۱۶ آذر؛ روز دانشجو و بازتاب دغدغههای نسل امروز دانشگاهی
۱۶ آذرماه روز دانشجو نامیده شده است و این روز به یاد سه دانشجو (مصطفی بزرگنیا و احمد قندچی و مهدی شریعترضوی) کهدر هنگام اعتراض به دیدار رسمی ریچارد نیکسون معاون رئیسجمهور وقت ایالات متحده آمریکا و از سرگیری روابط ایران با بریتانیا، در سال ۱۳۳۲ در دانشگاه تهران کشته شدند، نامگذاری شده است.
به همین مناسبت به میان دانشجویان رفتهایم تا هم از میزان آشنایی نسل جوان با این روز و دلیل نامگذاری آن به عنوان دانشجو بپرسیم و هم از دغدغه هایشان در این روز.
در این گزارش، اما شاید قابل تاملترین بخش، بیگانگی برخی از دانشجویان با فلسفه نامگذاری این روز است. مهدیه اسماعیلی، دانشجوی رشته نمایش عروسکی دانشگاه تهران، یکی از همین دانشجویان است که به راحتی میگوید که نمیداند چرا این روز را به نام «دانشجو» حک کردهاند!
وی در گفتوگو با خبرنگار اجتماعی برنا، درمورد روز دانشجو و دغدغههای امروز دانشجویان میگوید: امروز دانشجویان در خصوص آینده شغلی و فعالیت خود در رشتهای که تحصیل کردند، دغدغههایی را دارند که در این راستا دانشگاه میتواند اقداماتی انجام دهد تا دانشجوها برای ورود به بازار کار آمادهتر شوند. حتی اگر امکانات زیادی هم نباشد، حداقلش این است که دانشگاه افراد باتجربه را دعوت کند تا دانشجوها با مسیرهای ورود به حرفه آشنا شوند.
این دانشجو با اشاره به علاقهاش به فعالیتهای دانشجویی در تشکلها گفت: اگر وقت داشته باشم، دوست دارم در تشکلها شرکت کنم. به فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی هر دو علاقه دارم.
اسماعیلی درباره میزان تاثیرگذاری تشکلها در جامعه بیان کرد: به نظرم تشکلها بیتاثیر نیستند، اما آنطور که باید هم اثرگذاری ندارند. بالاخره ما در جامعهای زندگی میکنیم که خیلی چیزها به دولت و حکومت مرتبط است و ذهنیتهایی ایجاد شده درست یا غلط که بعضیوقتها مانع میشود. قطعا دولت هم بیتأثیر نیست و این ذهنیتها در میزان اثرگذاری تشکلها نقش دارد.
وی درباره انتظاراتش از دانشگاه و دولت تصریح کرد: بهعنوان یک دانشجو انتظار دارم که برای ما وقت بگذارند. به دانشجوهایی که استعداد دارند توجه و برای رشدشان هزینه و زمان صرف کنند. دانشجوها پتانسیل بالایی دارند و اگر جدی گرفته شوند، میتوانند تأثیرگذارترین افراد جامعه باشند. نباید از کنارشان سرسری عبور کرد.
علاقه مندی دانشجویان برای حضور در تشکلهای دانشجویی
عرشیا سیدجلیلی، دانشجوی رشته هوش مصنوعی و دبیر انجمنهای علمی دانشجویی دانشگاه علمیکاربردی کشور، با اشاره به اهمیت تاریخی ۱۶ آذر اظهار کرد: روز دانشجو یادآور تحرکات دانشجویی در دوران شکلگیری و آغاز انقلاب دانشجویی است. امروز هم نقش تشکلهای دانشجویی همچنان مهم و قابل بررسی است.
وی درباره وضعیت فعلی تشکلهای دانشجویی افزود: اگر بخواهم از دید تخصصی و تجربهای که در انجمنهای علمی دارم صحبت کنم، تشکلهای دانشجویی استعداد بسیار خوبی دارند و میتوانند فعالیتهای مفید و حتی درآمدزا انجام دهنداما مشکل اصلی این است که جامعه منسجم دانشجویی هنوز شکل نگرفته است. انگار دانشجوها همدیگر را نمیشناسند. اگر کنار هم قرار بگیریم، تشکلها میتوانند حرکتهای بزرگی انجام دهند، اما زیرساخت درست و شناخت کافی از تاریخچه، وظایف و مسیر فعالیت تشکلها وجود ندارد.
