اقتصاد دانش‌بنیان زمینه‌ساز آغاز تحولی مهم در کشور شده است

به گزارش گروه جوان و جامعه خبرگزاری برنا ، دکتر سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رییس جمهوری،  با حضور در جمع 300 نفر از مسئولین علمی بسیج دانشجویی سراسر کشور ضمن تاکید بر توجه و اولویت‌بخشیدن به جوانان به‌عنوان اصلی‌ترین سرمایه‌های کشورمان گفت: تا کنون، معمولاً وقتی می‌خواستیم برای یک خارجی  از مزیت‌های کشورمان ایران سخن بگوییم و کشورمان را معرفی کنیم، به منابع زیرزمینی، از جمله معادن گوناگون و ذخائر هیدروکربنی کشورمان اشاره می‌کردیم. در حالی‌که امروزه می‌دانیم جوانان ارزنده‌ترین دارایی‌های کشورمان هستند.

ستاری با اشاره به این‌که چنین تفکری، دارای ریشه‌های عمیق فرهنگی است که تکیه بر درآمد بدون زحمت حاصل از فروش نفت کشورمان را به آن دچار ساخته، ادامه داد: مشکل اساسی و فرهنگی کشور از همین‌ نقطه آغاز می‌شود تا زمانی‌که نیروی انسانی، جوان را سرمایه اصلی خود ندانیم پایه اقتصاد شناخته نشود و جوانان خلاق و نوآور، به عنوان سازندگان این اقتصاد نقش‌آفرینی نکنند، تا زمانی‌که کشورمان را به‌عنوان پنجمین تربیت‌کننده‌ی مهندس دنیا نشاسیم و به دنیا نشناسانیم،‌ این فرهنگ اصلاح نمی شود.

رییس بنیاد ملی نخبگان، انتظار مردم برای تصدی‌گری امور کشور و حل همه مشکلات توسط دولت نیز ناشی از همین تفکر نادرست دانست و گفت: این نگرش که یک نفر در دولت باید همه مشکلات کشور را حل کند، بر مبنای تکیه بر منابع و درآمدهای نفتی شکل گرفته و مردم انتظار دارند دولت صرفاً با درآمد حاصل از فروش نفت، همه مشکلات کشور را حل کند.

معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری، با بیان این‌که اقتصاد مبتنی بر نفت، ضمن از بین بردن ساختارمندی، وابستگی ایجاد می‌کند، اظهار کرد: چنین اقتصادی، به مثابه پدری است که ثروتی بدون زحمت در اختیار فرزندش قرار داده، اما در نهایت با فرزندی ناصالح مواجه شده است. این عارضه تنها به کشور ما اختصاص ندارد و از آفریقایی که بر طلا و الماس خود تا عربستانی که به منابع نفتی اتکا دارد، همگی به سرنوشتی مشابه مبتلا هستند.

وی با بیان این‌که در چنین کشورهایی، پژوهش، دانشگاه و صنعت معنای واقعی ندارد، تصریح کرد: پول نفتی، چنین کشورهایی را به خرید کارخانه و کارخانه داری سوق می‌دهد و از آن‌جاکه دانشگاه نیز در این اقتصاد کارایی و اثرگذاری واقعی ندارد، افراد نوآور و متخصص در چنین کشورهایی جایی برای بروز و ظهور خلاقیت خود نمی‌بینند. در این نگاه، حتی بانک‌ها نیز به جای این‌که به نیروی انسانی، ایده و نوآوری بها داده و بر مبنای چنین معیارهایی تسهیلات اعطا کند، صرفا دارایی فیزیکی را ملاک ارزیابی و تسهیلات‌دهی قرار می‌دهند.

وی افزود: در این اقتصاد نیروی انسانی حائز اهمیت نبوده و از میان یک انسان و بشکه نفت، دومی را برمی‌گزینیم؛ همین تفکر است که موجب شده در فرهنگ عامه، معیار ارزش و احترام به یک انسان، بر مبنای میزان دارایی و ثروت وی باشد.

دانشگاه‌ها اساس اقتصاد دانش‌بنیان هستند

ستاری با بیان این‌که فرهنگ اقتصاد دانش‌بنیان، دانشگاه‌ را نه بخشی از اقتصاد، بلکه اساس آن می‌داند گفت: بر همین مبنا، نطفه شرکت‌های دانش‌بنیان قدرتمند، در دل دانشگاه‌ها شکل می‌گیرد و این شرکت‌ها، با رشد و بلوغ خود به بخش مهمی از اقتصاد بدل خواهند شد. اگر بپذیریم دانشگاه ها اساس اقتصاد دانش بنیان هستند، دیگر حصار، در و دیوارهای اطراف دانشگاه‌ها لزومی نخواهند داشت و با نزدیک شدن ارتباط و تعامل دانشگاه ها با جامعه، شرکت‌های بزرگ و مراکز نوآوری هستند که با حضور در اطراف دانشگاه‌ها، با تعامل و ارتباط بیش‌تر، آینده‌ی اقتصاد کشور را از دل همین دانشگاه‌ها استخراج می‌کنند و می‌سازند.

