دلایل اختلاف دیدگاه شیعه و اهل سنّت نسبت به زمان تولد پیامبر اسلام(ص) +اسناد دقیق
درباره روز تولد پیامبر اسلام (ص) میان علمای شیعه و اهل سنت دو دیدگاه اصلی وجود دارد: دوازدهم ربیع الاول و هفدهم ربیع الاول.
به گزارش برنا؛ یکی از علت‌های مهم این اختلاف نظر این است که اختلاف در رویدادهای تاریخی، از همان آغاز وجود داشته و امری عادی و طبیعی است. اما علم تاریخ به معنای اصیل آن؛ یعنی دانستن تاریخ ولادت و وفات، جزو علوم عربی و سنت تاریخ‌نگاری اسلامی از آغاز شکل‌گیری این علم در دنیای اسلام است. و لازم است در اختلاف تواریخ؛ راه‌های خاصی برای تعیین تاریخ درست ارائه داد؛ در حالی‌که به صورت منظم و روشمند تا کنون در این‌باره چیزی نوشته نشده است.
ثبت تاریخ‌های ولادت، وفات و شهادت پیامبران، ائمه اطهار(ع) و اولیای الهی؛ یکی از قدیمی‌ترین کارهای علمی است که مورّخان اسلامی بدان پرداخته‌اند و کتاب‌ها و مقالاتی نیز در این موضوع به رشته تحریر در آورده‌اند، اما با وجود توجه فراوان به این تاریخ‌ها، اختلافات بسیاری در ثبت و ضبط آنها به چشم می‌خورد. یکی از این اختلاف‌ها مربوط به ولادت پیامبر اسلام(ص) است.
عموم سیره نویسان اتفاق دارند که، تولد پیامبر گرامی اسلام(ص) در عام الفیل، سال 570 میلادی بوده است؛ زیرا آن‌حضرت به‌طور قطع، در سال 632 میلادی در گذشته است، و سن مبارک او 62 تا 63 بوده است. بنابراین، ولادت او در حدود 570 میلادی خواهد بود. اکثر محدّثان و مورّخان بر این قول اتفاق دارند که تولد پیامبر، در ماه ربیع الاول بوده،[1] اما درباره روز تولد پیامبر اسلام(ص) میان علمای شیعه و اهل سنت اختلاف نظر وجود دارد:
الف. دوازدهم ربیع الاول: این نظریه، میان اهل سنت مشهور است که ظاهراً کهن‌ترین نص آن، مربوط به ابن اسحاق است که آرای او در بسیاری از اخبار سیره، رسمیت یافته‌اند. عبارت ابن اسحاق، این است: «ولد رسول الله(ص) یوم الاثنین، لاثنتی عشرة لیله خلت من شهر ربیع الاول، عام الفیل»؛[2] رسول خدا(ص) در روز دوشنبه، دوازدهم ربیع الاول عام الفیل متولد شد. و بیشتر منابع اهل سنت نیز از ابن اسحاق آن‌را نقل کرده‌اند.
در میان شیعیان؛ شیخ کلینی(ره) این نقل را در روز جمعه پذیرفته است: «وُلِدَ النَّبِی(ص) لِاثْنَتَی عَشْرَةَ لَیلَةً مَضَتْ مِنْ شَهْرِ رَبِیعٍ الْأَوَّلِ فِی عَامِ الْفِیلِ یوْمَ الْجُمُعَةِ...»؛[3] پیامبر (ص) در روز جمعه دوازدهم ربیع الاول عام الفیل متولد شد.
مسعودی در «اثبات الوصیة»، روز ولادت پیامبر(ص) را ابتدا دوم ربیع الاول و پس از آن، روز جمعه دوازدهم ربیع الاول دانسته و آن‌را صحیح‌تر می‌داند.[4]
ب. هفدهم ربیع الاول: مشهور میان شیعیان این است که تولد پیامبر اسلام(ص) در هفدهم ربیع الاول است.[5]
درباره علت اختلاف مورّخان مسلمان در مورد روز تولد پیامبر اکرم(ص) باید گفت:
1. این اختلاف همچون رویدادهای دیگر تاریخی، از همان آغاز وجود داشته و امری عادی و طبیعی بوده است. اما علم تاریخ به معنای اصیل آن؛ یعنی دانستن تاریخ ولادت و وفات، جزو علوم عربی و سنت تاریخ‌نگاری اسلامی از آغاز شکل‌گیری این علم در دنیای اسلام است. و لازم است در اختلاف تواریخ؛ راه‌های خاصی[6] برای تعیین تاریخ درست ارائه داد؛ در حالی‌که به صورت منظم و روشمند تا کنون در این‌باره چیزی نوشته نشده است.
2. با توجه به این‌که برای مورّخان شیعه تعیین روز ولادت و وفات و شهادت پیامبر اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع) از اهمیت بیشتری برخوردار بود، بیشتر عالمان این رشته، راه‌حلی برای آسان کردن کار مردم ارائه می‌دادند و آن این‌که؛ یک روز را براساس شهرتی که محصول بررسی علمی و مسائل دیگر بوده است، برای ولادت و یا وفات، معیّن می‌کردند.
برای آگاهی بیشتر درباره پرسش مطرح شده به مقاله زیر مراجعه شود:
جعفریان، رسول، دیدگاه کلینی، مفید و... درباره روز میلاد پیامبر اکرم(ص)، فصلنامه علوم حدیث، شماره 52، سال 1388، ص 71 – 97. آدرس سایت:
http://www.hadith.net/n282-e5211-p71.html
[1]. برگرفته از نمایه «ولادت پیامبر و استحباب روزه در روز دوشنبه»، سؤال 4627.
[2]. ابن هشام حمیرى معافرى، السیرة النبویة، ج 1، ص 158، دار المعرفة، بیروت، بی‌تا؛ طبرى، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، ج 2، ص 156، دار التراث، بیروت، چاپ دوم، 1387ق.
[3]. کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفارى، على اکبر، آخوندى، محمد، ج 1، ص 439، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407 ق.
[4]. «و روی ان السید محمّدا صلّى اللّه علیه و آله و سلّم ولد مع طلوع الفجر من یوم الاثنین مطهّرا- و روی یوم الجمعة- لاثنتی عشرة لیلة خلت من شهر ربیع الأول فی عام الفیل و هو عام الفتح- و هو أصح»؛ مسعودى، على بن حسین، إثبات الوصیة للإمام علیّ بن أبی طالب، ص 114، انتشارات انصاریان، قم، چاپ سوم، 1426ق.
[5]. طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، ج 1، ص 42، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1417ق؛ قطب الدین راوندی، سعید بن عبد اللّٰه، الخرائج و الجرائح، ج 2، ص 760، مؤسسه امام مهدی عجل الله تعالی فرجه، قم، چاپ اول، 1409ق؛ علامه مجلسی، جلاء العیون، ص 64، انتشارات سرور، قم، چاپ نهم، 1382ش.
[6]. ر.ک: نمایه‌های «اعتماد به احادیث»، سؤال 3125؛ «علت اعتماد و پذیرش تاریخ»، سؤال 4823.
نظر شما
اخبار برگزیده
پرونده ویژه
تبلیغات متنی