سیدجلیلی درباره میزان تمایل دانشجویان برای حضور در تشکلها اظهار کرد: دانشجوها تمایل زیادی برای فعالیت در این تشکلها دارند؛ حتی میتوان گفت حدود ۹۰ درصد دانشجویان علاقهمندند که در تشکلها شرکت کنند. نقش استاد مهم است، اما شور و شوق اصلی متعلق به خود دانشجوهاست. متأسفانه بستر کافی برای دیده شدن فعالیتها وجود ندارد. ما کارهای مختلفی مثل نشریه، کارگاه یا نمایشگاه برگزار میکنیم، اما دیده نمیشود. این فقط مربوط به بازار کار نیست؛ حتی دانشجویان فعال در همان حوزه هم از فعالیتهای همدیگر باخبر نمیشوند.
وی ادامه داد: ۱۶ آذر روز یک دانشجو نیست؛ روز یک حرکت بزرگ دانشجویی است. تشکلها هم زمانی قدرت میگیرند که حرکت جمعی وجود داشته باشد؛ اما امروز مشکل اصلی این است که دانشجوها کنار هم قرار نمیگیرند و از فعالیتهای هم اطلاع ندارند.
این دانشجوی رشته هوش مصنوعی درباره دغدغههای خود در دوران تحصیل و پس از آن بیان کرد: یکی از دغدغههای اصلی من همیشه این بوده، نمیدانم که مدرکی که میگیرم چقدر به دانشم اضافه میکند و چقدر در بازار کار کمکم خواهد کرد. همیشه برایم سؤال بوده که آیا باید مسیر مدرکگرایی را ادامه دهم یا به سراغ دورهها و آموزشهایی بروم که شاید مدرک رسمی نداشته باشند، اما دانش کاربردی ارائه کنند.
وی با اشاره به تجربه شخصی خود افزود: سال گذشته رکورد جهانی شرکت اینتل را شکستم، اما دغدغهام این بود که چرا دانشگاه از چنین موفقیتی حمایت نمیکند؟ چرا دانشگاه نباید بهعنوان یک مرکز آموزشی پشت دانشجو بایستد و او را به سازمانهای مرتبط، مثل بنیاد نخبگان، معرفی کند؟ ما برای ثبت طرحها میرفتیم بنیاد نخبگان، اما پاسخ میدادند یک هفته بگذارید تا بررسی کنیم. این در حالی است که دانشگاه باید معرف و پشتوانه دانشجو باشد.
سیدجلیلی ادامه داد: یکی دیگر از دغدغهها مربوط به خود تشکلهاست. چرا تشکلهای دانشجویی نتوانند آنقدر قدرت داشته باشند که مانند یک سازمان قانونی فعالیت کنند؟ چرا باید برای انتشار یک نشریه، دو سال از دوران تحصیل بگذرد تا فقط بتوان آن را به مرحله سجام و چاپ رساند؟ اینها موانعی است که از یک طرف در حوزه آموزش و از طرف دیگر در حوزه فعالیت دانشجویی وجود دارد. هدف اصلی دانشجو نباید فقط گرفتن مدرک و ورود به بازار کار باشد.
فاصله میان آموزش دانشگاهی و نیازهای واقعی جامعه
با این حال هنوز هم بسیاری از دانشجویان به خوبی با دلیل نامگذاری این روز و فلسفه آن آشنا هستند. مصطفی مسعودی، دانشجوی رشته بیوتکنولوژی، یکی از همین دانشجوها است. وی در گفتوگویی درباره چرایی نامگذاری ۱۶ آذر به عنوان «روز دانشجو» گفت:۱۶ آذر یادآور واقعهای تاریخی در سال ۱۳۳۲ است؛ زمانی که سه دانشجوی دانشگاه تهران در اعتراض به دخالتهای سیاسی خارجی و فضای سرکوب پس از کودتای ۲۸ مرداد توسط نیروهای حکومت وقت به شهادت رسیدند. به همین دلیل، این روز به عنوان نماد مقاومت دانشجویی، استقلالخواهی و مطالبهگری آگاهانه در تاریخ ایران ثبت شده است.