وی تصریح کرد: دانشگاهی که 100درصد درآمد خود را از محل بودجه دولت تامین می کند قطعاً فارغ‌التحصیل نفتی به جامعه ارائه خواهد داد. پژوهش نیز در چنین دانشگاهی بر مبنای درآمد نفتی تعریف می‌شود. استاد دانشگاهی که در حوزه تحقیق و پژوهش فقط از درآمد نفتی تغذیه کند، طبیعتاً فارغ التحصیلی تحویل جامعه خواهد داد که نه می‌تواند مشکل جامعه را حل کند و حتی در حل مشکلات خود نیز ناتوان است.

اصلاح فرهنگ نادرست خام‌فروشی

رییس ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان کشور، با اشاره به این‌که مشکلات اساسی فرهنگی در کشوری که بر مبنای تکیه بر درآمد نفت شکل گرفته است، کار را برای تحقق اقتصاد دانش‌بنیان دشوار می‌کند، فرهنگ نادرست خام‌فروشی را یکی از اساسی‌ترین رویکردهای نادرست فرهنگی کشور دانست و افزود: ظرفیت‌های گوناگون پرتعدادی در کشور داریم و صحیح نیست که با تکیه بر خام فروشی از این ظرفیت‌ها به درستی استفاده نکنیم. اقتصاد نفتی موجب شده چشم‌هایمان را به روی این مزیت‌ها و ظرفیت‌ها ببندیم و تا حدود زیادی به فروش منابع خام برای گذران چرخ اقتصاد کشورمان متکی باشیم و از دانشگاه کارآفرین و ثروت‌آفرین غافل شویم.

وی کاهش وابستگی بودجه کشور به درآمد نفتی تا میزان 25درصد را فرصتی فوق‌العاده برای کشور خواند و افزود: این اتفاق موجب خواهد شد در‌آمدی که تاکنون صرف بودجه‌های جاری می‌شده و حاصل چندانی برای کشور نداشته است، ازین پس صرف اقدامات عمرانی و زیرساختی برای پیشرفت کشور شود و چشمان ما را برای دیدن ظرفیت‌های نادیده کشور باز کند.

اقتصاد دانش‌بنیان اقتصاد نیروی انسانی خلاق و نوآور است

رئیس هیات امنای صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور، با بیان این‌که ساختمان‌های شیک و مجلل پژوهشگاه‌ها بدون پول نفت حتی در پرداخت هزینه‌های جاری خود دچا مشکل هستند و نمی‌توانند مشکلات کشور را حل کنند، اقتصاد دانش بنیان را اقتصاد متعلق به نیروی انسانی خلاق و نوآور دانست گفت: کشور برای پژوهش کم هزینه صرف نکرده‌است اما متاسفانه در امر پژوهش مسیر صحیح طی نشده است. پژوهشگاه‌ها در روزهای نخست با نیات و اهداف مقدسی ایجاد شده‌اند، اما چون بر مبنای تکیه به پول دولتی  و توجه نداشتن به نیروی انسانی شکل گرفته‌اند، عمدتا در حل مشکلات دچار مشکل هستند.

نائب‌رئیس هیات امنای صندوق نوآوری و شکوفایی با بیان این‌که دولت‌ها موظفند در حوزه پژوهش‌های مرز دانش هزینه صرف کنند، زیرا صرف این هزینه، اقتدار ملی را به‌همراه می‌آورد و لازم است، اما اشتباه اساسی ارائه پول توسط دولت به کار حوزه تجاری‌سازی محصول است گفت: دولت نباید در حوزه تجاری ورود پیدا کند و ارائه تسهیلاتی همچون وام برای کمک به بخش تجاری، به عنوان یک راه برای رونق تجاری‌سازی در کشوری که هنوز از اقتصاد نفتی رها نشده، قابل قبول است.

