آنچه از شهریه دانشگاه‌ها نمی‌دانیم

به گزارش گروه آموزش جوان خبرگزاری برنا ، صحبت از تحصیل دانشگاهی که می شد در ذهن اکثر مردم جامعه ناخودآگاه دو مسیر شکل می گرفت، مسیر اول دانشگاه آزاد و مسیر دوم دانشگاه سراسری. اما در حال حاضر انواع مختلفی از دانشگاه  در کشور ما فعالیت می کنند ، از انواع پردیس ها و دانشگاه های غیرانتفاعی گرفته  تا واحد های علمی- کاربردی و پیام نور، دانشگاه سراسری هم دانشجویان را به دو گروه تقسیم می کند : دانشجوی روزانه و شبانه . اما خارج از اینکه نوع دانشگاه چه باشد، آنچه اهمیت دارد هزینه تحصیل است که بین این گروه ها متفاوت است .

به سراغ تعدادی از دانشجویان رشته های تقریبا پرهزینه رفتیم تا متوجه شویم برای تحصیلشان چقدر هزینه کرده اند.

دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی عمران که در دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات ، درس می خواند از هزینه های تحصیلی که تا کنون پرداخت کرده است اینطور گفت:« کارشناسی ارشد مهندسی عمران جمعا چهار ترم است که برای هر ترم 2 میلیون تومان شهریه می دهم یعنی در نهایت 8 میلیون تومان خرج واحدهایم می شود. بعد از آن 2 میلیون هم برای واحد پایان نامه باید بدهم . اما همه این ها در شرایطی است که همه واحدها را بار اول پاس شوی . گذشته از همه این ها ، هزینه ی اصلی را زمانی باید بدهی که بخواهی پایان نامه آزمایشگاهی برداری ، ترم گذشته ، دوستانم برای پایان نامه آزمایشگاهی حدود 30 میلیون به دانشگاه پرداخت کردند»

دانشجوی دیگری که مهندسی عمران می خواند و دانشجوی کارشناسی ارشد دوره ی شبانه  دانشگاه خواجه نصیر تهران است در رابطه با هزینه هایی که برای تحصیلش می دهد گفت:« من از شهرستان قزوین برای تحصیل به تهران آمده ام ، علاوه بر شهریه ی دانشگاه ، باید کرایه خانه هم بدهم چون خوابگاه به من تعلق نگرفت. هزینه ی تحصیلم در حدود 10 میلیون تومان تمام می شود و ماهی 200 تومان هم هزینه اجاره خانه می دهم و به هرحال وقتی خانه داشته باشی ، خرج خانه هم داری که آن هم تقریبا هفته ای 70 تومان است»

از میان رشته های علوم انسانی رشته ی روانشناسی را انتخاب کردیم و به سراغ دانشجویان این رشته رفتیم .

دانشجوی کارشناسی، رشته  روانشناسی که در دانشگاه آزاد مشغول تحصیل است ، در پاسخ به سوالمان در رابطه با اینکه چقدر شهریه دانشگاه می پردازد، گفت:« هزینه تحصیل در این رشته ، ترمی 650 هزار تومان است و در مجموع باید 8 ترم بگذرانی ، من ساکن تهران هستم و هزینه ای بابت خوابگاه  ندادم اما هزینه کتاب های این رشته ، سنگین است . کمترین کتابمان حدودا جلدی 80 تومان می شود »

دانشجوی کارشناسی ارشد همین رشته که او نیز دانشجوی دانشگاه آزاد است ، در خصوص هزینه تحصیل در رشته روانشناسی گفت:« ارشد روانشناسی 4 ترم است که هر ترم ، یک میلیون و هشتصد هزار تومان شهریه دارد و یک شهریه 4 میلیونی هم بابت پایان نامه باید پرداخت کرد»

به سراغ دانشجوی روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی رفتیم که دانشجوی دوره های شبانه این دانشگاه است . وی در رابطه با هزینه تحصیل در دوره های شبانه گفت:« هزینه ی تحصیل برای این رشته در دوره ی شبانه حدود 400 تومان است ، هزینه خوابگاه  نیز هر ترم نزدیک صد و هفتاد تومان است . که اگر هزینه غذا و کتاب را هم به آن اضافه کنم به جز شهریه دانشگاه ، حدود 250 هزار تومان نیز باد برای خوابگاه و کتاب و غذا هزینه کنم»

رشته ی دیگری که به سراغ آن رفتیم ، داروسازی بود.

دانشجوی رشته داروسازی دانشگاه آزاد که از شهرستان نور ، استان مازندران ، برای تحصیل به تهران آمده است در رابطه با هزینه های تحصیل و نحوه ترم های رشته های پزشکی گفت:« در رشته های پزشکی ، دندان پزشکی و داروسازی ، بعد از کنکور کارشناسی تا دکترا پیوسته است ، یعنی حدود 12 ترم  باید درس بخوانی که شهریه هر ترم در حدود 2 میلیون و پانصد هزار تومان است . من که دانشجوی شهرستانی هستم مجبور شدم خانه کرایه کنم که حدود یک میلیون و پانصد هزار تومان هم کرایه خانه می دهم  و چون درس ها سنگین است نمی توان همزمان کار هم بکنم و تمام هزینه به عهده خانواده است»

از رشته های هنر هم گرافیک را انتخاب کردیم و به سراغ دانشجویان این رشته رفتیم تا از هزینه های تحصیل در رشته گرافیک بگویند.

