«خبرآنلاین» نوشت: 27 اردیبهشت 1389 بود که متن بیانیه تبادل هستهای تهران منتشر شد. در متن بعد از تعارفات معمول، در ماده ۴ چنین آمده: «بر اساس این مفاد، تبادل سوخت هستهای، حرکتی سازنده رو به جلو و نقطه شروعی برای همکاری میان ملتهاست.» ماده ۵ نیز به اصل توافقنامه اشاره دارد: «برای تسهیل همکاریهای هستهای ذکرشده، جمهوری اسلامی ایران موافقت میکند که ۱۲۰۰ کیلوگرم اورانیوم کمترغنیشده در ترکیه به امانت بگذارد.»
به عبارت ساده، تهران ۱۲۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنیشده خود را به آنکارا میداد تا ترکیه و برزیل از تداوم گفتوگوهای ایران با ۱+۵ استقبال کنند؛ بدون اینکه تعهد خاصی به ایران داشته باشند. تنها ترکیه بر اساس بند ۸ نیز قبول کرده بود در صورت عدم توافق ایران با غرب، مواد هستهایمان را به خودمان بازگرداند.
بلافاصله و در فردای امضای «بیانیه تهران» که محمود احمدینژاد آن را «دستاوردی متعلق به همه بشریت» خوانده بود، ۲۳۴ نماینده مجلس با صدور بیانیه و اذعان به اینکه ایران «حداکثر حسن نیت و انعطاف خویش» را نشان داده، با حمایت قاطعانه تاکید کردند: «دولت همواره در این زمینه محکم و منطقی رفتار کرده!»
روزنامه کیهان 28 اردیبهشت 1389 در فردای امضا بیانیه هستهای زیر عکس بزرگی که احمدینژاد را در حال بالاگرفتن دست سایرین نشان میداد، تیتر زد: «گامی دیگر در دیپلماسی هستهای کشور: اقتدار و هوشمندی ایران در بیانیه 3جانبه تهران.»
دو روز بعد از امضای بیانیه تاملبرانگیز تهران، کیهان به نقل از سعید جلیلی مسئول وقت مذاکرات هستهای نوشت: «ابتکار بیانیه تهران حاوی ویژگیهایی چون اذعان به حقوق هستهای ایران از جمله داشتن چرخه سوخت و غنیسازی، همکاریهای هستهای برای ساخت نیروگاهها و رآکتورهای تحقیقاتی و الزام طرف مقابل به اجتناب از پیگیری رویکردهای تقابلی در قبال فعالیتهای هستهای صلحآمیز جمهوری اسلامی ایران میباشد که این محورها مبنایی برای تدوین چگونگی شکلدهی به توافقنامه تبادل سوخت هستهای خواهد بود.» ادعایی که در هیچ یک از 10 بند بیانیه تهران نشانی از آن یافت نمیشود.
پیش بینی تاریخی زاکانی: با بیانیه تهران نمیتوانند علیه ایران به اجماع برسند!
از علیرضا زاکانی عضو وقت کمیسیون اصل 90 مجلس هشتم که از او به عنوان چهره اصلی سازماندهی اعتراضات علیه دولت حسن روحانی نام برده میشود و با ذرهبین کلمه به کلمه برجام را برای نفی آن واکاوی کرد، در زمان امضای بیانیه تاملبرانگیز تهران، هیچگونه ریزبینی، دقت نظر و آیندهنگری درباره خطرهای روشن تبادل سوخت هستهای در رسانهها دیده نشده است.
او یکشنبه 2 خرداد 89 به خبرنگار ایسنا گفت: «طرح ارائه پیشنویس قطعنامه علیه ایران، شکست آمریکا و کشورهای همراه با آن را نشان داد؛ شکستی که در پی توفیقات ایران در بهکارگیری ظرفیتهای سایر کشورها بهویژه ترکیه و برزیل ایجاد شده است. اقدامات ایران منجر به صدور بیانیهای شفاف و عملیاتی شد و پاسخگوی تمام بهانههایی بود که با آن تلاش میکردند فعالیتهای هستهیی ایران را غیرصلحآمیز جلوه دهند. این بیانیه تضمینهای اساسی را در بر دارد. آمریکا با موضعی انفعالی و توام با ناکامی با پاسخ عجولانه خود به بیانیه، تلاش میکند توفیق ایران را در صدور بیانیه کمرنگ جلوه دهد.»
زاکانی در اظهاراتی خام و پیشبینیای عجیب گفت: «با بیانیهای که در ایران صادر شد و الزاماتی که این بیانیه در صورت توافق در بر خواهد داشت، آنها به هیچوجه نمیتوانند اجماع جدی علیه ما کسب کنند و در صورت ایجاد انسجام نسبی و بروز واکنشهای ناقص، باز هم نخواهند توانست تاثیرات جدی و سرنوشتسازی بر موضوع هستهییشدن کشورمان داشته باشند.»
تنها پس از 23 روز بعد از «پیشبینی تاریخی» زاکانی، شدیدترین و ظالمانهترین تحریم سازمان ملل علیه ایران با رای بالا به تصویب رسید.
