نقش ورزش و فیزیوتراپی در درمان دیابت

به گزارش خبرگزاری برنا، عبدالرحمان اهوازیان دبیر شاخه ورزشی انجمن‌ فیزیوتراپی ایران گفت: هفته‌ی ملی دیابت هر سال از تاریخ ۱۹ تا ۲۵ آبان برگزار می‌شود، تا آگاهی‌بخشی در مورد دیابت را ترویج کند؛  مناسبت مهمی است که به چالش جهانی دیابت و تأثیرات گسترده آن بر افراد و خانواده‌ها می‌پرداز. بیماری مزمنی که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار داده است. این هفته یادآور اهمیت آموزش، تحقیقات، پیشگیری و روش‌های مدیریت مؤثر دیابت است. با افزایش شیوع دیابت در سراسر جهان، بسیار مهم است که بدانیم دیابت چیست و چگونه تغییرات سبک زندگی، به ویژه ورزش، می‌توانند نقش مؤثری در مدیریت این بیماری ایفا کنند.

این فیزیوتراپیست عنوان کرد: از آنجایی که خانواده‌ها اغلب در خط مقدم مراقبت از دیابت قرار دارند، نقش آن‌ها در مدیریت این بیماری مزمن بسیار مهم است. چه در ارائه حمایت‌های عاطفی، کمک به انتخاب‌های غذایی یا تشویق به فعالیت بدنی، اعضای خانواده نقش حیاتی در زندگی روزمره افراد مبتلا به دیابت ایفا می‌کنند.  به همین دلیل شعار روز جهانی دیابت برای دو سال پیاپی دیابت و خانواده بوده است.

دیابت چیست؟

اهوازیان عنوان کرد : دیابت یک اختلال متابولیک مزمن است که زمانی رخ می‌دهد که بدن قادر به تنظیم درست قند خون (گلوکز) نیست. گلوکز یک منبع انرژی اساسی برای بدن است و انسولین، هورمونی که توسط پانکراس تولید می‌شود، برای تنظیم قند خون ضروری است. دیابت انواع مختلفی دارد و هر کدام به شیوه‌ای متفاوت بر بدن تأثیر می‌گذارند. سه نوع اصلی دیابت شامل دیابت نوع ۱، دیابت نوع ۲ و دیابت بارداری هستند، اما مواردی دیگری مانند پیش دیابت و انواع نادرتر مانند MODY (دیابت جوانی با شروع بلوغ) نیز وجود دارند. این انواع دیابت بر نحوه تنظیم گلوکز خون (قند خون) در بدن تأثیر می‌گذارند، که برای انرژی و عملکرد صحیح اندام‌ها حیاتی است.

دبیر شاخه ورزشی انجمن‌ فیزیوتراپی ایران گفت: دیابت نوع ۱ یک وضعیت خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراس حمله می‌کند. این نوع معمولاً در دوران کودکی یا نوجوانی ظاهر می‌شود، اما ممکن است در هر سنی ایجاد شود. افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ باید روزانه انسولین مصرف کنند، زیرا بدنشان دیگر نمی‌تواند به طور طبیعی انسولین تولید کند. دیابت نوع ۱ نسبتاً نادر است و حدود ۵-۱۰٪ از کل موارد دیابت را تشکیل می‌دهد.

وی ادامه داد : دیابت نوع ۲ شایع‌ترین نوع این بیماری است و تقریباً ۹۰-۹۵٪ موارد دیابت را در سراسر جهان شامل می‌شود. این نوع اغلب در سنین بالاتر ایجاد می‌شود و به عواملی مانند رژیم غذایی نامناسب، عدم فعالیت بدنی و چاقی مرتبط است. در دیابت نوع ۲، بدن به انسولین مقاوم می‌شود، به این معنی که انسولین به درستی استفاده نمی‌شود یا پانکراس انسولین کافی تولید نمی‌کند. دیابت نوع ۲ می‌تواند با تغییرات سبک زندگی مانند رژیم غذایی و ورزش مدیریت شود، اما ممکن است در نهایت به دارو و انسولین نیاز پیدا کند.