دانشجوی مقطع کارشناسی ، رشته گرافیک که در دانشگاه آزاد مشغول تحصیل است از شهریه دانشگاه اینطور می گوید:«شهریه دانشگاه من بین 900 تا یک میلیون و پانصد بود یعن یترم های اول که دانشجو شدم با نهصد تومان ثبت نام کردم ولی ترم های آخر شهریه ام به 1 میلیون و پانصد هزار تومان رسیده بود . با توجه به اینکه رشته گرافیک ، واحدهای عملی دارد ، هزینه ی جانبی برای خرید وسایل هم باید پرداخت کرد که ترم های اول حدود 200 تا 500 هزار تومان هم هزینه ی خرید وسایلم شد »

این ها گوشه ای از صحبت های دانشجویان رشته های مختلف بود که در دوره های شبانه و روزانه دانشگاه سراسری و دانشگاه آزاد درس می خوانند. اما هزینه تحصیل برای تمام این رشته ها ، در دوره روزانه دانشگاه های دولتی ، صفر است.

در این خصوص به سراغ مسئولان رفتیم تا بسیاری از مواردی که در مورد شهریه ها دارای ابهام است را برایمان روشن کنند .

طرح دوره ها ی شبانه  در زمان خودش ، طرح خوبی بود ولی در زمان فعلی توجیح قبلی خود را از دست داده است

دکتر منصور غلامی ریاست دانشگاه بوعلی همدان  در پاسخ به سوال های ما پیرامون وضعیت شهریه در دانشگاه های دولتی چنین گفت که در ادامه می خوانید.

غلامی در خصوص ضرورت ایجاد و ابقای دوره های شبانه در دانشگاه های سراسری گفت:«زمانی در سال های گذشته ، ظرفیت برای پذیرش دانشجو در دانشگاه های دولتی محدود و در مقابل داوطلب برای ورود به دانشگاه های دولتی  زیاد بود و امکانات دانشگاه ها برای تامین هزینه تحصیل این داوطلبان کافی نبود برای همین در آن مقطع زمانی ایجاب می کرد ، برای آن عده  مازاد که خواهان تحصیل در دانشگاه های دولتی هستند تدابیری اندیشیده شود که نتیجه کار این شد که بخشی از این هزینه از دانشجویان ، تحت عنوان شهریه تامین شود و همین امر سبب ایجاد دوره های شبانه شد. اما نکته ی مهم این است که این طرح در زمان خودش ، طرح خوبی بود ولی در زمان فعلی توجیح قبلی خودش را از دست داده است. امروزه دانشگاه ها برای دانشجویان شبانه هزینه ای بسیار بیشتر از آنچه در قالب شهریه از آن ها دریافت می شود ، هزینه صرف می کنند . دانشجوی شبانه مقدار کمی از هزینه ای که دانشگاه برای تحصیلش هزینه می کند را با شهریه پرداخت می کند . و بخش اعظم هزینه از راه های نا مشخص و پنهان از طریق خدمات و از بودجه دولت پرداخت می شود که این امر مغایر با تصمیم اولیه درباره پذیرش دانشجوی شبانه است.»

وی در ادامه در رابطه با هزینه ای که دولت به ازای هر دانشجوی دوره روزانه پرداخت می کند افزود :« دانشجوی مقطع لیسانس تا اتمام دوره کارشناسی خود نزدیک به 5 تا 6 میلیون برای دولت هزینه بردار است که به صورت ترمی معادل 750 تا 800 هزار تومان هزینه تحصیل هر دانشجو کارشناسی است . البته لازم به ذکر است که این هزینه فقط در برگیرنده هزینه های آموزشی است ، بدون در نظر گرفتن خوابگاه و غذا و سایر هزینه های دیگر ، رشد شهریه با رشد هزینه ها هاهنگ نیست و دانشگاه در حالی که هزینه بیشتری پرداخت می کند اما شهریه کمی دریافت می کند و مابه التفاوت این هزینه و شهریه را دانشگاه از محل بودجه ای که برای امور دیگری در نظر گرفته شده است تامین می کند . »

غلامی در پاسخ به اینکه چقدر از هزینه هایی که دولت و خانواده ها صرف تحصیل دانشجویان می کنند به ثمر میرسد ، بیان کرد:« دولت در خصوص استفاده از فارغ التحصیلان باید به دو نکته توجه کند . نکته ی اول اینکه تلاش دولت باید بر این باشد که براساس نیاز خود ، دانشجو تربیت و هزینه صرف کند. نکته ی دوم اینکه ، برای پذیرش دانشجو حدی از نمره استعداد علمی در نظر گرفته شود ، یعنی اینکه ضرورتی وجود ندارد که از پول مردم و بودجه دولت همه داوطلبان تحصیل آموزش ببینند که بعد هم بیکار بمانند و مدعی این باشند که با مدرک عالی بیکار هستند. اگر افرادی شرایط علمی برای استفاده از بودجه دولت را ندارند با هزینه شخصی خود تحصیل کنند که این امر باعث می شود درانتخاب خود هم دقیق تر باشند.»

