پروازهای مرگبار؛ نگاهی به تاریخچه و آمار سقوط هواپیما در جهان

 آمار سقوط هواپیماها و دلایل این حوادث همواره مورد بررسی کارشناسان و علاقه‌مندان به صنعت هوانوردی قرار می‌گیرد. درپی سانحه مرگبار هواپیمای مسافربری در کره جنوبی، در این مقاله نگاهی به تاریخچه و آمار سوانح هوایی و سقوط هواپیما در جهان انداخته ایم و عوامل مؤثر بر این حوادث را مورد بررسی قرار داده ایم.

آمار سقوط هواپیما در جهان

در سال ۲۰۲۳، آمار جهانی تصادفات هوایی به حدود ۱.۸۷ حادثه به ازای هر یک میلیون پرواز کاهش یافت و کمترین میزان حوادث مرگبار در پنج سال اخیر گزارش شد. تعداد تلفات جانی نیز به ۷۲ نفر کاهش یافت، که کاهش قابل‌توجهی نسبت به ۱۶۰ نفر در سال ۲۰۲۲ دارد. این کاهش در آمار سوانح و تلفات نشان‌دهنده پیشرفت‌های عملیاتی و ایمنی بیشتر است. هرساله میلیون ها نفر با خرید اینترنتی بلیط‌ هواپیما لحظه آخری و چارتری یا پروازهای سیستمی، به مقاصد دلخواه خود ایمن سفر می کنند. به نوشته سایت getgoing.com اگر معیار ایمنی وسیله حمل و نقل را تعداد تلفات به ازای هر میلیارد مایل سفر قرار دهیم، هواپیماها به‌وضوح ایمن‌ترین وسیله سفر هستند. به رغم این امنیت، در دهه گذشته (۲۰۱۴ تا ۲۰۲۴)، تعداد سوانح هوایی در سطح جهانی بیش از ۵۰ مورد بوده است که در آن‌ها هزاران نفر جان خود را از دست داده‌اند. این حوادث شامل سقوط هواپیماهای مسافربری، هواپیماهای کوچک، هواپیماهای نظامی و دیگر انواع هواپیماها بوده است. آمارها نشان می‌دهد که حدود ۸۰ درصد از حوادث هوایی ناشی از خطای انسانی‌ست. خطرناک‌ترین مراحل پرواز معمولا هنگام برخواستن، فرود و زمان‌های نزدیک به این دو اتفاق رخ می‌دهد. گفته می‌شود خطای خلبان عامل ۵۳ درصد از این حوادث است، در حالی که نقص فنی (۲۱ درصد) و شرایط نامساعد جوی (۱۱ درصد) در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.

مرگبارترین سقوط‌ های هواپیما در تاریخ: فجایعی که جهان را تکان دادند

روز 29 دسامبر 2024، هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ خطوط هوایی ججو که از بانکوک پرواز کرده بود هنگام فرود در فرودگاه موآن از باند خارج شد و سپس به دیواری برخورد کرد و آتش گرفت. این هواپیما با ۱۸۱ سرنشین هنگام فرود در کره جنوبی دچار سانحه شد. گفته می‌شود که تنها دو خدمه پرواز زنده مانده‌اند که به بیمارستان منتقل شده‌اند. مقامات کره ای می‌گویند که برخورد با پرندگان ممکن است باعث خرابی چرخ‌های هواپیما شده باشد. سانجه مرگ مسافران هواپیما در کره جنوبی، آخرین مورد از سوانح هوایی در سال 2024 است. اما حوادث مرگبار دیگری در جهان رخ داده است که در ادامه می خوانید.

برخورد مرگبار در فاجعه تنریف

یکی از مرگبارترین سوانح هوایی جهان در سال ۱۹۷۷ در فرودگاه تنریف اسپانیا رخ داد، زمانی که دو هواپیمای بوئینگ 747 متعلق به خطوط هوایی KLM و پان‌امریکن به دلیل شرایط جوی مه‌آلود و نبود دید کافی با یکدیگر برخورد کردند. این حادثه که به‌عنوان فاجعه تنریف شناخته می‌شود، جان 583 نفر از 644 سرنشین را گرفت و از آن زمان تاکنون مرگبارترین حادثه هوایی ثبت‌شده در تاریخ هوانوردی باقی مانده است. تحقیقات نشان داد که اشتباهات انسانی و ارتباطات نادرست میان خدمه و برج مراقبت، از عوامل اصلی این فاجعه بودند.

هواپیمای ژاپنی که به کوه خورد

سوانح دیگری نیز وجود دارند که از لحاظ تعداد تلفات به‌طور خاصی دلخراش‌اند، از جمله سقوط پرواز 123 خطوط هوایی ژاپن در سال 1985. این هواپیمای بوئینگ 747 که از توکیو به سمت اوزاکا پرواز می‌کرد، به دلیل انفجار یکی از دیواره‌های فشاری قسمت انتهایی هواپیما، کنترل خود را از دست داد. خلبان تلاش زیادی برای فرود اضطراری انجام داد اما متاسفانه موفق نشد و هواپیما به کوه اصابت کرد. در نتیجه، 520 نفر از 524 سرنشین جان خود را از دست دادند.

