واکنش کاربران فضای مجازی به هشدار رسانه ملی در خصوص فیلیمو

خبرگزاری برنا- گروه علمی و فناوری؛ روز شنبه هشتم بهمن‌ماه متن نامۀ رئیس رسانۀ ملی به طور رسمی در خروجی رسانه‌های مختلف قرار گرفت و درست از همان زمان تا امروز واکنش‌های مختلفی در جامعه نسبت به این نامه شاهد بودیم، کارشناسان و کاربران فضای مجازی نظرات مختلفی در این خصوص داشتند که برخی از آن‌ها را در این گزارش مرور می‌کنیم.

محمدمهدی حبیبی مدیرعامل سازمان مردم نهاد «فضای مجازی پاک» دربارۀ حواشی این روزهای پیرامون ساترا و نمایش خانگی طی گفتگویی رسانه‌ای عنوان کرده بود: عمل به قانون گاهی جنبه فرهنگی دارد و گاهی اقتصادی. در جنبه اقتصادی کسی منکر این نیست که هرچه بخش خصوصی قدرتمند‌تری در درون کشور حضور داشته باشد، در نهایت به نفع کشور خواهد بود. اما در بحث مسائل فرهنگی گاهی ولنگاری‌های مشاهده می‌شود که حتی صرفه اقتصادی هم ندارد، اما چالش زاست. از طرفی باید بپذیریم که فرهنگ اسلامی برای مردم و مسئولین اهمیت دارد و باید به این دغدغه‌ها احترام گذاشت.

نیاز به بازنگری در عرصۀ اقتصاد محتوا داریم

حبیبی در خصوص تعارض موجود میان وی او دی‌ها و نهادهای تنظیم‌گر نیز گفت: در این میان، یک سوی قضیه وی او دی‌ها  هستند که هدف آنها کسب منعفت مالی است و سوی دیگر حاکمیت است که بنابر مطالبات مردم دغدغه‌های فرهنگی و دینی دارد. به نظر می‌رسد در بحث اقتصاد محتوا باید بازنگری صورت بگیرد و مدل‌های جدیدی از تولید محتوا و نحوه درآمد مالی که قرار است به پلتفرم‌ها برسد در راستای فرهنگ عمومی و دغدغه‌های مردم طراحی شود. رویه و شیوه کنونی رفتار پلتفرم‌ها از آنجا که مبتنی بر اقتصاد توجه و رقابت برای دیده شدن بیشتر است، نتیجه‌ای جز تعارض میان منافع اقتصادی و مسائل فرهنگی در پی ندارد. 

ممانعت از ایجاد انحصار در سکوهای خاص، هدف تنظیم‌گر است

وی در رابطه با انحصار چند پلتفرم بر تمام چرخه اقتصادی شبکه نمایش خانگی کشور گفت: ذات صنعا آی تی به گونه‌ای است که افراد مختلف تنها با یک پلتفرم یا سکو درگیر می‌شوند و زندگی و محتوای روزمره خود را دریافت می‌کنند و به دلیل فضای شبکه‌ای که به وجود می‌آید، امکان رقابت یک پلتفرم جدید وجود ندارد. تنها در صورتی می‌توان این دغدغه را مرتفع کرد که تنظیم‌گرها به گونه‌ای درست، مداخلاتی برای شکستن انحصار داشته باشند. در سطح دنیا راهکارهای مختلف و متنوعی با توجه به نحوه سکوها و پلتفرم‌ها، برای شکستن انحصار آن‌ها اعمال می‌شود. 

