چالش‌های قانونی در حفاظت از کودکان و مقابله با تبلیغات مضر و تصاویر نیمه برهنه
برنا- باشگاه جوانی؛ یک پژوهشگر حقوق بین الملل کودک گفت: پرسش اساسی این است که آیا نمایش بدن کودک در تبلیغات، در راستای مصالح عالیه کودک است یا صرفاً در خدمت منافع تجاری شرکت‌های تبلیغاتی؟
حقوق کودک تنها به انتشار تصاویر محرمانه یا حرکات موزون کودکان مقابل دوربین اطلاق نمی‌شود؛ بلکه مادامی که بدن برهنه کودک ولو با اجازه و رضایت والدین با عناوین تبلیغ پوشک و امثال آن مقابل دوربین قرار می‌گیرد، نه تنها حقوق کودک، بلکه عزت نفس و دنیای معصومانه کودک است که به تدریج رو به زوال و نابودی کشیده می‌شود.
ماجرا از جایی تلخ‌تر می‌شود که والدین به ازای تنها ۵ الی ۱۰ میلیون تومان یا حتی هیچ مبلغی به نمایش دادن شخصی‌ترین حریم زندگی فرزند خود، رضایت می‌دهند؛ حال آن که در دوران کودکی فرزند خود را در قبال فرصت‌های بهتر همکاری می‌سوزانند.
محمدمهدی سیدناصری حقوقدان، مدرس دانشگاه و پژوهشگر حقوق بین‌الملل کودکان درباره استفاده از کودکان در تبلیغات تلویزیونی به خبرنگار باشگاه جوانی خبرگزاری برنا می‌گوید: اگرچه طبق ماده ۷۹ قانون کار به‌کارگیری کودکان زیر ۱۵ سال ممنوع است، اما این قانون درباره تبلیغات تلویزیونی صراحت ندارد. با این حال استفاده از کودکان در تبلیغات نیز می‌تواند نوعی کار کودک محسوب شود، به‌ویژه اگر در آن بهره‌کشی تجاری وجود داشته باشد.
تبلیغات تلویزیونی بر حقوق کودک متمرکز نیستند
وی با اشاره به مقررات تبلیغات در رسانه‌های رسمی ادامه داد: با توجه به آیین‌نامه‌های صداوسیما و قوانین مربوط به تبلیغات، نظارت محدودی بر تبلیغات تجاری با حضور کودکان دارند؛ بااین‌حال، در این آیین‌نامه‌ها اشاره‌ای به منع نمایش بدن نیمه‌برهنه کودکان در تبلیغات نشده است. از سوی دیگر اگرچه شورای نظارت بر صداوسیما، وظیفه بررسی محتوای تبلیغاتی را برعهده دارد، اما این نظارت بر مباحث تجاری متمرکز بوده و ابعاد حقوق کودکان را در بر نمی‌گیرد.
این حقوقدان با اشاره به خلأ‌های قانونی در ایران تشریح کرد: جای خالی تدوین مقررات مشخص برای تبلیغات کودکان و یا تصویب یک آیین‌نامه قانونی درباره تبلیغات کودکان که استاندارد‌های لازم برای حضور کودکان در تبلیغات را مشخص کند در آیین‌نامه‌ها حقوقی مشهود است. در حالی که در بسیاری از کشور‌ها قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای تبلیغات کودکان وجود دارد، اما در ایران این حوزه همچنان فاقد نظارت مؤثر است.
این مدرس دانشگاه با اشاره به ضرورت تنظیم مقررات تبلیغاتی تصریح کرد: بر اساس ماده ۱۶ کنوانسیون حقوق کودک، کودکان حق دارند از حریم خصوصی برخوردار باشند. نمایش بدن کودک در تبلیغات ممکن است نقض این حق تلقی شود، به‌ویژه اگر تصویر کودک بدون رعایت اصول اخلاقی منتشر شود. همچنین استفاده از کودکان در تبلیغات تلویزیونی از منظر حقوقی در تعارض با چندین اصل بنیادین حقوق کودک قرار دارد.
عقب ماندگی ایران در قانون گذاری برای حقوق کودکان
این پژوهشگر حقوق بین الملل کودکان با بیان این که در ایران، قوانین متعددی به حمایت از حقوق کودکان پرداخته‌اند، اما در خصوص تبلیغات تجاری و نمایش بدن کودکان در رسانه‌ها، خلأ‌های قانونی قابل‌توجهی وجود دارد ادامه داد: طبق ماده ۳ کنوانسیون حقوق کودک در هر اقدامی که به کودکان مربوط می‌شود مصالح عالیه کودک باید در اولویت قرار داشته باشد.
سیدناصری با بیان این که در بسیاری از کشور‌های جهان، مقررات سخت‌گیرانه‌ای برای حضور کودکان در تبلیغات تلویزیونی وجود دارد تشریح کرد: به عنوان مثال اتحادیه اروپا بر دستورالعمل خدمات رسانه‌ای سمعی و بصری اتحادیه اروپا (AVMSD) تأکید دارد که تبلیغات نباید به کرامت انسانی کودکان آسیب بزند یا از آنها بهره‌کشی تجاری شود. همچنین در برخی کشور‌های اروپایی نیز نمایش بدن کودکان در تبلیغات پوشک ممنوع یا دارای محدودیت‌های شدید است.
وی با اشاره به قوانین ایالات متحده در این زمینه توضیح داد: کمیسیون تجارت فدرال (FTC) و کمیسیون ارتباطات فدرال (FCC) بر تبلیغات کودک‌محور نظارت دارند و مقررات سخت‌گیرانه‌ای درباره نمایش کودکان در تبلیغات وجود دارد. همچنین طبق قوانین حمایت از حریم خصوصی آنلاین کودکان (COPPA) هرگونه نمایش تصویر کودک بدون رضایت آگاهانه والدین و رعایت اصول اخلاقی ممنوع است.
نمایش بدن کودک در تبلیغات در خدمت منافع تجاری
این استاد دانشگاه با اشاره به مقررات ژاپن و کره جنوبی درباره این موضوع ادامه داد: تبلیغات با حضور کودکان در این کشور‌ها تحت نظارت دقیق قرار داشته و نمایش بدن نیمه‌برهنه کودکان می‌تواند مشمول مقررات حمایت از کرامت کودک و حریم خصوصی شود که از برخی از مهم‌ترین نمونه‌های مقررات بین المللی هستند.
سیدناصری با اشاره به اصل رعایت مصالح عالیه کودک خاطرنشان کرد: قانون حمایت از اطفال و نوجوانان (مصوب ۱۳۹۹) از جمله قوانین قابل استناد در ایران است که بر اساس ماده ۲ این قانون، هرگونه بهره‌کشی اقتصادی و سوءاستفاده از کودکان را جرم‌انگاری تلقی شده است. همچنین ماده ۱۰ این قانون تصریح دارد که رسانه‌ها نباید با انتشار تصاویر کودکان، آنها را در معرض آسیب قرار دهند. حال پرسش اساسی این است که آیا نمایش بدن کودک در تبلیغات، در راستای مصالح عالیه کودک است یا صرفاً در خدمت منافع تجاری شرکت‌های تبلیغاتی؟
انتهای پیام/
پرونده ویژه
برنا بررسی می‌کند؛
برنا گزارش می‌دهد
نظر شما
پیشنهاد سردبیر
پرونده ویژه