جنایت آمریکایی در آسمان خلیج فارس

یکی دیگر از سوانح هوایی مرگبار جهان، سقوط هواپیمای ایرباس A300 در پرواز شماره ۶۵۵ متعلق به خطوط هوایی ایران‌ایر بود. این هواپیما با ۲۹۰ سرنشین، در میانه جنگ عراق علیه ایران (1988)، در خلیج فارس توسط ناو آمریکایی وینسنس هدف قرار گرفت و همه سرنشینان آن جان باختند. این حادثه، که منجر به جان باختن زنان و کودکان بی‌گناه شد، واکنش‌های بین‌المللی گسترده‌ای برانگیخت.

فاجعه‌ای هوایی در هند: برخورد دو هواپیما در آسمان!

در تاریخ 12 نوامبر 1996، یکی از بدترین سوانح هوایی جهان رخ داد. دو هواپیمای مسافربری در آسمان شهر چارخی دادری در هند با یکدیگر برخورد کردند و یکی از مرگبارترین سوانح هوایی تاریخ را رقم زدند. این برخورد بین هواپیمای بوئینگ 747 متعلق به خطوط هوایی سعودی و هواپیمای ایلیوشین-76 متعلق به قزاقستان اتفاق افتاد که در آن، 349 نفر از سرنشینان هر دو هواپیما جان خود را از دست دادند. علت اصلی این حادثه، عدم رعایت فاصله‌گیری توسط خلبان قزاقستانی و نبود سیستم جلوگیری از برخورد در این هواپیما بود.

سقوط پرواز فرانسوی در اقیانوس اطلس: مرگ در اعماق آب‌ها

در سال 2009، پرواز شماره 447 ایر فرانس که از ریو دو ژانیرو به پاریس در حال حرکت بود، به دلیل شرایط نامساعد جوی و خطای خلبان به اقیانوس اطلس سقوط کرد. این هواپیما ایرباس A330 بود که 228 نفر را با خود به کام مرگ کشاند. پس از دو سال جست‌وجو، لاشه هواپیما و جعبه سیاه در عمق 4000 متری اقیانوس پیدا شد. این حادثه به بازنگری در آموزش‌های خلبانی و تجهیزات کنترل پرواز در شرایط بحرانی منجر شد و تاثیر عمیقی بر ایمنی پروازها داشت.

اندوه سقوط هواپیمای اوکراینی

سقوط هواپیمای اوکراینی (۲۰۲۰): در تاریخ ۸ ژانویه ۲۰۲۰، پرواز شماره PS752 خطوط هوایی اوکراین که از تهران به مقصد کی‌یف در حرکت بود، در نزدیکی فرودگاه امام خمینی تهران هدف دو موشک قرار گرفت و سقوط کرد. این هواپیما که بوئینگ 737 بود، حامل ۱۷۶ نفر از جمله بسیاری از ایرانیان و اتباع دیگر کشورها بود و متأسفانه هیچ‌کس از این حادثه جان سالم به در نبرد. علت حادثه شلیک اشتباه موشک پدافند هوایی در شرایط تنش نظامی بود.

سقوط در کوه‌های ژاپن: از هولناک ترین سوانح هوایی

در ۱۲ اوت ۱۹۸۵، پرواز شماره ۱۲۳ خطوط هوایی ژاپن در کوه‌های اوتسوکای ژاپن سقوط کرد و ۵۲۰ نفر جان باختند که این حادثه را به مرگبارترین سانحه داخلی هواپیمایی تبدیل کرد. این بوئینگ 747 از توکیو به مقصد اوزاکا در حال پرواز بود که به دلیل نقص فنی در دیوار فشاری دم هواپیما، کنترل خود را از دست داد. خلبانان تلاش زیادی برای حفظ کنترل انجام دادند، اما پس از 32 دقیقه تلاش در نهایت به کوه برخورد کردند. تنها ۴ نفر از این سانحه جان سالم به در بردند.

جمع‌بندی؛ پرواز ایمن‌تر از همیشه

آمار سقوط هواپیما در جهان نشان می‌دهد که با پیشرفت تکنولوژی و افزایش استانداردهای ایمنی، نرخ سوانح هوایی نسبت به دهه‌های گذشته به طور قابل توجهی کاهش یافته است. با وجود این پیشرفت‌ها، هنوز سالانه تعدادی حادثه هوایی رخ می‌دهد که ناشی از عوامل مختلفی همچون خطای انسانی، نقص فنی و شرایط جوی است. به طور کلی، با توجه به داده‌ها و آمارها، پرواز همچنان یکی از ایمن‌ترین روش‌های سفر در مقایسه با سایر وسایل نقلیه است.