این فیزیوتراپیست گفت: دیابت بارداری در دوران بارداری، معمولاً در سه‌ماهه دوم یا سوم، بروز می‌کند و می‌تواند برای مادر و فرزند خطراتی به همراه داشته باشد. این نوع دیابت معمولاً از طریق آزمایش‌های غربالگری تشخیص داده می‌شود و ممکن است نیاز به تغییرات سبک زندگی یا مصرف دارو داشته باشد. در حالی که دیابت بارداری اغلب پس از زایمان برطرف می‌شود، زنانی که دچار آن شده‌اند، در آینده بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار دارند و فرزندان آنها نیز ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند.

 اهوازیان عنوان کرد: انواع شایع دیابت شامل پیش‌دیابت است که در آن سطح قند خون بالاتر از حد طبیعی است اما به اندازه کافی بالا نیست که به دیابت نوع ۲ تبدیل شود و MODY، که یک نوع ژنتیکی است و در سنین پایین رخ می‌دهد. پیش‌دیابت اغلب می‌تواند با تغییرات سبک زندگی معکوس شود، در حالی که MODY نیاز به توجه خاص پزشکی دارد. هر نوع دیابت دارای ویژگی‌ها و عوامل خطر منحصر به فردی است، اما همه آنها نیازمند مدیریت دقیق هستند تا از عوارض جلوگیری شود و زندگی سالم‌تری فراهم شود.

عوارض دیابت

دبیر شاخه ورزشی انجمن‌ فیزیوتراپی ایران تصریح کرد: دیابت می‌تواند در صورت عدم کنترل مناسب سطح قند خون در طول زمان، به مجموعه‌ای از عوارض جدی منجر شود. یکی از شایع‌ترین این عوارض، بیماری‌های قلبی و عروقی است که شامل مشکلاتی مانند بیماری قلبی، سکته مغزی و فشار خون بالا می‌شود. قند خون بالا به رگ‌های خونی آسیب می‌زند و سطح کلسترول را افزایش می‌دهد، که این امر می‌تواند باعث تجمع پلاک در شریان‌ها شود و خطر حملات قلبی و سکته را افزایش دهد. افراد مبتلا به دیابت همچنین بیشتر در معرض ابتلا به فشار خون بالا قرار دارند که می‌تواند فشار بیشتری بر سیستم قلبی عروقی وارد کند و به چرخه‌ای از مشکلات عروقی منجر شود. بنابراین، کنترل قند خون، فشار خون و کلسترول برای محافظت از سلامت قلب در افراد مبتلا به دیابت بسیار حیاتی است.

دبیر اسبق انجمن فیزیوتراپی ایران گفت: یکی دیگر از عوارض مهم دیابت، آسیب عصبی یا نوروپاتی دیابتی است. قند خون بالا می‌تواند به اعصاب، به ویژه در اندام‌های انتهایی بدن آسیب برساند و باعث درد، سوزش یا بی‌حسی در دست‌ها و پاها شود. این وضعیت می‌تواند انجام کارهای ساده را دشوار کند و منجر به عوارض شدیدی مانند زخم‌های پا یا عفونت‌هایی شود که به‌سختی بهبود می‌یابند. در موارد شدید، عفونت‌های درمان‌نشده می‌توانند به قانقاریا و نیاز به قطع عضو منجر شوند. آسیب عصبی همچنین می‌تواند بر سیستم گوارشی تأثیر بگذارد و علائمی مانند تهوع، یبوست یا اسهال ایجاد کند و حتی می‌تواند مشکلاتی در عملکرد مثانه و عملکرد جنسی به وجود آورد که همه این‌ها بر کیفیت زندگی فرد تأثیر می‌گذارند.

