فراداده، کلید تحول دیجیتال در سیستمهای مالی
حیدر ربیعی، استاد دانشگاه تهران و مشاور استراتژیهای مالی، اقتصادی و سرمایهگذاری و عضو اصلی انجمن ملی هوش مصنوعی و اقتصاد دیجیتال ایران یادداشتی برای برنا نوشت: در عصر دیجیتال امروز، داده به عنوان یکی از با ارزشترین داراییهای سازمانها، بهویژه در بخش مالی، شناخته میشود اما اهمیت داده تنها به جمعآوری آن محدود نمیشود؛ چگونگی مدیریت دادهها و استفاده هوشمندانه از فرادادهها (Metadata) نقش حیاتی در بهینهسازی فرآیندهای مالی و ارتقاء تصمیمگیری ایفا میکند. در راستای سیاست کمیسیون مالی انجمن صنفی کارفرمایی شرکتهای فناور هوش مصنوعی و اقتصاد ایران در ترویج موضوعات میان رشتهای، این یادداشت به بررسی ساختار، بهرهوری و تصمیمگیریهای اقتصادی مبتنی بر مدیریت داده و فراداده در سیستمهای مالی میپردازد.
۱. ساختار داده و فراداده در سیستمهای مالی
الف. ماهیت داده و فراداده
-داده (Data): اطلاعات خامی که از منابع مختلف مانند تراکنشها، حسابها، گزارشها و مشتریان جمعآوری میشود.
- فراداده (Metadata): دادههایی درباره دادهها؛ توضیحاتی شامل نوع، منبع، زمان تولید، مالکیت، نحوه دسترسی و سایر ویژگیهای مرتبط با خود داده.
ب. نقش فراداده در ساختاردهی اطلاعات
فراداده به سامانههای مالی کمک میکند تا اطلاعات حجیم و چندمنظوره را طبقهبندی، ایندکسبندی و قابل بازیابی کند. بهعنوان مثال، یک سند مالی علاوه بر ارقام شامل اطلاعاتی درباره تاریخ ایجاد، نویسنده، نسخهها و سطح دسترسی است که همه اینها تحت عنوان فراداده تجمیع میشوند.
پ. یکپارچگی و انطباق
مدیریت صحیح فراداده به سازمانها امکان میدهد تا یکپارچگی دادهها، انطباق با مقررات، مانند استانداردهای IFRS، Basel و... و قابلیت حسابرسی بهتر را فراهم کنند.
۲. بهرهوری مبتنی بر مدیریت داده و فراداده
الف. افزایش سرعت و دقت فرآیندها
با استفاده از فراداده، جستوجو و بازیابی گزارشها و اطلاعات مالی بهطور چشمگیری سریعتر و دقیقتر انجام میشود. به عنوان مثال، تعیین منبع خطا در گزارشات حسابرسی با استفاده از فراداده به راحتی قابل ردیابی خواهد بود.
ب. کاهش هزینهها و منابع مصرفی
طبقهبندی و حذف دادههای زائد و غیرضروری، از طریق مدیریت فراداده، منجر به کاهش هزینههای ذخیرهسازی و پردازش میشود. همچنین مدیریت سطوح دسترسی بوسیله فراداده، امنیت دادههای مهم را ارتقاء میبخشد.
پ. سهولت در تحلیل و گزارشگیری
فراداده، بستر لازم برای تحلیلهای پیشرفته مانند هوش تجاری (BI)، پیشبینی رفتار مالی و کشف تقلب را فراهم میکند. دادههای ثبتشده با فراداده، برای نرمافزارهای تحلیلی قابل فهمتر و پردازشپذیرتر میشوند.
۳. تصمیمگیری در سیستمهای مالی با تکیه بر مدیریت داده و فراداده
الف. تصمیمگیری مبتنی بر واقعیت و دادههای دقیق
وجود فراداده استاندارد و مدیریتشده باعث اطمینان از صحت و بهروز بودن اطلاعات مورد استفاده در سطح تصمیمگیری میشود. مدیران مالی با اتکا بر اطلاعات مستند و قابل ردیابی، ریسک تصمیمات را به حداقل میرسانند.
ب. شفافیت و پاسخگویی
مدیریت دادهها و استفاده درست از فراداده، شفافیت در گزارشگری مالی، پاسخگویی در برابر سهامداران و نهادهای ناظر و تسهیل فرآیندهای حسابرسی را تضمین میکند.
پ. پشتیبانی از فناوریهای نوین
شرکتها با اتکا به مدیریت داده و فراداده میتوانند پذیرای فناوریهای نوینی مانند یادگیری ماشین، هوش مصنوعی و اتوماسیون فرآیندهای مالی باشند. این امر آیندهپژوهی و چابکی سازمان را در بازارهای مالی رقابتی بیشتر میکند.
بهطور خلاصه، فراداده و مدیریت داده سهمی حیاتی در ساختاردهی، افزایش بهرهوری و بهبود تصمیمگیری در سیستمهای مالی دارند. سازمانهای مالی باید با سرمایهگذاری در زیرساختهای مدیریت داده و توسعه فراداده، گامی بلند در جهت شفافیت، امنیت و نوآوری در فعالیتهای خود بردارند. این راهبرد، نهتنها ارزش افزوده سازمان را ارتقاء میدهد، بلکه موقعیت رقابتی آنها را در اکوسیستم مالی آینده تضمین خواهد کرد.
انتهای پیام/
