رشیدی از پیشگامان تئاتر مدرن ایران است

به گزارش خبرگزاری برنا، مراسم نمایش فیلم مستند «دایره داوود» ساخته اردشیر شلیله و محصول مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی عصر روز یکشنبه چهارم مرداد ماه برگزار شد و پس از آن فیلم با حضور مهمانانی چون احترام و راضیه برومند، یدالله صمدی، فرهاد توحیدی، سیروس ابراهیم‌زاده، مهدی میامی، تهماسب صلح‌جو، کوروش سلیمانی و... مورد نقد و بررسی قرار گرفت.

در ابتدای این جلسه مازیار فکری‌ ارشاد مجری و منتقد از اردشیر شلیله خواست درباره‌ ساخت «دایره داوود» که پرتره‌ای از زندگی و آثار داوود رشیدی بازیگر تئاتر، تلویزیون و سینمای کشور است، توضیح دهد و شلیله کارگردان این مستند گفت: از احترام برومند تشکر می‌کنم که اگر نبود، این فیلم ساخته نمی‌شد. من از نوجوانی به داوود رشیدی علاقمند بودم و کارهای او را دنبال کرده‌ام. تاثیر رشیدی در تئاتر ایران در دهه چهل غیرقابل انکار است و او از پیشگامان تئاتر مدرن ایران به شمار می‌رود. سال ۹۱ پیشنهاد ساخت این فیلم را مطرح کردم که آقای رشیدی موافقت کرد. در نهایت فیلم در سال ۹۳ ساخته شد اما وضعیت جسمانی آقای رشیدی در این دو سال به گونه‌ای تغییر کرده بود که دیگر نمی‌توانستم فیلم را آنگونه که می‌خواهم، بسازم و به ناچار ساختار فیلم گفتگو محور شد.

شبنم میرزین‌العادبدین منتقد مهمان این نشست نیز در آغاز صحبت‌های خود گفت: «دایره داوود» را به عنوان گونه‌ای از مستند زندگی‌نامه‌ای باید ارزیابی کرد. داوود رشیدی برای مجموعه کارهایی که در تئاتر و تلویزیون و سینما انجام داده، فرد مهم و تاثیرگذاری بوده است. مخاطب امروزی این فیلم دوران اوج داوود رشیدی را نمی‌شناسد و این فیلم اطلاعات کافی در این زمینه ارایه نمی کند. کاش دوربین کمی به رشیدی نزدیک‌تر می‌شد تا کلوزآپ‌ها و اینسرت‌هایی از خود او می‌دیدیم و به او نزدیک‌تر می‌شدیم و به این ترتیب مخاطبانی از دهه ۶۰ و ۷۰ بیشتر با وجوه مختلف شخصیتی رشیدی آشنا می‌شدند. فیلم می‌توانست کوتاه‌تر باشد و در عوض استفاده بیشتری از منابع مکتوب و مصور مستند شده موجود شود.

شلیله در پاسخ گفت: خوشحالم که فیلم با دقت و ریزبینی دیده شده و من با بخشی از این موارد موافقم. جلسه شش ساعته‌ای در منزل آقای رشیدی بودیم و در کل پنج ماه فیلمبرداری فیلم، همین ۶ ساعت را در خدمت آقای رشیدی فیلم گرفتیم. در این فرصت و با محدودیتی که وجود داشت بیش از این نمی‌توانستم مزاحم آقای رشیدی و خانواده‌شان بشوم. البته من در اصل عکاس هستم و دوست داشتم تصاویر و قاب‌های بیشتری از رشیدی داشته باشم.

فکری ارشاد در ادامه گفت: این فیلم می‌توانست با صبر بیشتری ساخته شود و کیفیت بالاتری داشته باشد، اما در برخی مصاحبه‌ها تکان‌های دوربین روی دست خیلی زیاد است و به شمایل بصری فیلم لطمه می‌زند. نکته دیگر دوپارگی روایت فیلم است. از ابتدا کوروش سلیمانی بازیگر خوب سینما را می‌بینیم که نقش راوی فیلم را به عهده می‌گیرد، اما در ادامه شاهد حضور شما و غیبت سلیمانی در برخی صحنه‌های فیلم هستیم. این دوگانگی راوی به انسجام فیلم لطمه وارد می‌سازد.

شلیله در پاسخ گفت: هر دو نکته را می‌پذیرم. دو تصویربردار داشتیم و برخی روزها تصویربردار اصلی حضور نداشت و مجبور بودم از فیلمبردار دیگری استفاده کنم، اما از کیفیت کار راضی نیستم و خودم به تکان‌های بیش از حد دوربین واقفم. ضمن اینکه شخصاً تمایلی به حضور جلوی دوربین نداشتم و می‌خواستم کوروش سلیمانی در تمام مدت فیلم حضور داشته باشد، اما از زمانی که او کارگردانی یک تئاتر را بر عهده گرفت و نمی‌توانست با من همکاری کند ناگزیر به حضور مقابل دوربین بودم.

در ادامه این جلسه میرزین‌العابدین با اشاره به تکنیک‌های فیلمبرداری و نقش آن در شکل‌گیری کلیت یک فیلم گفت: اطلاعاتی که راجع به فضای دوران فعالیت رشیدی ارائه می‌شود کافی و منسجم نیست. برخی دوستان در فیلم اطلاعات نادرستی ارائه می‌دهند که باید از خانم برومند استعلام کنیم. ای کاش شما بخش‌هایی که برخی افراد اطلاعات نادرستی می‌دهند را حذف می‌کردید. رشیدی از پیشگامان تئاتر مدرن است و می‌شد به افراد مصاحبه شونده اطلاعات درست را منتقل کرد و دوباره از آنان تصویر گرفت.

شلیله در پاسخ گفت: تا حدی که می‌توانستم سعی کردم اطلاعات منتقل شده درست و برمبنای پژوهش‌های خودم باشد، ولی گاه اتفاقاتی غیرقابل پیش‌بینی رخ می‌دهد.

احترام برومند همسر داوود رشیدی در این مرحله، به تصحیح برخی از اطلاعات نادرست مطرح شده در فیلم اشاره کرد. وی از شلیله برای ساخت فیلم «دایره داوود» تشکر کرد و گفت: ای کاش مستندسازان یا خبرنگاران در تعیین صحت و سقم اطلاعات و مستندات تاریخی به ما تکیه نکنند و بیشتر تحقیق کنند. من خواستم بیشتر به آقای شلیله کمک کنم، ولی خودم هم در شرایط روحی نامناسبی بودم و نتوانستم به اندازه کافی به ایشان کمک کنم.

شلیله با اشاره به کمبود منابع مکتوب و مستند برای پژوهش گفت: من علاوه بر خانم برومند از اطلاعات افراد دیگری هم در مرحله پژوهش استفاده کردم اما منابع آرشیوی ما اندک و کمیاب است. من کوشیدم هریک از حاضران در فیلم یکی از وجوه هنری داوود رشیدی را مطرح کنند تا مجموعه‌ای از اطلاعات در مورد ابعاد مختلف شخصیت این هنرمند بازتاب داده شود.

برنامه نمایش فیلم‌های مستند و نقد و بررسی آن، عصر یکشنبه هر هفته در کانون فیلم «سینماحقیقت» مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به نشانی خیابان سهروردی شمالی، میدان شهید قندی، شماره ۱۵ برگزار می‌شود و حضور در آن برای همه علاقمندان آزاد و رایگان است.