وی ادامه داد: آسیب کلیوی یا نفروپاتی دیابتی نیز یکی دیگر از عوارض شایع مرتبط با دیابت است. کلیه‌ها مواد زائد را از خون فیلتر می‌کنند، اما قند خون بالا می‌تواند به واحدهای کوچک تصفیه‌کننده‌ی کلیه آسیب بزند و منجر به بیماری مزمن کلیه یا حتی نارسایی کلیه شود. نفروپاتی دیابتی معمولاً به آرامی پیشرفت می‌کند و ممکن است تا مراحل پیشرفته هیچ علائمی نداشته باشد، در این مرحله نیز گزینه‌های درمانی محدود می‌شوند. افراد مبتلا به دیابت باید عملکرد کلیه‌های خود را به‌طور منظم بررسی کنند، سطح قند خون خود را در حد مطلوب نگه دارند و فشار خون خود را کنترل کنند تا خطر عوارض کلیوی کاهش یابد. این عوارض نشان‌دهنده اهمیت مدیریت منظم دیابت و مراقبت‌های پیشگیرانه برای جلوگیری یا به تأخیر انداختن مشکلات جدی سلامتی هستند.

نقش ورزش و فیزیوتراپی در مدیریت دیابت

دبیر انجمن شاخه ورزشی فیزیوتراپی اظهار کرد : ورزش و فیزیوتراپی از اجزای اصلی در مدیریت و درمان دیابت، به‌ویژه دیابت نوع ۲ هستند. فعالیت بدنی منظم به تنظیم سطح قند خون کمک می‌کند، زیرا با بهبود حساسیت به انسولین، به سلول‌ها اجازه می‌دهد تا گلوکز را به‌طور موثرتری جذب و استفاده کنند. ورزش‌های هوازی مانند پیاده‌روی تند، شنا یا دوچرخه‌سواری می‌توانند سطح قند خون را کاهش دهند و سلامت قلب و عروق را بهبود بخشند، که این موضوع برای افراد مبتلا به دیابت بسیار حیاتی است زیرا آن‌ها در معرض خطر بالای بیماری‌های قلبی قرار دارند. علاوه بر این، تمرینات مقاومتی مانند وزنه‌برداری و تمرینات بدنسازی به افزایش توده عضلانی کمک کرده و باعث بهبود جذب گلوکز در بافت‌های عضلانی می‌شود و منجر به پایداری بیشتر سطح قند خون و سلامت متابولیکی می‌شود.

وی ادامه داد : علاوه بر کنترل قند خون، ورزش به مدیریت وزن نیز کمک می‌کند، که عامل مهمی برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ است. اضافه وزن، به‌ویژه در ناحیه شکم، می‌تواند منجر به مقاومت به انسولین شود. با ترکیب ورزش منظم، افراد مبتلا به دیابت می‌توانند به ترکیب بدنی سالم‌تر دست یابند، چربی‌ها را کاهش دهند و پروفایل متابولیکی کلی خود را بهبود بخشند. این کاهش وزن نه تنها کنترل قند خون را آسان‌تر می‌کند، بلکه خطر ابتلا به سایر عوارض مرتبط با دیابت، مانند فشار خون بالا و ناهنجاری‌های لیپیدی را کاهش می‌دهد. برای افرادی که در معرض خطر یا مبتلا به پیش‌دیابت هستند، مدیریت وزن از طریق ورزش می‌تواند مانع از پیشرفت به دیابت نوع ۲ شود.

وی عنوان کرد : فیزیوتراپی به عنوان یک سیستم پشتیبانی اساسی در مراقبت از دیابت عمل می‌کند، به ویژه در مدیریت عوارض مرتبط با دیابت مانند نوروپاتی، سفتی مفاصل و مشکلات گردش خون. فیزیوتراپیست‌ها با ارزیابی محدودیت‌های جسمانی و وضعیت سلامتی هر بیمار، برنامه‌های تمرینی شخصی‌سازی شده‌ای را طراحی می‌کنند که هم ایمن و هم مؤثر باشند. برای مثال، نوروپاتی دیابتی اغلب به بی‌حسی و درد در اندام‌ها، به ویژه پاها منجر می‌شود که می‌تواند تحرک را تحت تأثیر قرار دهد و خطر زمین خوردن را افزایش دهد. فیزیوتراپیست‌ها به این مسائل از طریق تمرینات تقویت عضلات، تعادل و تحرک پرداخته و همچنین بیماران را در مورد مراقبت از پا برای پیشگیری از صدمات و کاهش درد آموزش می‌دهند.

