دو عنصر محوری تأسیس خانواده از دیدگاه آیت الله العظمی جوادی آملی

به گزارش خبرگزاری برنا از قم، نوشتار آیت الله العظمی جوادی آملی دربارۀ پیامدهای ازدواج و اثرات سوء ترک آن را منتشر می کند.

در آموزه های دینی ما آمده است وقتی زنی به امام صادق(ع) عرض کرد: من زنی از دنیا بریده هستم. آن امام همام فرمود: مراد تو چیست؟. زن گفت: ازدواج نمی ‌کنم. امام صادق (ع) پرسید: چرا؟. گفت: می ‌خواهم به فضیلتی برسم. امام (ع) فرمود: [از این مرام] باز گرد؛ اگر در ترکِ ازدواج، فضیلتی بود، فاطمه (س) به آن سزاوارتر از تو بود، زیرا هیچ‌ کس از او در فضیلت پیشی نگرفت.

چنان که از آیات و روایات بر می آید، ازدواج کردن مستحب مؤکد و حتی فراتر از آن، در مواردی خاص، واجب شده است.

اسلام بیش از همۀ ادیان برای تسهیل در امر ازدواج، رسوم غلط و خرافات دست وپاگیر را از میان برداشته است. ازدواج آسمانی و ساده حضرت زهرا علیها سلام و حضرت علی علیه السلام و رفتار و گفتار پیغمبر صلی الله علیه و آله وسلم در خلال قضایای این ازدواج، خود به تنهایی گواه روشنی بر این مدعاست.

توجه به اصول الهی و انسانی در امر ازدواج

آنچه شایسته توجّه در مراسم عقد زناشویی است، اصول الهی و انسانی است که در قرآن کریم و سنّت معصومین (علیه‌السلام) بیان شده که به برخی از آن ها اشاره می ‏شود.

یکم: عناصر محوری تأسیسِ خانواده و تشکیلِ دودمان، بعد از انتخابِ صحیح و اصطفای درست، دو چیز است؛ یکی دوستی عاقلانه به یکدیگر و دیگری اغماض رئوفانه از لغزش همدیگر؛

قرآن کریم در این ‏باره می‏ فرماید: «وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْها وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فی‏ ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ» و از نشانه ‏هاى او اینکه همسرانى از جنس خودتان براى شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید، و در میانتان مودّت و رحمت قرار داد؛ در این نشانه‏ هایى است براى گروهى که تفکّر مى‏کنند.

زیرا زندگی بدون دوستی و نیز دوستی غیرعاقلانه که بر وَهم و غریزه برآمده باشد، توان تأمین سعادت خانواده را ندارد، همچنین حیات مشترکْ بدون رأفت و رحمت ثمربخش نیست.

دوم: ملکوت زناشوئی به منزله روح ازدواج بوده و هماره آن را زنده و بارور می‏ کند؛ این چهره ملکوتی نکاح در پیام نغز و دلپذیر رسول گرامی اسلام‏ صلی الله علیه و آله و سلم چنین آمده است: «مَنْ تَزَوَّجَ فَقَد اَحْرَز نِصفَ دینهِ»؛ هر کس همسر انتخاب کرد نیمی از دین خود را از دستبرد تطاول هوس و از غارت تهاجم هوی حفظ نمود.

بنابراین آنچه از انسان متأهل انتظار می‏ رود همانا طهارت روح و نزاهت چشم و گوش است تا با چنین بدن پاک و چنان روح تابناک توفیق تعالی به قرب الهی تحصیل شود و از فیض فوز دیدار بهره ‏مند گردد.

سوم: زن و شوهر، عامل برقراری پیوند رِحامت و خویشاوندی بین دو خانواده عروس و داماد خواهند بود و حضرت رسول اکرم ‏صلی الله علیه و آله و سلم در خطبه عقدِ حضرت علی بن ابی‏ طالب(علیه‌السلام) و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها چنین پیوندی را مُلْحَق به نَسَب دانسته و این ارتباط سَبَبی به رابطه نَسَبی همانند دانست.

برخی از زوایای ازدواج

رسول خدا(ص) فرمودند: درهای رحمت آسمان در چهار هنگام گشوده می ‌شود: هنگام بارش باران، هنگام نگاه فرزند به چهرۀ والدین، هنگام گشوده شدن در کعبه و هنگام عقد ازدواج.

همچنین آن حضرت فرمودند: حق فرزند بر پدر سه چیز است؛ از جمله این که هرگاه بالغ شد برایش همسر برگزیند.