وی افزود:« بین شهریه دوره های شبانه در تهران و شهرستان ها تفاوتی وجود ندارد اما بین گروه های تحصیلی مختلف شهریه متفاوت است »

رییس دانشگاه بوعلی همدان در پایان پیرامون نحوه تعیین شهریه شبانه گفت:« تعیین شهریه دوره های شبانه در شورایی زیر نظر در وزارت علوم تعیین می شود بعد از آن به دانشگاه ها و سازمان سنجش ابلاغ می شود. اما طبق قانون این مسئولیت به عهده هیئت امنای دانشگاه هاست ولی ازاین جهت که بین دانشگاه ها هماهنگی وجود داشته باشد ، مصوبات تعیین شهریه شبانه از سوی وزارت علوم ابلاغ می  شود.

دانشجویان دانشگاه آزاد چون برای تحصیل خود هزینه می کنند، کارآفرین تر از دانشجویان دانشگاه های دولتی هستند

دکتر فریدون رهنما رودپشتی ، معاون برنامه ریزی اقتصادی دانشگاه آزاد در خصوص اینکه شهریه دانشگاه آزاد بر چه اساسی تایین می شود گفت : « برای برآورد نرخ شهریه از هزینه تمام شده استفاده می شود ، به این معنی که برآورد می کنیم یک واحد درسی از نقطه صفر تا انتها برای دانشگاه چه مقدار هزینه دارد و این هزینه را به هزینه ثابت مثل هزینه کلاس درس ، آزمایشگاه و ... اضافه می کنیم . هزینه تمام شده شامل دستمزد استادها، هزینه پشتیبانی و متریال استفاده شده برای هر واحد درسی است .»

وی در پاسخ به این سوال که شهریه دریافتی از دانشجویان ، صرف په اموری می شود ، پاسخ داد :« کلیه مبالغ دریافتی از دانشجویان صرف امور آموزشی ، پژوهشی ، فرهنگی و اجتماعی خود دانشجویان می شود. هزینه های رفاهی و اجتماعی دانشجویان عبارت است از : امور فوق برنامه و خدمات دانشجویی از قبیل خوابگاه ها و مراکز ورزشی .

رهنما در رابطه با شهریه متفاوت برای رشته های مختلف تحصیلی افزود:« قیمت تمام شده در همه رشته ها یکسان نیست ، چرا که فعالیت های ارائه شده برای رشته های مختلف متفاوت است . بالاترین هزینه به ترتیب برای رشته های پزشکی ، هنر ، مهندسی ، علوم پایه ، زبان و علوم انسانی است .»

معاون برنامه ریزی اقتصادی دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه در خصوص تفاوت شهریه برای رشته های ثابت در شهرها مختلف گفت «به طبع تایین شهریه برای مناطق مختلف متفاوت است . برای مثال در واحد گناباد ، قیمت تمام شده برای خدمات پایین تر از شهری مثل تهران است . اما نکته لازم به ذکر این است که شهریه ثابت برای هر دانشجو از ابتدا تا انتهای تحصیل تغییر نمی کند . ولی اضافه کردن این نکته ضروری است که در مقابل هزینه های پایین تر در شهرستان ها ، دستمزد استاد در شهرستان ها بیشتر از شهرهای بزرگی مثل تهران است »

وی در خصوص تفاوت شهریه در دانشگاه آزاد و دولتی اظهار کرد:« شهریه دانشگاه آزاد یک چهارم دانشگاه های دولتی است ، دانشگاه های دولتی 6 برابر دانشگاه آزاد بودجه دارند و این در حالی است که دانشگاه دولتی از بودجه عمومی تامین اعتبار می کند و داشنگاه آزاد باید مبلغ مورد نظر برای دستمزد ها و هزینه های جاری را خودش تامین کند در این شرایط این توقع ایجاد می شود که خروجی دانشگاه دولتی نیز از لحاظ کیفیت 6 برابر دانشگاه آزاد باشد در حالی که در عمل این دو دانشگاه در یک سطح خروجی دارند.»

فریدون رهنما در پایان در رابطه با اینکه چند درصد از این هزینه هایی که برای تحصیل دانشجویان صرف می شود به ثمر می نشیند گفت:« دانشجویان دانشگاه آزاد چون برای تحصیل خود هزینه می کنند بعضا کارآفرین تر از دانشجویان دانشگاه های دولتی هستند. اما گفتن این نکته خالی از فایده نیست که باید نظر گرفت بسیاری از افراد که در مقطع تکمیلی تحصیل می کنند ، برای گرفتن شغل به تحصیل نمی پردازند ، این دسته افراد یا افرادی هستند که شغل دارند و برای ارتقای شغلی خود به تحصیل می پردازند یا افرادی که برای ارتقای پرستیژ اجتماعی به تحصیل روی آورده اند »