فضای مجازی با فرهنگ «یلدا» چه کرد؟/ روایت سیاحان اروپایی از ضیافت ایرانی ها

خبرگزاری برنا - سعیده اسدیان: ۹ آذرماه سال ۱۴۰۱ بود که «شب یلدا» به‌ عنوان نوزدهمین عنصر میراث‌ فرهنگی ناملموس ایران در هفدهمین نشست کمیته بین‌الدولی پاسداری از میراث‌فرهنگی ناملموس یونسکو در پرونده ای مشترک میان ایران و افغانستان ثبت جهانی شد.

«یلدا» فرصتی مناسب برای نمایش مهمان نوازی ایرانی است، خصلتی که هر توریستی از آن به عنوان یکی از ویژگی های اصلی ایرانی ها یاد می کند. 

«یلدا» یکی از منحصربه فرد ترین اتفاقات در فرهنگ ایرانی هاست

به همین بهانه و در آستانه یلدا، یازدهمین رویداد «چاشنی» با موضوع مهمان نوازی؛ نشستی پیرامون فرهنگ مهمان نوازی، خوراک و نوشیدنی ایرانی در خانه رایا برگزار شد.

امیدرضا کاظمی، استاد دانشگاه و مشاور و توسعه دهنده کسب و کار صنعت مهمان نوازی در این نشست، یلدا را یکی از منحصربه فردترین اتفاقات در فرهنگ ایرانی ها دانست و گفت: یلدا فرصتی برای محبت و به پیشواز یک اتفاق مهم رفتن است که ما هرساله آن را جشن می گیریم.

وی مهمان نوازی را ارائه خدماتی فراتر از انتظار عنوان کرد و گفت: تفاوت فرهنگ ها در ایران موجب شده تا ما نظاره گر طبعی متمایز در هر استان باشیم، بسیاری از شهرها به دلیل قرار گرفتن در میانه راه بستری متفاوت برای پذیرایی و پذیرش مهمان در مقایسه با شهرهایی مثل بوشهر و سیراف دارند که در واقع دروازه محسوب می شدند.

نمی توانیم مهمان نوازی را به صورت یک نقطه در کل دنیا ببینیم

کاظمی با بیان اینکه ما همواره در صدد موفق بودن در آزمونی به نام «پذیرایی» بوده ایم، گفت: مهمان نوازی را نمی توانیم به صورت یک نقطه در کل دنیا ببینیم، آنچه به عنوان یک صنعت دیده شده، نگاهی از جنس معاصر شدن به سبک غربی است، جریانی که از دهه ۳۰ به بعد ما هم به آن مبتلا شدیم و ظواهر صنعت را به استخدام خود درآوردیم.

وی افزود: تهران، اصفهان، یزد و کمی شیراز به این توسعه صنعتی مهمان نوازی مبتلا شده، امروز اصفهان یا یزد پشت ویتریتی از گردشگری پنهان شده و یزد، یزدی بودن خود را پشت صنعت گردشگری پنهان کرده است.

فضای مجازی با فرهنگ «یلدا» چه کرد؟

این استاد دانشگاه ادامه داد: آیا یلدا را از منظر مهمان نوازی صنعتی نگاه می کنیم یا سنتی؟ آیا آنچه در فضای مجازی می بینیم با آنچه تجربه اش کردیم و لذتش در ذهن ما ماندگار شده یکی و قابل نمایش است؟ آنچه می بینیم شبیه یلداست یا کریسمس؟ طرز نگاه ما مشخص می کند یلدا را چطور تعریف کنیم و ادامه دهیم.

وی گفت: ما در یلدا به دنبال مناسبتی برای همنشینی و هم داستانی بودیم تا یکی از سخت ترین ماه ها را با هم سپری کنیم و با همدلی امیدوار به زایش خورشید باشیم، از این جهت یلدا مناسبت بزرگی است.

