تاریخچه ۱۴ مهر روز دامپزشکی در ایران
به گزارش برنا؛ اهلی کردن حیوانات و در کنار آن دامپزشکی به شکل ابتدایی آن سابقهای دیرینه دارد، در لوح حمورابی نیز که مربوط به 2200 سال پیش از میلاد است نیز به ارزش کار فردی که به معالجه دامها میپردازد اشاره شده است. تاریخچه دانش دامپزشکی به بعد از سقوط امپراطوری روم و قرن سیزده میلادی برمیگردد. حتی اطلاعاتی درباره دامپزشکی در ایران و هند در قرون وسطی وجود دارد.
انتخاب روزی به عنوان روز دامپزشکی در تقویم شمسی تاریخچه جالبی دارد. ایرانیان باستان به روز چهاردهم هر ماه “گوش روز” میگفتند و این نام فرشته ای به نام گائوش بود که فرشته نگهبان چهارپایان و جانوران است. در سال 1369 خورشیدی نیز به پس از تلاشهای انجام شده برای اختصاص روزی در تقویم به عنوان روز ملی دامپزشکی، دکتر حسن تاج بخش روز چهارده مهر به این منظور انتخاب کرد و پس از موافقت ارگانهای مربوط مورد تایید قرار گرفت.
در ایران باستان هر روز از ماه، یک نام ویژهی خود را داشته است: مانند ششم روز خورداد، هفدهم روز سروش، بیست و هشتم روز زامیاد.
آنها به روز 14 هر ماه، گوش روز میگفتند که این نام برگرفته از نام فرشتهای به نام گائوش (فرشتهی نگهدار چهارپایان و جانوران سودمند) است.
ایرانیان باستان گوش روز از دیماه را جشن میگرفتند. جشن در ایران باستان به معنی ستایش خداوند، دوری از گناه نیایش به درگاه پروردگار بوده است.
نام گوش از واژهی پارسی باستان گئوش اورون (geush urvan) گرفته شده است. گئوش اورون نام فرشتهی پاسدار تندرستی جانداران و پرستار جانوان سودمند و در بخی منابع فرشتهی موکل بر مهمات خلق عالم معرفی شده است.در زبان پارسی پهلوی به گوشورون و پس از اسلام در فارسی دری به گوش دگرگونی یافته است.
برخی از واژههایی که ازاین لغت گرفته شده است:
1- گئوش: در ایران باستان (geush) به معنی چهارپایان و روان آنها بوده است که در زبان پهلوی به گوش دگرگونی یافته است.
2- گاو: در اوستا (gao) به معنی گاو بوده که با گذشت زمان به گو و گاو دگرگونی یافته است.
3- گوسفند: گاو اسپند یا گاو مقدس نیز ریشه در واژه گئوش دارد.
4- کوشیار: نام کوشیار دیلمی استاد بزرگ ابوعلیسینا نیز از همین واژه گرفته شده است: (گوش+یار).
نام اصلی وی کیا ابوالحسن کوشیار بن لبان باشهری گیلانی است وی ستاره شناس بزرگ قرن پنجم هجری و مؤلف 5 کتاب معروف نجوم و اخترشناسی میباشد.
5- واژه cow انگلیسی بهمعنی گاو نیز با این کلمه هم ریشه میباشد (از گروه زبانهای هندواروپایی).
آقای دکتر تاجبخش دلیل انتخاب روز 14 مهر به جای دیماه را چنین میگوید:
چون در ایران پس از اسلام این روز و این جشن تا چندین قرن مورد توجه بوده است، این روز یعنی چهاردهم را انتخاب کردیم تا سنتهای نیک گذشتگان به یادگار بماند. دلیل گزینش ماه مهر به جای دی ماه هم بخاطر این بود که که مهرماه آغاز سال تحصیلی نو در ایران میباشد. همچنین جشن مهرگان نیز در ماه مهر قرار دارد. بنابراین 14 مهر بعنوان روز جشن دامپزشکان و روز ملی آنان برگزدیده شد.
