گذر ازتونل تاریخ با قدم گذاشتن در ۱۸موزه سعدآباد

سرویس اجتماعی/ نرگس محمدی

کاخ سعدآباد از جمله کاخ هایی است که تعدد موزه ها در آن موجب شده است تا همه شهروندان نتوانند در طول سال از این مجموعه تاریخی بازدید کاملی داشته باشند. اما نوروز فرصتی است که می توان به راحتی و با توجه به تسهیلات در نظرگرفته شده به بازدید از 18 موزه این کاخ پرداخت. کاخی با وسعت 110 هکتاری که امروزه یکی از مهمترین مجموعه تاریخی و فرهنگی ایران محسوب می شود.

روایت تاریخی این کاخ از دوره قاجار شروع می شود و آنقدر ادامه پیدا می کند تا این که پس از کودتای سال 1299هجری شمسی ایران شاهد ورق خوردن برگ جدیدی از تاریخ در این محوطه خوش آب و هوا می شود.

حاج آقا رفیع در خاطرات خود می نویسد:«من سعد آباد را پس از کودتای 1299 از ابوالفتح خان سردار اعظم پسر بانو عظمی خواهر ظل السلطان به مبلغ 400 هزار تومان با مهر حاج آقا نورالله و کبلباسی برای رضاخان سردار سپه خریداری کردم. سعد آباد که من آن موقع خریداری کردم به این بزرگی نبود و وسعت آن هشت هزار متر کنار رودخانه با عمارت حالیه ملکه مادر بود.»

در متون تاریخی نیز درباره چگونگی گسترده شدن در وسعتی 110 هکتاری نوشته شده است:« بعد از خریداری سعدآباد از سردار اعظم، تپه علی خان والی را از سرتیپ والی به مبلغ هفت هزار تومان خریداری کردم و این تپه همان تپه ای است که کاخی را رضا خان بر روی آن بنا کرد و شاهپور عبدالرضا(عصمت دولتشاهی) در آن کاخ می نشست.»

با گذشت زمان به تدریج نه فقط به وسعت این مجموعه تاریخی بلکه بر تعداد وقایعی که سرنوشت آنها در این عمارت رقم خور افزوده شد به عبارتی می توان گفت تاریخ معاصر در لابه لای درخت ها ، کاخ ها و حیات های این کاخ ثبت شده است، هنوز هم می توان ردپای بخشی از تاریخ کشورمان را در این مجموعه جستجو کرد.

اگر قصد دارید در ایام نوروز به دیدن کاخ سعدآباد بروید پیشنهاد ما انتخاب زمان صبح است. چرا که دیدار ازاین مجموعه ساعت ها طول می کشد، شاید هم تاعصر. در کاخ موزه سعدآباد 18 کاخ و عمارت تاریخی وجود دارد که هر یک متعلق به یکی از خاندان های پهلوی بوده که اکنون همه آنها تبدیل به موزه های تاریخ و فرهنگ ایرانی شده است. در مجموعه سعدآباد امکان سوارشدن به قطار رنگی زمان هم وجود دارد که در ساعت های خاصی بازدیدکننده ها را در وسعت 110 هکتاری مجموعه می چرخاند.

18 کاخ در دل سعدآباد
رفتن به سعد آباد یعنی سفر به تاریخ. سفر به تاریخ معاصر پایتخت هم از دو ورودی امکانپذیر است: ورودی زعفرانیه و دربند. این را هم بگویم که این مجموعه شامل 18 کاخ می شود که قدیمی ترین آنها کاخ احمدشاهی است، البته امکان بازدید از این کاخ قاجاری با تزیینات منحصر به فرد هم اکنون وجود ندارد.