کاربران فضای مجازی نیز واکنش‌های مختلفی به طرح موضوع مواجهه ساترا با یک سکوی نمایش خانگی، در سکوهای مختلف از جمله میکروبلاگ ایرانی ویراستی داشتند که برخی از نظرات آن‌ها را در ادامه مرور می‌کنیم؛

امیدعلی مسعودی، رئیس هیأت مدیرۀ انجمن سواد رسانه‌ای ایران هم از جمله کسانی بود که نسبت به مسئله واکنش نشان داد، وی در گفتگویی رسانه‌ای دربارۀ مسائل اخیر عنوان کرد: برخلاف یکسری از ادعاهایی همه‌چیز به انتشار بدون مجوز «سقوط» ربط نداشت؛ سریالِ «سقوط» و نگذراندن فرآیند قانونی گرفتن مجوز تولید و نمایش یک مصداق از ده‌ها تخلف دیگر است. تخلفاتی که هر روز بیشتر می‌شود و حتی به سریالی با نام «آکتور» هم برمی‌گردد که آن هم با تخلف نگرفتن مجوز تولید و نمایش منتشر می‌شود. 

عضو هیأت علمی و رئیس دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه سوره و رئیس هیأت مدیره  انجمن سواد رسانه‌ای ایران درباره این مکاتبه و تخلفات فیلیمو و اتفاقات اخیر از جریان تنظیم‌گری کشورهای دیگر می‌گوید: به هر حال الان در تمام کشورهای دنیا بحث تنظیم‌گری بحثِ خیلی جدّی است. شما کشور آلمان را نگاه کنید آنجا هم به طور جدّی روی پلتفرم‌های داخلی خودشان، اعمال قانون می‌کنند. بنابراین چون معمولاً آن‌ها دفاتری در خود آلمان دارند و آنجا اگر محتوایی خلاف قوانین و مقررات جمهوری فدرال آلمان انجام شود مجازات سنگینی برایشان در پی دارد و معمولاً این مجازات، نقدی است. 

مسعودی افزود: تجربه‌ای که در اعمال قوانین و مقررات داریم، بهترین راه برای رعایت مقررات، تنبیه‌های نقدی است که در دنیا هم اعمال می‌شود. معمولاً پلتفرم‌ها را تعطیل نمی‌کنند؛ همچنین روزنامه‌ها و مجلات فعالیت‌شان تعلیق و یا متوقف نمی‌شود و طبق مقررات با آنها برخورد می‌کنند که بیشتر جرائم نقدی است. چند بار فیلیمو تخلف کرده اینکه دادگاه باید درباره‌اش تصمیم بگیرد یا ساترا می‌تواند بنابر اختیاراتِ قانونی که دارد این برخورد را انجام دهد؛ را نمی‌توانم به طور قطع بگویم. اما برخورد باید خیلی قاطعانه و جدّی اتفاق بیفتد. 

رئیس هیأت مدیره انجمن سواد رسانه‌ای ایران خاطرنشان کرد: اطلاع دارم که چندین بار اخطار داده شده، جلساتی برگزار شده و صحبت‌های فراوان داشته‌اند. اما متأسفانه برخی از فیلم‌هایی که پخش می‌شود که از سویِ ساترا اصلاحیه‌هایش اعلام شده و اعمال نشده‌اند تخلف‌های جدّی‌اند. حتی متخصصین هم از پخشِ برخی صحنه‌ها رضایت ندارند که باید این سکانس‌ها و پلان‌ها حتماً اصلاح می‌شد. 

وی تصریح کرد: حتماً باید دید که قانون و مقررات درباره این تخلف‌های رسانه‌ای چه می‌گوید.  تا جایی که یادم می‌آید درباره مطبوعات، یک زمانی قوانینی مثل شلاق و اینها بود و قضات این‌ها را رفته رفته به جرائم نقدی تبدیل کردند و فضا را به سمتی بردند که نشریات تعطیل نشود و در چارچوب قوانین کار کند. چون فیلیمو و این پلتفرم‌ها هم کارکنانی دارند و هم حقوق مخاطب در این زمینه اهمیت دارد. باید به هر دو احترام گذاشته و در اعلامِ تخلفات و برخورد با آن، درنظر گرفته شوند. 

