آداب و رسوم و مراسم محرم در بوشهر

به گزارش برنا؛ آئین دو ماه عزیز محرم و صفر در استان بوشهر بسیار متفاوت است چرا که برنامه‌ها برگرفته از آیین‌های سنتی است که سینه به سینه آمده و بزرگان استان اجازه فراموشی آن را نداده‌اند، سنت‌های زیبایی که سالانه مهمان‌های زیادی را برای شرکت در آن به استان بوشهر می‌کشاند. در شهر بوشهر، چهار محله قدیم مرکز برگزاری آیین‌های سنتی است و هیئت‌ها و حسینیه‌های شاخصی دارد که پیش از آغاز محرم فعالیت‌های خود را آغاز می‌کنند. سیاه‌پوشی و آماده‌سازی محل برگزاری مراسم اولین فعالیت‌های تیم برگزاری مراسم است که معمولا توسط جوانان محل برگزار می‌شود.

لالایی زنان پای گهواره حضرت علی اصغر(ع)
یکی از آیین‌های ویژه بانوان در این ماه آماده‌سازی گهواره نمادین حضرت علی اصغر (ع) است که با پارچه‌های رنگی زیبا تزئین می‌شود و زنان در روزهای منتهی به عاشورا همگام با حضرت رباب گهواره را تکان می‌ دهند و لالایی برای کوچکترین سردار کربلا می‌خوانند. مادران کودکان خود را برای شفا و بیمه حضرت علی اصغر در گهواره می‌گذارند و با دعاهای عزاداران همراه است. روز عاشورا گهواره نمادین حضرت علی اصغر (ع) به نشانه شهادت ایشان سیاه پوش می شود. آیین‌های بسیاری دیگری هم ویژه بانوان از ابتدای محرم وجود دارد که می توان به حجله قاسم، شمع زنی، طفل صغیر و صبحدم اشاره کرد.

سینه‌زنی سنتی در بوشهر
یکی از ویژگی‌های عزاداری‌های ماه محرم در استان بوشهر، سینه‌زنی سنتی بوشهر است که با شکوهی خاص و ریتمی جذاب در نقاط مختلف استان برگزار می‌شود و علاقمندان از نقاط مختلف استان دارد. هم‌صدایی و هم‌نوایی جمعیت یک‌رنگی، یک‌دلی و یگانگی جمع را بازگو می‌کند و این همه نشان دهنده ارادت، عشق و علاقه ایشان به واقعه خونبار کربلا و مولایشان امام حسین (ع) است. این نوع سینه‌زنی بوشهر دارای سابقه‌ای طولانی است و در طول سال‌ها حفظ شده است و هم‌اکنون در دیگر نقاط کشور نیز از این نوع سینه‌زنی الگو گیری شده است. مراسم سینه زنی بوشهر با نوحه خوانی شخصی که به عنوان پیشخوان یا سرخوان شناخته شده آغاز می‌شود. در ابتدای مراسم خردسالان، جوانان و دست اندرکاران مسجد گرد پیشخوان در وسط محل برگزاری مراسم حلقه ای دایره شکل تشکیل می دهند که به آن «بُر» می گویند. سینه‌زن‌ها همراه با حرکت موزون پا، گرد پیش خوان می‌چرخند و با همسرایی در جواب نوحه پیش‌خوان، او را همراهی می کنند.

معمولا در هنگام همخوانی سینه زده نمی‌شود. پس از اجرای چهار یا پنج نوحه مختلف زیر واحد زمانی که ریتم سینه زنی و نوحه ها به اوج می رسد نوحه خوان پس از مکثی که حدود ۱۰ تا ۱۲ ضربه سینه زنی به طول می انجامد با گفتن «واحد» دستوری را برای سینه زن ها صادر می کند. واحد، اوج هیجان در مراسم عزاداری است. در این زمان فقط نوحه خوان است که می خواند و سینه زن سینه می‌زند ولی چیزی نمی‌خواند همه در شور و جذبه ای فرو می روند که حتی ضربه های دردناک دست بر روی سینه را احساس نمی کنند .

آیین یزله یکی از رسوم دیرین استان بوشهر
یزله یکی از رسوم دیرین مردم استان بوشهر به‌ویژه در ایام محرم است که به شیوه‌ای خاص و شورانگیز اجرا می‌شود. این مراسم پس از سینه زنی سنتی اجرا می‌شود. نحوه انجام آن بدین صورت است که افراد با گرفتن کمر فرد جلو (مانند قطار بازی بچه‌ها)، تشکیل یک قطار انسانی داده و با ضرب آهنگ شعر یزله، به نرمی قدم برداشته و به جلو می‌روند. در مراسم عزاداری، گروه پس از طی مسافتی ایستاده و دایره وار و خمیده به سمت مرکز، با ریتم یزله شروع به سینه زنی می‌کنند که اشعار و نوحه‌هایی که در این مراسم می خوانند بستگی به زمان آن مراسم دارد. مثلاً در شب تاسوعا همه با هم می خوانند «شب تاسوعاست امشب» و تک خوان در جواب می‌گوید: «کربلا غوغاست امشب» حتی به این مراسم در گفتار عامیانه ( هیامظلوم ) هم گفته می‌شود.

یزله، حسینیه معتمدی بندر گناوه 

یزله در شهرستان گناوه استان بوشهر هم از رسوم دیرین رایج در ایام محرم است که پس از سینه زنی سنتی به شیوه‌ای خاص و شورانگیز در حالی که افراد به صورت قطاری و دست به کمر هم صف کشیده و اشعار حزن انگیز می‌خوانند با زدن دست بر سر و سینه و کوباندن پا بر زمین اجرا می‌شود. در ادامه تصاویری از این سبک عزاداری مربوط به حسینیه معتمدی بندر گناوه را مشاهده می کنید.