وی ادامه داد : علاوه بر برنامه‌های تمرینی فردی، فیزیوتراپیست‌ها می‌توانند از تکنیک‌های تخصصی برای کاهش علائم مرتبط با دیابت استفاده کنند. تحریک الکتریکی و درمان دستی اغلب برای کاهش درد نوروپاتیک و بهبود جریان خون به مناطق آسیب‌دیده به کار می‌روند، که روند درمان  را بهبود می‌بخشند و خطر عوارض را کاهش می‌دهند. فیزیوتراپیست‌ها همچنین ممکن است از تمرینات حرکتی و برنامه‌های کششی برای رسیدگی به سفتی مفاصل و گرفتگی عضلات، که در افراد مبتلا به دیابت شایع است، استفاده کنند. با پرداختن به این چالش‌های جسمانی، فیزیوتراپی به افراد کمک می‌کند تا استقلال عملکردی خود را حفظ کرده، کیفیت زندگی را بهبودبخشند و خطر مشکلات ثانویه سلامتی را کاهش دهند.

این فیزیوتراپیست گفت: ترکیب ورزش و فیزیوتراپی رویکردی جامع برای مدیریت دیابت ارائه می‌دهد که برای سلامت جسمی و روانی مفید است. ورزش نه تنها کنترل قند خون را بهبود می‌بخشد، بلکه به کاهش استرس و افسردگی که در میان افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن شایع است، کمک می‌کند. فیزیوتراپی نیز با ارائه راهنمایی‌ها و ابزارهای لازم به بیماران، اطمینان حاصل می‌کند که افراد به شیوه‌ای ایمن و با اعتماد به نفس ورزش می‌کنند، خطر آسیب را کاهش می‌دهد و باعث حفظ تعهد به برنامه ورزشی در درازمدت می‌شود. این استراتژی‌ها به افراد مبتلا به دیابت قدرت می‌دهند تا بیماری خود را به طور مؤثر مدیریت کرده و کیفیت زندگی خود را افزایش دهند و به مرور زمان خطر عوارض مرتبط با دیابت را کاهش دهند.

دبیر انجمن شاخه ورزشی فیزیوتراپی بیان کرد: افراد مبتلا به دیابت، ورزش و فیزیوتراپی ترکیبی قوی برای مدیریت علائم و جلوگیری از عوارض ایجاد می‌کنند. در حالی که ورزش به تنظیم قند خون و بهبود آمادگی جسمانی کمک می‌کند، فیزیوتراپی پشتیبانی حرفه‌ای و ساختاریافته را فراهم می‌کند و اطمینان حاصل می‌کند که بیمار از یک برنامه ایمن و مؤثر استفاده می‌کند.

اهوازیان عنوان کرد: در روز ملی دیابت، مهم است که به تغییرات سبک زندگی که می‌توانند تأثیر مثبتی بر مدیریت دیابت بگذارند، فکر کنیم. ورزش و فیزیوتراپی نه‌تنها به تنظیم قند خون کمک می‌کنند، بلکه کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشند، خطر عوارض را کاهش و رفاه کلی را افزایش می‌دهند. برای افراد مبتلا به دیابت، اتخاذ یک سبک زندگی فعال، با پشتیبانی از یک برنامه فیزیوتراپی ، می‌تواند دگرگون‌کننده باشد. با گسترش آگاهی و درک فواید ورزش و فیزیوتراپی، گام‌هایی به سوی آینده‌ای سالم‌تر برای افراد مبتلا به دیابت برمی‌داریم.

انتهای پیام/