مسعودی با اشاره به اینکه نظارت بر نمایش‌خانگی بنابر قانون در اختیار صداوسیماست، گفت: من اعتقاد دارم مکاتبه به موقع و رفتار حرفه‌ای بوده است. ساترا زیرمجموعه صداوسیمات و بنابر تفسیر شورای نگهبان و ارجاع به قانون اساسی، نظارت بر محتوای نمایش‌خانگی در اختیار رسانه ملّی است. امیدوارم این برخورد باعث شود حاشیه‌ها به پایان برسد و پلتفرم‌های دیگر مسیر غیرقانونی و متخلفانه را در دستور کار قرار ندهند.

وی افزود: به طور کل اساس تنظیم‌گری و نظارت بر حفظ حریم فرهنگی جامعه و حریم خصوصی افراد است. بنابراین اگر محتوایی خلاف این باشد جامعه متضرر می‌شود و اگر تعمدی باشد طبعاً مجازات سنگین‌تر است. اگر یک اتفاقی ناخواسته و غیرعمد باشد خیلی قانون باید با ملایمت بیشتری برخورد کند. اما اگر این فرآیند تعمدی است و می‌خواهد محتوایی را که گاهی در برخی از این آثار می‌بینیم یک فرد عادی هم که نه در ساترا و نه در بیرون از این مجموعه، کارشناس باشد و فضای فیلم و محتوایش را بداند، این رفتار را نمی‌پذیرد. 

رئیس هیأت مدیره انجمن سواد رسانه‌ای ایران با اشاره به مجازاتِ متخلفین در شبکه نمایش‌خانگی تأکید کرد: برخی از این نمادها حتی نمادهای صهیونیستی است. احتمالاً ناخودآگاه بوده اما وقتی مراجع ذیربط می‌گویند باید اصلاح شود این اتفاق نیفتد دیگر ناخودآگاه نبوده و حتماً عمدی در کار است. مجازات در این مورد سنگین‌تر می‌شود. با توجه به اینکه چندین بار به فیلیمو تذکر داده شده و نامه‌نگاری شده است. وظیفه نظارت همین است که اگر یک محتوایی برخلاف آنچه که در قانون اساسی و قوانین بالادستی و آیین نامه‌های ما جاری است، اعمال شود بایستی با متخلف برخورد جدّی شود. 

وی در پایان افزوده بود: تعطیلی یک پلتفرم آخرین راه حل است و باید نهادهای حاکمیتی کمک‌ کنند که روند فعالیت سکوی متخلف اصلاح شود. در کشورهای اروپایی و حتی کشورهای اسلامی عمدتا سعی می‌کنند رسانه را حفظ کنند و با شخص متخلف برخورد می‌شود و جرائم نقدی سنگینی برای آن درنظر می‌گیرند. جریمه را طوری قرار می‌دهند که از درآمدِ آن پلتفرم و رسانه کم کند تا جایی که برایش مقرون به صرفه نباشد و دیگر سراغِ این تخلفات نرود. در مجموع نامه آقای جبلی و برخورد با این تخلفات را تأیید می‌کنم و معمولاً پلتفرم‌ها بایستی با ساترا تعامل داشته باشند که خدایی ناکرده در این اثناء حقوق مخاطبین از بین نرود. 

واکنش‌ها نسبت به این موضوع همانطور که مشاهده می‌کنید، در چند دستۀ کلی قابل تقسیم‌بندی است، برخی حق را کامل به ساترا می‌دهند، گروهی نیز معتقد به زیاده‌روی صدا و سیما در امر تنظیم‌گری رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر هستند اما آنچه مبرهن است.

عدم تمایل مردم به از بین رفتن چارچوب‌های دینی و اخلاقی خود به واسطۀ محتوای نامناسب است، در این میان تولیدکننده محتوا هم برای آن‌ها اهمیت ندارد، انتظاری که دارند رعایت ارزش‌های ایرانی اسلامی است از طرفی مردم توقع دارند که نهاد تنظیم‌گر برخوردی برابر با همۀ سکوها داشته باشد همانطور که در ویراست‌ها مشخص است، عدم برخورد در مسئله‌ای یکسان با یک پلتفرم و مواجهه با سکوی دیگر محل سوال کاربران بوده، گذر زمان مشخص می‌کند که سرنوشت این نامه چه خواهد شد.

انتهای پیام/