مشکلاتی که هرکدام می‌توانند زمینه ساز ایجاد اشتغال باشند

معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری با بیان این‌که  در اقتصاد دانش‌بنیان، هر مشکلی مقدمه ایجاد یک اشتغال است، عنوان کرد: استارت‌‌آپ ها بر اساس همین فلسفه ایجاد می‌شوند و حول رفع یک مشکل، بر مبنای کار تجاری فعالیت می‌کنند. این نگرش که هر مشکل می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد اشتغال برای جوانان کشور باشد، امری است که اقتصاد دانش‌بنیان به دنبال آن است و با استارت‌آپ‌ها ، زمینه حل این مشکل و تبدیل به فرصت فراهم می‌شود.

ستاری با اشاره به این‌که همواره برای کارهایی که برای نخستین بار صورت می‌گیرند هزینه‌های به مراتب سنگین صرف شده است، بر ضرورت توجه به حوزه‌های مرز دانشی به‌عنوان یک وظیفه مهم دولت تاکید کرد  افزود: حوزه‌های دانشی مانند زیست‌فناوری، علوم و فناوری‌های شناختی و سلول‌های بنیادی و... حوزه‌هایی هستند که اگر دولت برای پیشرفت در ان‌ها هزینه نکند، عقب‌افتادگی را به دنبال خواهد داشت و کشور را دچار تهدید خواهد کرد.

دانش و فناوری خریدنی نیست بلکه دست یافتنی است

معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری، با بیان این‌که دانش و فناوری خریدنی نیست بلکه دست یافتنی است تصریح کرد: دانش، فناوری و اقتدارد ملی با تکیه بر تفکر، خلاقیت و پشتکار، به‌دست می‌آید. برای به‌دست آوردن این اقتدار، توجه به مزیت‌های ذاتی و ظرفیت‌های سرزمینی کشورمان ضروری است و باید بپذیریم  خودمان هستیم که باید برای رسیدن به این اقتدار تلاش کنیم. نباید این‌طور تصور کرد که با پول می‌توان همه چیز را خریداری کرد.

رییس بنیاد ملی نخبگان ، بابیان این‌که اقتصاد دانش‌بنیان به مفهوم بهره‌گیری از جسارت و خطرپذیری جوانان است، تصریح کرد: باید به این باور برسیم نیروی انسانی جوان، که بزرگ‌ترین ویژگی‌اش خطرپذیری و خلاقیت است، اساسی‌ترین سرمایه کشور محسوب می‌شود و اقتصاد دانش‌بنیان، هنر بهره‌مندی از این توانایی‌ها است.

رییس ستاد توسعه علم، فناوری و اقتصاد دانش بنیان کشور، با اشاره به این‌که 60بیش از درصد صنعت دنیا، وام دار علوم انسانی است اظهار کرد: رسالت علوم انسانی صرفا ارائه نظریه،‌ مقاله و کتاب نیست، بلکه علوم و فناوری‌های راهبردی می‌توانند با بهره‌گیری از ظرفیت‌های علوم انسانی، خدمت یا محصولی تولید کنند که در سطح جهانی حرفی برای گفتن داشته باشد.

رییس ستاد توسعه فناوری‌های نرم و هویت‌ساز کشور با بیان این‌که، تولید محصول فرهنگی بر پایه علوم انسانی، با  دخالت دولت محقق نمی‌شود، افزود: محصول فرهنگی دولتی، از فیلم سینمایی دولتی تا عروسک و اسباب‌بازی و ... هیچ گاه مشتری نخواهد داشت، چراکه دخالت و تصدی‌گری دولتی، اجازه نمی‌دهد محصولی رقابت‌پذیر در فضای واقعی تجاری، تولید و عرضه شود. فرهنگ ارزشمند عاشورا که بیش از 1400 سال دوام یافته، زنده است و خواهد بود. زیرا فرهنگی است که از دل مردم بر آمده و به همین دلیل، تاکنون پابرجا مانده است. بنابراین هیچ‌گاه نمی‌توان با پول دولتی چنین فرهنگی ایجاد کرد و اگر ایجاد شود، قطعا ماندگار نخواهد بود.

معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری، با اشاره به این که اقتصاد دانش‌بنیان زمینه‌ساز آغاز تحولی مهم در کشور شده است، گفت: این اتفاق به تازگی آغاز شده و با ایجاد شرکت‌هایی که دانش‌و خلاقیت را اساس درآمدزایی خود قرار می‌دهند، رخ‌دادی جدی در اصلاح فرهنگ اقتصادی پیشین رقم زده است. اما این حرکت همچنان در ابتداری راه خود است و فرهنگی که تفکر و نوآوری نیروی انسانی را مبنای اقتصاد و دیگر عرصه‌ها قرار می‌دهد باید همه‌ی کشور را در بر بگیرد.