وی با اشاره به فلسفه این روز عنوان کرد: ماهیت روز دانشجو صرفاً گرامیداشت یک واقعه تاریخی نیست؛ بلکه بازتابدهنده هویت دانشجو بهعنوان عنصری آگاه و پرسشگر در جامعه، نیروی محرک عدالتخواهی و پیشرفت علمی، و صدای مستقل و مسئول در برابر مسائل اجتماعی است.
مسعودی در ادامه به نقش تشکلهای دانشجویی پرداخته و افزود:تشکلهای دانشجویی ذاتا یکی از مؤثرترین نهادهای اجتماعیاند. به دلیل ارتباط مستقیم با نسل جوان، فضای دانشگاه و جریان تولید فکر، نقشی مهم در آگاهیبخشی، مطالبهگری و شکلدادن به گفتمانهای اجتماعی دارند. در بسیاری از مقاطع تاریخی نیز حرکتهای اجتماعی و فرهنگی از بستر همین تشکلها آغاز شده است.
مسعودی خاطرنشان کرد: برای اثرگذاری بیشتر، تشکلهای دانشجویی باید از شعارمحوری فاصله بگیرند و به مسئلهمحوری روی آورند، شکلها باید سراغ مسائل واقعی جامعه بروند، کار کارشناسی انجام دهند، مطالبات خود را مستند و منطقی مطرح کنند و ارتباط مؤثر با مردم، رسانهها و نهادهای علمی برقرار کنند. همچنین استقلال فکری، شفافیت عملکرد و پرهیز از سیاسیکاری افراطی شرط اصلی جلب اعتماد اجتماعی است.
این دانشجوی رشته بیوتکنولوژی یکی از مهمترین دغدغههای دانشجویان را کیفیت آموزش و گسست میان دانشگاه و نیازهای جامعه و صنعت دانست و تصریح کرد: در بسیاری از موارد، آموزشها همچنان تئوریک باقی میماند و مهارتمحوری، تفکر انتقادی و توان حل مسئله کمتر مورد توجه قرار میگیرد؛ در حالیکه آینده کشور به نیروی انسانی خلاق، ماهر و مسئلهمحور نیاز دارد.
وی راهحل این چالش را حرکت جدی به سوی آموزش مهارتمحور عنوان کرد:گسترش دورههای کارآموزی واقعی، پروژهمحور شدن دروس، ایجاد ارتباط ساختاریافته بین دانشگاهها و صنایع و حمایت مؤثر از پژوهشهای کاربردی میتواند این فاصله را کاهش دهد. همچنین باید فضای نقد علمی و گفتوگوی آزاد تقویت شود تا دانشجو بتواند بدون ترس ایدهپردازی و نوآوری کند.
مسعودی با اشاره به حمایتهای کنونی دانشگاهها و دولت بیان کرد: حمایتهایی مانند تسهیلات رفاهی، وامهای دانشجویی، خوابگاه، بیمه و برخی فرصتهای پژوهشی وجود دارد، اما این حمایتها هنوز با سطح مطلوب فاصله دارد و بیشتر جنبه حداقلی دارند تا توسعهمحور.
وی مهمترین اقدام برای بهبود وضعیت را حرکت از حمایتهای مقطعی به حمایتهای ساختاری دانست و افزود:ایجاد مسیر شغلی روشن برای دانشجویان از دوران تحصیل، گسترش بورسیههای هدفمند، افزایش بودجه پژوهشی، تقویت خدمات مشاورهای، روانی و مهارتی، و حمایت واقعی از ایدههای نوآورانه و استارتاپهای دانشجویی ضروری است. همچنین شفافیت در تخصیص منابع و مشارکت دادن دانشجویان در تصمیمسازیها میتواند اثربخشی این حمایتها را چند برابر کند.
انتهای پیام/
