فناوری هسته‌ای، هسته مهم دانش پزشکی

دکتر صادق ابراهیم‌اژدری-دستیار پزشکی هسته ای بیمارستان طالقانی -  در گفت و گو با «برنا» بیان اینکه : «فناوری هسته‌ای کاربردهای بسیار گسترده‌ای دارد. رادیوداروهایی که از طریق فناوری هسته‌ای به‌دست می‌آید، لیست بلندبالایی دارد. استفاده از رادیوداروها شامل دو حیطه مختلف است. حیطه تشخیصی و حیطه درمانی.» درادامه گفت : «رادیوداروها در تشخیص بیماری‌ها بسیار حائز اهمیت است. به‌این ترتیب که ما رادیودارو را به بیمار تزریق می‌کنیم و سپس وقتی بیمار زیر دستگاه گاما کمرا می‌رود. دستگاه، اشعه گامایی را که از رادیودارو ساطع می‌شود، پردازش می‌کند و به‌این شکل بیماری تشخیص داده می‌شود. البته تنها اشعه‌ای که از رادیوداروها ساطع می‌شود، اشعه گاما نیست. یا مثلاً ید 131 رادیودارویی است که به‌صورت خوراکی مصرف می‌شود. این رادیودارو مختص سرطان تیروئید است.»

رادیواکتیو چیست؟

رآکتورتحقیقاتی تهران رآکتوری با ظرفیت ۵ مگاوات است که در سال ۱۹۶۷ توسط ایالات متحده آمریکا در مرکز تحقیقات اتمی تهران در دانشگاه تهران ساخته شد. هسته مرکزی این رآکتور در عمق ۸ متری استخری با ظرفیت ۵۰۰ هزار لیتر که از آب آشامیدنی تهران تأمین می‌شود قرار دارد. رادیوداروها در این رآکتور تحقیقاتی به‌عمل می‌آیند.

ابراهیم‌اژدری با بیان اینکه هر فرآورده فناوری هسته‌ای را رادیواکتیو می‌گویند، عنوان می‌کند: «هر عنصری به‌عنوان رادیو ایزوتوپ تولید می‌شود، اسم اشعه‌اش رادیواکتیو است. گاما، بتا و آلفا اشعه‌های رادیواکتیو هستند. این اشعه‌ها در تشخیص اختلال در بسیاری از اعضای بدن کاربرد دارند. برای تمام سیستم‌های بدن انواع و اقسام اسکن‌ها را داریم. مثلاً برای تشخیص وضعیت قلبی، اسکن استخوان یا غدد لنفاوی. فناوری جدیدی که در زمینه تشخیص بیماری‌ها آمده‌است، "ست‌اسکن" نام دارد. این فناوری درواقع با سیتی‌اسکن تلفیق شده و بسیار کارآمد است.»

اژدری به این مطلب که رادیوداروهای درمانی درحال حاضر خیلی در دنیا گسترده نیستند، می‌گوید: «بیشتر، رادیوداروهای تشخیصی هستند که گسترده شده‌اند. اما رادیوداروهای درمانی هم کاربردهایی دارند. مثلاً انواعی از سرطان وقتی تشخیص داده می‌شود، عمل جراحی می‌شود. بعد از جراحی، رادیواکتیوها نقش خود را ایفا می‌کنند. به‌این ترتیب که سلول‌های سرطانی باقی‌مانده را با این اشعه‌ها از بین می‌برند. یا مثلاً در برخی موارد، بیمار نیازی به عمل ندارد و رادیواکتیوها برای درمان اولیه به‌کار می‌رود.»

فناوری هسته‌ای در حوزه سلامت و بهداشت، یکی از همان هدف‌های فناوری هسته‌ای صلح‌آمیزی است که در این سال‌ها دچار فراز‌و‌نشیب‌هایی شده است و همانگونه که دکتر هاشمی، وزیر بهداشت، اردیبهشت سال پیش در مراسم راه اندازی و بهره برداری از سه دستاورد سازمان انرژی اتمی در حوزه سلامت عنوان کرد: «متاسفانه کاربرد دوگانه و سایه سنگین سیاست های رسانه ای اجازه ظهور و بروز کاربردهای صلح آمیز این فناوری را در اکثر شهرهای جهان کمتر مهیا کرده و همیشه این روی سکه علوم هسته ای در طوفان های گسترده جنگ روانی ابرقدرتها نادیده گرفته شده و ناشناخته تر باقی مانده است.» امید است هرروز و هرروز شاهد پیشرفت‌های بیشتر این فناوری در ایران و سایر کشورها باشیم.