هشدار آب منطقهای یزد: فرونشست زمین «زلزله خاموش» استان است
به گزارش خبرگزاری برنا از یزد، محمد راسترو، معاون برنامهریزی شرکت آب منطقهای یزد اظهار داشت: فرونشست زمین از جدیترین و در عین حال غیرقابل بازگشتترین مراحل بیابانزایی است و بیتوجهی به آن میتواند در سالهای آینده، حیات و سکونت در بخشهای وسیعی از استان یزد را با خطر جدی مواجه کند.
وی گفت: بررسیها نشان میدهد برداشت بیرویه از سفرههای آب زیرزمینی و تداوم خشکسالیهای پیاپی عامل اصلی گسترش این پدیده است. در سال آبی ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۳ میزان برداشت از منابع زیرزمینی یزد حدود ۸۶۰ میلیون مترمکعب بوده که ۸۴ درصد آن در بخش کشاورزی، ۱۰ درصد در شرب و بهداشت و شش درصد در صنعت و خدمات مصرف شده است.
راسترو افزود: دشت یزد–اردکان با نرخ فرونشست سالانه ۱۴ تا ۱۵ سانتیمتر در شرایط بحرانی قرار دارد و دشتهای هرات، ابرکوه، مروست، چاهک شهریاری، دهشیر، شمش–بهادران، چاهگیر و بافق نیز در معرض تهدید جدی هستند.
وی تصریح کرد: کاهش بارشها و افزایش دمای هوا موجب کاهش تغذیه آبخوانها شده و در نتیجه خاکهای رسی متراکم میشوند و خاصیت نفوذ و ذخیرهسازی آب از بین میرود؛ پدیدهای که از آن بهعنوان «زلزله خاموش» یاد میشود.
معاون برنامهریزی شرکت آب منطقهای یزد بیان کرد: پیامدهای فرونشست تنها به آسیبهای زمینشناسی محدود نیست و خسارات سنگینی به زیرساختهای شهری، آثار تاریخی، کشاورزی و امنیت زیستی وارد میکند و حتی موجب افزایش مهاجرت از روستاها میشود.
راسترو با اشاره به اجرای «سند سازگاری با کمآبی» بهعنوان مهمترین برنامه ملی در کنترل فرونشست گفت: فاز نخست این سند تا سال ۱۴۰۵ و فاز نهایی آن تا سال ۱۴۱۱ اجرا خواهد شد و هدف آن، تطبیق مصرف آب با منابع موجود است.
وی ادامه داد: تغییر الگوی کشت، استفاده از روشهای نوین آبیاری و جایگزینی گیاهان کمآببر از مهمترین محورهای این سند است و کشاورزان باید مصرف خود را با منابع محدود موجود هماهنگ کنند.
معاون برنامهریزی شرکت آب منطقهای یزد نصب کنتورهای هوشمند بر چاههای کشاورزی را از ابزارهای مؤثر کنترل برداشت دانست و افزود: با اجرای این طرح، میزان برداشت آب بهصورت دقیق مدیریت میشود و هر کشاورز موظف است مصرف خود را در چارچوب سهمیه تعیینشده تنظیم کند.
وی خاطرنشان کرد: این تصور که تنها در یزد نظارت و سختگیری درباره برداشت آب صورت میگیرد، نادرست است؛ چراکه تمام استانهای کشور بر اساس سند ملی کمآبی ملزم به اجرای محدودیتها هستند. برخی رقابت در برداشت آب را نوعی مزیت تلقی میکنند، در حالیکه این رویکرد خطرناک میتواند روند فرونشست را در کل منطقه تسریع کند.
راسترو همچنین از ایجاد تشکلهای آببران، تحویل حجمی آب، مسدودسازی چاههای غیرمجاز، اجرای طرح بازار آب و تغذیه مصنوعی آبخوانها بهعنوان اقدامات مکمل در کنترل بحران یاد کرد.
وی در پایان تأکید کرد: آگاهسازی عمومی درباره پیامدهای فرونشست و ترویج فرهنگ صرفهجویی در مصرف آب، از مؤثرترین راهها برای کاهش آسیبهاست و هر شهروند باید نقش خود را در حفظ منابع حیاتی استان ایفا کند.
