصدی مواجه بودیم که هم به لحاظ کیفی و هم کمیی آثار درخور توجه بوده‌اند.اما نکته مهم اینجاست که برخی نویسندگان مخصوصاً نویسندگان نو قلم تنها در پی علاقه و تعهد شخصی وارد این عرصه شده‌اند و از دانش و آگاهی کافی درباره اصول مستندنگاری مطلع نیستند، لازم است که اقدام‌های لازم برای آموزش این نویسندگان فراهم ‌شود.

او با بیان اینکه بخش رمان و داستان بلند رشد کیفی و کمی اتفاق افتاده است، ادامه داد: توجه به موضوعات ملی، امنیتی و دینی در رمان‌های این دوره برجسته بود که اتفاقی مبارک و در عین حال ضعیف و حساس است که اگر مبتکی بر تحقیقات صحیح و اشراف اطلاعاتی باشد، نوید بخش خلق آثاری فاخر در اینده نه چندان دور است، اما ارزیابی ما در دوره پانزدهم موید این حقیقت بود که تا رسیدن به آثار شاخص و ماندگار ادبی راه زیادی پیش روست. استفاده از فرم و ساختار خلاقانه بهره‌گیری از فرم ادبی و مضمون متعالی و جذاب باید به صورت جدی مورد توجه نویسندگان به ویژه نویسندگان جوان قرار بگیرد.

وی ادامه داد:‌ بخش داستان کوتاه هنرمندانه‌ترین و رساترین قالب ادبیات داستانی است و متر و معیار خوبی در ارزیابی هنر و روایت‌گری نویسنده است، اما موضوعات ‌پرداخته شده در داستان‌های این دوره محدود به حال و هوای زندگی شهری بود، موضوعات بومی و اقلیمی و سبک زندگی اقوام ایرانی در مجموعه داستان‌ها کمتر دیده شد،‌ با فقرموضوعی و پیچیده‌گویی کلامی مواجه بودند، پرداختن به ناهنجاری‌های اخلاقی جامعه در این داستان ها نمایان بود، بدون اینکه آسیب‌شناسی شود صرفا به شرح آن پرداخته شده بود که این با معنای واقعی ادبیات فاصله دارد.

برگزیدگان پانزدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد

در بخش ویژه مدافعان سلامت و کرونا داوران شامل خسرو باباخانی‌ و کامران پارسی‌نژاد کتاب جهاد در قرنطینه ـ روایت فعالیت‌های کارگاه جهادی شهید ابراهیم‌زاده در جهاد مقابله با ویروس کرونا نوشته فروغ زال را از انتشارات راه یار به عنوان اثر برگزیده معرفی کرد.

در بخش ویرایش هیئت داوران شامل فهمیه شانه،‌ مهدی صالحی و لیلی فیروز لوح تقدیر تندیس و ۱۵ میلیون تومان وجه نقد را به ویراستاران برگزیده زیر تقدیم کرد.

حسین جلال پور ویراستار کتاب صور سکوت نوشته محمد قائم خانی از انتشارات شهرستان ادب.

نرگس توکلی لشکاجانی ویراستار کتاب اینجا سوریه است، صدای زنان راوی جنگ نوشته زهره یزدانی از انتشارات راه یار .

همچنین در بخش ویژه شهید سلیمانی هیات داوران شامل ساسان ناطق و جواد محقق لوح تقدیر تندیس و مبلغ ۲۵ میلیون تومان وجه نقد را به آثار زیر به عنوان آثار برگزیده اهدا کرد.

کتاب حاج قاسمی که من میشناسم نوشته سعید علامیان از انتشارات خط مقدم

شاید پیش از اذان صبح نوشته احمد یوسف‌زاده از انتشارات سوره مهر

در بخش نقد ادبی هیات داوران متشکل از ابوالفضل حری‌، محمود بشیری و جواد کامور بخشایش اثری را برگزیده ندانست و تنها دو اثر زیر را به عنوان شایسته تقدیر معرفی کرد.

تماشای روایت (بررسی تحلیلی روش انتقال عناصر داستان از روایت به درام)، نوشته مجید آقایی از انتشارات علمی و فرهنگی.

خودانتقادی ادبی: رساله‌ای در نقد هنر خویشتن در عرصه ادبیات، به قلم مهرداد نصرتی انتشارات فرهنگ عامه.

در بخش داستان کوتاه هیئت داوران متشکل از هادی خورشاهیان، یوسف قوجق و محمدعلی رکنی هیچ اثری را برگزیده ندانست و کتاب ویروس عاشق نوشته مجید رحمانی از انتشارات صاد را به عنوان شایسته تقدیر معرفی کرد.

در بخش مستندنگاری هیئات داوران شامل بهناز ضرابی‌زاده‌، مهدی کاموس و گلعلی بابایی کتاب سازمان سیاسی بهائیت نوشته حمیدرضا اسماعیلی از نشر موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی به عنوان اثر برگزیده معرفی کرد.

همچنین در این بخش کتاب عقیله اثر الهام امین، از انتشارات به‌نشر شایسته تقدیر شناخته شد و از کتاب نبرد تنگه‌ها به قلم مصطفی رحیمی از انتشارات شهید حسن باقری نیز تجلیل به عمل آمد.

در بخش رمان و داستان بلند،‌ هیئت داوران شامل رحیم مخدومی، محمدرضا شرفی خبوشان و سید میثم موسویان اثری را برگزیده ندانست و دو اثر را شایسته تقدیر معرفی کرد.

صور نوشته حسینعلی جعفری از انتشارات سروش.

عزرائیل نوشته نیما اکبرخانی از کتابستان معرفت.