دامپزشکی امروزی در ایران
از سال 1290 خورشیدی که دولت ایران تصمیم به پایهگذاری تشکیلات ژاندارمری به سبک نوین گرفت، تعدادی افسر سوئدی به عنوان کارشناس نظامی وارد کشور شدند و دو افسر دامپزشک نیز به همراه آنها بودند که به همراهی سایر دامپزشکان اقدام به تاسیس مدرسه دامپزشکی برای تعلیم نیروهای مورد نیاز کردند.
در سال 1311 بنای دانشکده دامپزشکی گذاشته شد. در ابتدا این دانشکده تحت نظر وزارت کشاورزی بود اما پس از اعزام تعداد زیادی دانشجو به کشور فرانسه و بازگشت آنها پس از تحصیل، دانشکده دامپزشکی از کشاورزی جدا شده و ضمیمه دانشگاه تهران شد.
در حال حاضر سازمان دامپزشکی به عنوان سازمانی مستقل و وابسته به وزارت جهاد کشاورزی فعالیت دارد و رئیس سازمان دامپزشکی کشور نیز تحت نظارت وزیر کشاورزی انجام وظیفه میکند.
اهمیت روز دامپزشکی
روز دامپزشکی هر ساله در 14 مهر برگزار می شود. هدف این روز برجسته کردن و ترویج کارهای انجام شده توسط دامپزشکان است. روز ملی دامپزشکی همچنین بر اهمیت دامپزشکان در حفظ رفاه حیوانات اهلی، وحشی و حیوانات خانگی تاکید می کند.
حیوانات سالم نیاز به مدافع سالم دارند. رسیدگی به امور دامپزشکان و حرفه دامپزشکی کلید این است که دامپزشکان برای مقابله با چالشهای فیزیکی، ذهنی و عاطفی زندگی روزمره احساس آمادگی میکنند. دامپزشکان با نظارت و کنترل دائم سلامت دامهای مورد استفاده در تولید مواد غذایی، از تامین غذای سالم برای مردم اطمینان حاصل میکنند.
روز دامپزشکی کاری را که متخصصان و سازمانهای دامپزشکی انجام میدهند برای کمک به تقویت انعطافپذیری دامپزشکی و در عین حال افزایش آگاهی در مورد این موضوع مهم، جشن میگیرد.
بنابراین در این روز خاص که به متخصصان دامپزشکی در سراسر کشور اختصاص یافته است، ما از مراقبت و عشق آنها به حیوانی که شما تحت درمان قرار میدهند، تجلیل می کنیم.
وظایف سازمان دامپزشکی
از وظایف سازمان دامپزشکی میتوان به شناسایی بیماریهای دام، بررسی مناطق و منابع آلوده، نحوه انتشار بیماریهای دامی، مبارزه با بیماریهای همه گیر و تامین بهداشت دام در کشور و … با وزارت بهداشت برای مقابله با بیماریهای مشترک بین دام و انسان به شمار میرود.
49 درصد از کل بیماریهای شناسایی شده در جهان بین انسان و دام مشترک است که میتوان با دنبال کردن برنامه مدون برای واکسیناسیون دام، معدوم کردن دامهای مبتلا به بیماری و نیز ایجاد قرنطینه تا حد زیادی از شیوع آنها پیشگیری کرد. از بیماریهای مشترک بین انسان و دام میتوان به تب مالت، آنفولانزای پرندگان، سل، هاری، مشمشه و تب کریمه کنگو اشاره کرد.
در این مطلب به تاریخ روز دامپزشکی اشاره و اهمیت توجه به این حرفه را مطرح کردیم. دامپزشکان را میتوان از دلسوزترین افراد دانست که سعی در درمان حیواناتی دارند که قادر به بیان درد خود نیستند. آگاهی از تاریخ روز دامپزشکی میتواند فرصتی برای تقدیر و تشکر از این افراد فراهم کند.
