تجارت ایران و سوییس؛ از صادرات ماشین آلات صنعتی تا کمک های بشر دوستانه

بسیم لاله -  گسترش تجارت خارجی و حضور فعال در پیمان‌های منطقه‌ای و جهانی یکی از برنامه‌های اصلی دولت چهاردهم است. به طوریکه با گذشت بیش از یک سال از آغاز به کار دولت، رئیس جمهور باز هم در برنامه‌های مختلف بر گسترش تجارت خارجی تاکید می‌کند. سوییس یکی از کشور‌هایی است که سعی داشته علی رغم درگیری‌ها و تنش‌های سیاسی ایران با کشور‌های لیدر اروپایی، همکاری خود را با ایران ادامه دهد.

هنگامی که آمریکا از برجام خارج شد سوییس با ارائه راهکاری به اسم اینستکس یک خط تجاری تحت عنوان صادرات دارو و غذا ایجاد کرد. هدف از ایجاد آن معافیت شرکت‌هایی بود که به ایران دارو و غذا صادر می‌کردن؛ ابتکار عملی که در ابتدا نقطه عطفی در رابطه ایران و اروپا شمرده میشد، اما به مرور زمان اروپایی‌ها نشان دادند که نمی‌توان روی امضا و قول و قرار‌های آنها حساب باز کرد و حتی در قالب همین خط تجاری که سویس بر آن نظارت داشت حاضر نشدند در ادامه برجام با ایران همکاری کنند.

حجم تجارت قبل از انقلاب

پیش از انقلاب (سال 1356) حجم تجاری ایران و سوییس به ۲.۵ میلیارد دلار رسید به طوریکه کالا‌های صادراتی این کشور ۵ درصد از حجم واردات ایران را به خود اختصاص می‌دادند. در آن سال‌ها تراز تجاری ایران مثبت نسبت به سوییس ۵۰۰ میلیون دلار مثبت بود صادرات سوئیس شامل ماشین آلات صنعتی (۸۰۰ میلیون دلار)، محصولات دارویی (۶۰۰ میلیون دلار)، مواد شیمیایی (۳۰۰ میلیون دلار)، کالا‌های لوکس مانند ساعت و شکلات (۳۰۰ میلیون دلار) بود، در مقابل صادرات ایران، نفت خام (۱.۲ میلیارد دلار)، فرش دستباف (۲۰۰ میلیون دلار)، پسته (۱۵۰ میلیون دلار) و زعفران (۱۰۰ میلیون دلار) بود.

پیروزی انقلاب و جنگ تحمیلی

پس از پیروزی انقلاب، با وجود تنش‌های سیاسی و جنگ تحمیلی روند تجارت خارجی ایران به پایین‌ترین حد خود رسید به طوریکه سهم سویس از واردات ایران محدود به ماشین آلات (۴۰۰ میلیون دلار) و کالا‌های بشر دوستانه (۳۰۰ میلیون دلار) بود و در مقابل ایران نیز ۷۰۰ میلیون دلار پسته و زعفران به این کشور صادر می‌کرد.

در دهه ۱۹۹۰ با کاهش تنش‌ها و بهبود اقتصاد جهانی، روابط اقتصادی دو کشور نیز تقویت شد. حجم تجارت ایران و سویس به ۱.۸ میلیارد دلار رسید و این کشور دوباره شروع به سرمایه گذاری در ایران کرد. مهمترین سرمایه گذاری آن دوران حضور شرکت ABB در پروژه‌های نیروگاهی بود نیروگاه دماوند که امروز ۴۰ درصد برق تهران را تامین می‌کند توسط این شرکت احداث شد. شرکت نستله که پیش از انقلاب کارخانه خود را در جاده مخصوص احداث کرده بود؛ به دنبال این بود که با گسترش فعالیت خود و منتقل کردن خطوط تولید به ایران، بازار خاورمیانه و آسیاس مرکزی را توسط مجموعه داخل ایران خود تامین کند؛ حالا تصمیم گرفته بود به طور محدود در قزوین کارخانه‌ای به ارزش ۱۰۰ میلیون دلار احداث کند. این سرمایه گذاری فقط برای تامین بازار ایران بود و پروژه تامین بازار خاورمیانه به مصر و امارات منتقل شده بود.

برجام و حضور رئیس جمهور سویس در ایران

با امضای برجام در سال ۲۰۱۵ سوئیس یکی از اولین کشور‌هایی بود که برای احیای روابط اقتصادی اقدام کرد به طوریکه در سال ۲۰۱۶ چند هیئت تجاری از سوی این کشور به ایران سفر کردند که بزرگترین آنها هیئتی بود که به سرپرستی رئیس جمهور وقت یوهان اشنایدرآمان به ایران سفر کرد. فقط در این سفر قرارداد‌هایی به ارزش ۱.۲ میلیارد دلار به امضا رسید.

در این سال‌ها قرارداد‌هایی مانند خرید نفت ایران توسط شرکت ویتول (۶۰۰ میلیون دلار) تامین دارو و تجهیزات پزشکی توسط شرکت تیس (۵۰۰ میلیون دلار) پروژه‌های صنعتی و نیروگاهی توسط شرکت ABB (۴۰۰ میلیون دلار و شرکت نستله برای تامین بازار محلی (۲۰۰ میلیون دلار) عملیاتی شد و تفاهم نامه‌های زیادی در حوزه‌های مختلف منعقد شد که بیشتر آنها هیچ وقت اجرایی نشد.

این سال بهترین سال تجاری ایران و سوییس پس از انقلاب بود (حجم تجاری ۲.۲ میلیارد دلار) هر چند باز هم حجم تجاری ۶۰۰ میلیون دلار کمتر از سال ۵۷ بود، اما فعالان اقتصادی امیدوار شده بودند. امیدواری که زیاد دوام نداشت و در سال ۲۰۱۸ با خروج آمریکا از برجام، روند خروج شرکت‌های خارجی از ایران آغاز شد.

سوییس سعی کرد در قالب اقدامات بشر دوستانه صادرات دارو و مواد غذایی را به ایران ادامه دهد و تحت عنوان اینستکس ۲.۵ میلیارد اعتبار برای ایران ایجاد کرد، اما همین خط اعتباری نیز به دلیل افزایش تنش‌های ایران و اسرائیل و با فشار رژیم صهیونیستی متوقف شد.

در نهایت حجم تجاری دو کشور در سال گذشته ۲۴۹ میلیون دلار بود که ۲۴۱ میلیون دلار آن صادرات دارو، غذا و کمک های بشر دوستانه به ایران بوده است تقریبا از زمان خروج آمریکا از برجام دیگر ماشین آلات و ابزار دقیق سویسی که در دنیا جزو برند‌های مطرح محسوب می‌شوند سهمی در کارخانه‌های صنعتی ایران نداشتند و به جای آنها چینی‌ها هستند که تامین کننده صنایع ایران شدند.

انتهای پیام/