تاریخچه مهمان نوازی در ایران

در ادامه این نشست سمیرا محب علی، سردبیر نشریه گیلگمش و مترجم با اشاره به تاریخچه مهمان نوازی در ایران گفت: طبق آنچه که ما درباره پیشینه مهمان نوازی و سفره داری می گوییم به سده ۱۵۰۰ تا ۱۹۰۰ میلادی بازمی گردد، یعنی زمانی که سیاحان و باستان شناسان ایرانی پا به ایران گذاشتند.

وی افزود: تمام اطلاعات مربوط به ضیافت و مهمانی درباریان و شاهان به دهه ۱۷۰۰ بازمی گردد و بعد از آن ضیافت عامه مردم هم مطرح شده، بر اساس اطلاعات موجود ضیافت در میان درباریان به کرات برگزار می شده و تعداد مهمانی ها به قدری زیاد بوده یک مرد خانواده، در طول سال فقط یک هفته در منزل خود بوده و مابقی را به مهمانی سپری می کرده است.

محب علی ادامه داد: در ضیافت ها بیشتر وعده شام اهمیت داشته و ناهار بهانه میزبانی نبوده، بیشتر ضیافت ها از ساعت ۷ تا ۹ شب و در قالب مراسم های خیلی بزرگ بوده. موضوعی که سیاحان تاکید کردند، نه تنها پروسه سفره آرایی اهمیت داشته بلکه تهیه خوراک ها هم مهم بوده است.

روایت سیاحان اروپایی از ضیافت ایرانی ها

وی تصریح کرد: در این ضیافت ها روی زمینی که قالی های نفیسی داشته می نشستند، روی آنها پارچه های سوزنی زری دوز پهن می شد که حکم زیر سفره ای داشته و روی آن دوباره یک پارچه که همان سفره بوده، سفره ها هم از جنس چرم، متقال و چیت گلدار بوده است.

محب علی با بیان اینکه آن زمان هم شربت و نوشیدنی هایی مثل Welcome drink امروزی در پیاله های چینی با میوه های نوبرانه فصل و آجیل سرو می شده، گفت: قبل از سرو غذا خدمه ها با آفتابه و لگن وارد می شدند تا اگر مهمان ها قبل از غذا شرابی نوشیده بودند، به حرمت سفره دهان شان را آب بکشند.

وی ادامه داد: پیش غذاها شامل شیرینی، آجیل، میوه فصل و شربت بود و بعد آن طبق های غذا که اشاره شده بیش از یکصد طبق بوده، از بالای سفره چیده می شد، جلوی هر همان یک نان ساده بزرگ قرار می دادند که حکم بشقاب را داشت. سه چهارم غذاها برنج بوده و ۴ مدل چلو، پلو، دمی و کته مهیا بوده که پلو که همراه با سبزیجات دم کشیده بوده، محبوبیت بیشتری داشته است.

این مترجم تأکید کرد: از همان زمان تزئین غذا برای ایرانی ها اهمیت داشته و غذاها با کشمش، خرما، پسته و زعفران تزئین می شده، کره هم جزو جدانشدنی غذای ایرانی بوده است، به طوری که علاوه بر کره استفاده شده حین طبخ غذا، در پیاله های جداگانه هم در سفره کره موجود بوده است.

وی با اشاره به نحوه غذا خوردن گفت: شیوه غذاخوردن با دست راست بوده و دست چپ زیر جامه پنهان می شده، چیزی به اسم قاشق و چنگال وجود نداشته، البته ما از ایران باستان قاشق داریم اما صرفاً برای طبخ غذا مورد استفاده بود، بعد که تجددگرایی در ایران شکل می گیرد، قاشق و چنگال باب می شود.

محب علی تصریح کرد: بعد از آنکه سفره جمع می شد، با چای، قلیان، قهوه و شیرینی از مهمان پذیرایی می کردند.

انتهای پیام/