کاخ شهوند یا همان کاخ سبز
این کاخ معروف به روایت کارشناسان یکی از زیباترین کاخ های سلطنتی موجود در ایران است که در نقطه ای مرتفع، در شمال غربی مجموعه سعدآباد قرار دارد. این کاخ در ابتدا به صورت ساختمانی نیمه تمام بود که به شخصی به نام علیخان تعلق داشت.
رضا شاه پس از اینکه ساختمان واقع بر این تپه را از علیخان خریداری کرد، کاخ کنونی را بنا نهاد و کار ساخت و تکمیل آن از زمان وزارت جنگی او، تا اوایل سلطنتش به عبارتی سال های 1301 تا 1307 به طول انجامید. سرانجام این کاخ با تلاش هنرمندان و معماران ایرانی، پس از هفت سال کار در دو طبقه شکل گرفت.


کاخ سفید
این کاخ امروز به کاخ موزه ملت تبدیل شده و بزرگ ترین کاخ موجود در مجموعه سعدآباد است که به علت رنگ سفید نمای آن به کاخ سفید شهرت یافته است. این بنا به امور اداری و تشریفاتی دوران پهلوی اختصاص داشت و اقامتگاه تابستانی شاه و همسرش فرح بود.

کاخ اختصاصی سعدآباد هم موزه تاریخ طبیعی سابق است که در حال حاضر در اختیار نهاد ریاست جمهوی قرار دارد. این کاخ در سمت غرب موزه هنرهای زیبا قرار دارد. در سال های اولیه بعد از انقلاب به عنوان موزه تاریخ طبیعی استفاده می شد.

کاخی با سنگ‌های مرمر سیاه
کاخ اسود از دیگر کاخ های این مجموعه است که تبدیل به موزه هنرهای زیبای فعلی شده است. این کاخ یکی از بناهای با شکوه مجموعه سعدآباد است. این عمارت مربوط به دوران رضا شاه است و از آنجا که در بنای آن از سنگ های مرمر سیاه رنگ استخراج شده از معدن ولی آباد چالوس به کار رفته است، به کاخ اسود معروف شده است.

کاخ شمس و کاخ اشرف
اگر علاقه مند به مباحث مردم شناسی هستید به بازدید از این کاخ بپردازید. چرا که این کاخ هم موزه مردم شناسی است. معماری بنا از سبک معماران اروپایی به ویژه آلمانی الگوبرداری شده و از معماری ایرانی در دوره ساسانی نیز در قسمت های تزینات فوقانی نمای بیرونی بنا، بهره گرفته است.
علاقه مندان به ظروف و صنایع دستی بازدید از این کاخ را در برنامه خود قرار دهند. کاخ غلامرضا هم شده است ساختمان تبصره 36 و کاخ ملکه مادر هم به ساختمان جمهوری تبدیل شده است.

کاخ احمد رضا
این کاخ در اختیار نهاد ریاست جمهوری است و ساختمان عبدالرضا هم به دفتر امور اداری سعدآباد تبدیل شده است. همچنین کاخ بهمن پهلوی پسر غلامرضا نیز به ساختمان یونسکو تبدیل شده است.

کاخ شهرام
عمارت پسر اشرف پهلوی به موزه نظامی تغییر کاربری داده است موزه در بخش مرکزی مجموعه سعدآباد قرار دارد. این موزه به دستور رضا در سال 1314 خورشیدی برای همسر دومش تاج الملوک ساخته شد. بنای فوق در طول سال های 1351 تا 1352 از سوی واحد مهندسی سعدآباد بازسازی و به شهرام پسر بزرگ اشرف پهلوی اهدا شد که به کاخ شهرام معروف است.

موزه آفرینش های هنر کاخ فریده دیبا، موزه بهزاد کاخ قدیم رضا پهلوی، موزه دفینه سابق کاخ جدید رضا پهلوی، موزه خط و کتابت میرعماد کاخ فرحناز و علیرضا فرزندان محمدرضا شاه و موزه کلارا آبکار کاخ لیلا دختر شاه نیز از دیگر بناهای این مجموعه تاریخی و فرهنگی است که روایتی قابل رویت از تاریخ معاصر کشورمان است و برای بازدید از این مجموعه تاریخی می توانید در ایام نوروز همه روزه از ساعت 9 تا 17 به این مکان مراجعه کنید.