محرم در مازندران از جوشی‌خوانی تا کرب زنی و کرنانوازی

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا؛ مازندران مملو از رسم‌های ناب و بکر عاشورایی است که همچنان طی قرن‌ها با شور و حال خاصی برگزار می‌شود و عشق و ارادت به خاندان نبوی و علوی، راز ماندگاری این آیین‌ها است. 

مردم مازندران مراسم ماه محرم را تنها به آغاز این ماه خلاصه نمی‌کنند و پیش از شروع ماه با انجام رسومی همچون عَلم رخت دِکاردن، مَجمَعه گُذاری، تشت‌گذاری، علم‌گردانی، شبیه‌خوانی، فرمازنون، گرد دیه، کرب‌زنی، موسیقی ل. له وا، علم رخت دَکاران و... مقدمات برگزاری عزاداری پرشور و هیجان را در این استان ایجاد می‌کنند.

ل. له وا

ل. له وا (نی محلی) است که آمیختگی آن با روح و جان مازندرانی‌ها یکی از انواع موسیقی توصیفی است که در مازندران از واقعه عاشورا اجرا می‌شود. ل. له وا در باور‌های مردم مازندران با زندگی و باور‌های عامه مردم استان گره خورده است.

کرب زنی 

کرب تکه چوبی است تراشیده شده، به اندازه‌ای که در کف دست جا می‌گیرد و سطح بیرونی آن صاف است و در پشت آن بندی قرار دارد که به پشت دست می‌افتد و عزاداران با خواندن اشعار مداحان به صورت دو ضرب، سه ضرب و هفت ضرب و چند ضرب آنها را به هم می‌کوبند. 

کرب زنی یا کَرپ زَنی حرکاتی نمادین از عملکرد نادمانه‌ی اقوام و طوایفی است که به هنگام وقوع نبرد، میان امام سوم شیعیان و یزید بن معاویه در دشت نینوا و صحرای کربلا ساکن بودند و این رسم در واقع ابراز ندامت و پشیمانی این قوم است. کَرب زَنی از جمله عزاداری اصیل و سنتی مردم مازندران است که با وجود اینکه در بسیاری از مناطق این استان پهناور، منسوخ شده است، اما هنوز در مسجد گرجی بهشهر، روستا‌های بندپی بابل و سادات شهر رامسر با قوت انجام می‌شود و جزو آیین‌های عاشورایی مازندران است که در فهرست آثار ملی ناملموس کشور ثبت شده است.

کَرنا زَنی

کَرنا زَنی ویژه عزای امام حسین (ع) بوده و در غرب مازندران و گیلان به ویژه روستا‌های رامسر برگزار می‌شود.

امروز تعداد اندکی از روستا‌های غرب مازندران و شرق گیلان مراسم «کرنا زنی» انجام می‌دهند و این آیین رو به فراموشی است. این آیین با آغاز ماه محرم شروع می‌شد و در واقع نوعی وسیله برای اعلام برپایی سینه‌زنی و نوحه‌خوانی برای گرامیداشت شهدای کربلا است و مردم با شنیدن طنین ناله «کرنا» در مجلس عزا حضور می‌یابند.

دسته‌های کرناچی مشتمل بر دو سر گروه و بین پنج تا هفت نفر کرناچی بودند و گاهی سر کرناچی که رهبری کرناچیان را بر عهده داشت آهنگی را شروع به نواختن می‌کرد و کرناچیان از وی پیروی می‌کردند یا او آهنگی را می‌نواخت و کرناچیان دیگر دم مکمل آن را می‌نواختند.

شبیه خوانی 

آیین‌های عاشورایی مازندران هم‌زمان با دهه اول محرم کلید می‌خورد و ازجمله مراسم سنتی عزاداری و سوگواری مازندرانی‌ها برگزاری مراسم تعزیه «شبیه‌خوانی» که یکی از نمایش‌های معتبر ایرانی با مضامین واقعه کربلا و شهادت امام حسین (ع) است در بیشتر روستا‌ها و شهر‌ها اجرا می‌شود.

جوشی خوانی

جوشی خوانی از جمله آیین‌های مناطق روستایی است که عمدتا در روز و شب تاسوعا و عاشورا برگزار می‌شود. عزاداران حسینی در این دو روز به صورت حلقه‌ای گرد هم می‌آیند و مداحان نیز مرثیه‌هایی را با لحن تند که به آن «جوشی» می‌گویند، می‌خوانند و بقیه سینه می‌زنند. سینه زنی هم در این آیین روش خاصی دارد، یعنی عزاداران در حالی که به سینه می‌زنند یک پای خود را جلو و پای دیگر را به عقب می‌برند و سپس پای راست را بلند کرده و همزمان با سینه‌زنی آن را بر زمین می‌زنند.

عَلَم بَندان

عَلَم بَندی، آیینی است که به طور معمول در برخی از مناطق مازندران، چند روز قبل از ماه محرم انجام می‌شود و در این آیین، تندیس «سَرو عَلَم» بر روی آن قرار داده شده و اطرافش با پارچه‌های نذری مشکی و سبز تزئین می‌شود. هنگام برگزاری آیین علم بندان، مراسم نوحه خوانی و سینه زنی انجام و پس از آن عزاداران با چای و شربت پذیرائی می‌شوند. 

مراسم شام غریبان 

این مراسم در شامگاه عاشورا برگزار می‌شود و همراه هیات‌های عزاداری، لشکر یزیدبن معاویه یک نفر یا عده‌ای از نوجوانان را به یاد اسرای کربلا در بند می‌کشند و در جلوی هیات حرکت داده و افراد در پشت این اسرا با خواندن نوحه و با در دست داشتن شمع‌ها و سینه زنی و زنجیر زنی و توزیع نذورات به عزاداری می‌پردازند.

به هر حال و با توجه به آداب و رسومی که گفته شد مردم علوی تبار استان مازندران هر ساله در ماه محرم با حضور گسترده در مجالس عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) به عزاداری می‌پردازند و یاد و خاطره دلاور مردی‌های شهدای کربلا و رشادت‌های شیرزنان واقعه عاشورا را گرامی می‌دارند.

انتهای پیام/