موضع حسینیان چه بود؟
روحالله حسینیان که برخی او را به عنوان کسی که علیاکبر صالحی را تهدید به دفن در راکتور اراک کرده میشناسند، با اظهاراتی کاملا متفاوت با امروز با بیان اینکه «آنچه مبنای تصمیمگیری امروز ماست، تحولات روز است»، گفته بود: «بیانیه تهران قطعا منافع ملی و مصالح ما را تامین میکند.»
حسینیان که از جمله حامیان همیشگی محمود احمدینژاد است، گفته بود: «استراتژی این دولت استراتژی پیشبرنده است و تاکنون دولت ثابت کرده فعالیتهای هستهای را از حالت توقف و تعلیق به حالت پویایی و رشد رسانده و از این به بعد نیز چنین خواهد بود.»
نادران: بیانیه تهران صدور قطعنامه ها علیه ایران را متوقف کرد!
الیاس نادران عضو برجسته اصولگرای مجلس هشتم با بیان اینکه «توقف صدور قطعنامههای بعدی علیه ایران از نکات مثبت بیانیه ایران، برزیل و ترکیه است»، تاکید کرده بود: «اثر مثبت دیگر این بیانیه این است که فضا را برای همکاری بین ایران و آژانس و همچنین کشورهایی که تا امروز مدعی ایران بودند، باز میکند و فضای بینالمللی در رابطه با بحث هستهای ایران به یک فضای «برد - برد» تبدیل میشود.»
توکلی: بیانیه تهران مصالح ملی را تامین نمیکند!
اما احمد توکلی با انتقاد شدید از بیانیه تهران گفته بود: «این بیانیه تا اینجا، ایران را یکطرفه متعهد میسازد که کل 1200 کیلو اورانیوم 3.5 درصدی خود را از تسلط خویش خارج کند و به خاک ترکیه منتقل کرده و تحت سلطه آن کشور قرار دهد، بدون آنکه طرف پرمدعای غربی هیچ تعهدی بسپارد.»
توکلی با انتقاد از سیاست هستهای دولت احمدینژاد تاکید کرده بود: «تا همینجا این پیام به غربیها منتقل میشود که فشار آنان نه فقط در دولت خاتمی مؤثر افتاد، بلکه در احمدینژاد هم میتواند مؤثر باشد. این یک خسارت است. خدای ناخواسته اگر این بیانیه اجرا شود، وزن ترکیه را در معادلات منطقهای بالا میبرد و وزن ما را کاهش میدهد و به دلیل عضویت ترکیه در ناتو اگر مناسبات ما با ترکیه آسیب ببیند، از این حیث نیز ما ضرر کردهایم.»
کواکبیان: تصویب مجلس شرط موافقتنامه هستهای
مصطفی کواکبیان عضو اصلاحطلب کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هشتم نیز از جمله معدود نمایندگانی بود که با نگاه تردیدآمیز به بیانیه تهران نگاه کرد: «توافق صورتگرفته فعلا یک بیانیه است و از بیانیه نمیتوان به عنوان توافقنامه هستهای یاد کرد. در صورتی که توافقی در موضوع هستهای صورت بگیرد باید طبق اصل 77 قانون اساسی پس از بررسی جزئیات کامل آن در صحن علنی به تصویب نمایندگان مجلس برسد.»
سرانجام بیانیه تاملبرانگیز تهران: تصویب بدترین قطعنامه علیه ایران
شورای امنیت سازمان ملل متحد در 9 ژوئن سال 2010 (چهارشنبه، ۱۹ خرداد ۱۳۸۹) کمتر از یک ماه از گذشت بیانیه تهران شدیدترین قطعنامه خود علیه ایران را تصویب کرد. قطعنامه 1929 که چهارمین دور تحریمها علیه ایران به شمار میرفت با 12 رأی مثبت، دو رأی مخالف و یک رأی ممتنع به تصویب رسید. این قطعنامه ایران را به عدم پایبندی به مفاد قطعنامههای پیشین سازمان ملل متحد و تعهدات آژانس متهم کرد.
ساعت 22 چهارشنبه 19 خرداد 1389 بیانیهای از سوی دبیرخانه شورایعالی امنیت ملی منتشر شد. سعید جلیلی در این بیانیه گفته بود: «بسته پیشنهادی جمهوری اسلامی ایران که بیش از دو سال پیش ارائه شد، بسترهای مناسبی را برای تلاش و همکاری جامعه جهانی حول نگرانیهای مشترک ارائه کرد. این بسته فرصتی برای تعامل حول موضوعات اقتصادی، سیاسی و بینالمللی بود که اگر طرف مقابل رویکرد منطقی به آن نشان میداد، فرصتهای مناسبی برای همفکری و حل مشکلات جامعه جهانی فراهم میشد؛ چنانکه جمهوری اسلامی ایران سعی کرد با ابتکار و تلاش مستمر برخی از این موضوعات را در همکاری با جامعه بینالمللی دنبال کند.»
دوشنبه 24 خرداد 1389 کاترین اشتون به هنگام ورود به لوکزامبورگ جواب جلیلی را این گونه داد: «نامهای به جلیلی برای دیدار و گفتوگو دربارهی مسائل هستهیی نوشتهام که در واقع در این مساله رویکرد هویج و چماق مدنظر است که هویج منظور گفتوگو و چماق منظور اعمال تحریم است.»