وجود همسر از عوامل آرامش در زندگی

ارزش وجودی همسر (زن) در خانه به اندازه ‌ای است که از عوامل آرامش برای زندگی مرد به شمار می رود؛ گفت وگوی مرد با زن نیز از کارهای نیک و خوب شمرده می ‌شود و نیز دو رکعت نماز شخص همسردار از عبادت شبانه بی ‌همسر برتر است.

امام صادق (ع) نیز می ‌فرماید: پدرم از مردی پرسید: آیا همسر داری؟. گفت: نه. پدرم فرمود: برای من خوشایند نیست که دنیا و همه آنچه در آن است برای من باشد و شبی را بدون همسر سپری کنم. سپس فرمود: دو رکعت نمازی که شخص همسردار می‌گزارد، برتر است از عبادت مرد بی ‌همسری که تمام شب خود را به عبادت بگذراند و روزش را روزه بگیرد. سپس پدرم هفت سکّه زر به وی داد و فرمود: با این پول ازدواج کن. آن‌ گاه از رسول خدا(ص) چنین روایت کرد که: همسر بگیرید، به راستی که برای شما سبب روزیِ بیشتر است.

رشد و تعالی انسان در پرتو اختیار کردن همسر

انسان در رشد و تعالی خود نیازمند همسر است؛ از این رو رسول خدا(ص) از این که زنان، ازدواج را ترک و خود را از شوهران بی ‌نیاز کنند، نهی فرموده است؛ بر این اساس زنانی که دشواری ‌های ازدواج و زندگیِ مشترک را به سبب خودکفاییِ مالی یا هر دلیل دیگر تحمل نمی‌ کنند فضیلت های بزرگی را از دست می‌ دهند که جبران‌پذیر نیست.

تعجیل در ازدواج دختران نیز از آموزه ‌های دینی است، چنان‌ که امام رضا (ع) می ‌فرماید: جبرئیل بر پیامبر(ص) فرود آمد و گفت: ای محمد! پروردگارت به تو سلام می ‌رساند و می ‌فرماید: دوشیزگان چونان میوه بر درخت اند. هرگاه میوه برسد اگر چیده نشود، خورشید آن را تباه می ‌سازد و بادها آن را به اطراف می ‌پراکنند. دوشیزگان نیز هرگاه بالغ شوند، بهترین چیز برای آنان شوهر است وگرنه از فتنه و تباهی در امان نخواهند بود.

تشویق جوانان به ازدواج و پاداش میانجیگری بین آن ها از آموزه های دین اسلام

امام صادق (ع) فرمود: جوانی از انصار نزد رسول خدا(ص) آمد و از نیازمندی خود نزد وی شکایت کرد. آن حضرت به وی فرمود: ازدواج کن. پس جوان [در فرصت دیگر] گفت: من [ازدواج نکرده] شرم دارم نزد پیامبر(ص) بروم. پس مردی از انصار به وی پیشنهاد ازدواج داد و گفت: دختری زیبارو دارم؛ آن ‌گاه وی را به ازدواج آن پسر درآورد و پس از این ازدواج خداوند، روزیِ جوان را گسترش داد و نزد پیامبر(ص) آمد و وی را از حال خود باخبر ساخت. رسول خدا(ص) فرمود: ای گروه جوانان! بر شما باد به همسر گزیدن.

چنان که امام باقر (ع) پس از ترغیب مردی به همسرگزینی و بیان برخی از آثار آن، به نقل از رسول خدا(ص) فرمود: همسر برگزینید که مایۀ افزایش روزیِ شماست.

شایسته است مسلمانان در انجام کار خیر و برآوردن حاجت دیگران، وساطت کرده و مشکلات آنان را حل کنند. رسول خدا(ص) فرمود: بهترین مردم کسی است که به مردم سود برساند، آنان را به هم نزدیک کند و در امر خیر، آن ‌ها را یاری کند.

امیرمومنان (ع) می ‌فرماید: بهترین شفاعت آن است که میان دو نفر در ازدواج میانجیگری کنی تا خدا آن دو را گرد هم آورد.

پاداش وساطت در ازدواج

امام صادق (ع) فرمود: هر کس زمینه ازدواج مجردی را فراهم کند، از کسانی است که خدا در روز قیامت به او نگاه [لطف‌آمیز] می ‌کند.

ازدواج با همسران بهشتی

رسول خدا(ص) فرمود: هر کس در ازدواج حلالی بین دو نفر اقدام کند تا اینکه خدا آن دو را گرد هم آورد، خدا در روز قیامت همسری از حورالعین به ازدواج او در‌آورد.