با تفأل زدن به دیوان حافظ به نوعی مخاطب او می شویم

به گزارش خبرگزاری برنا، مهندس سید محمدبهشتی؛ رئیس سازمان پژوهشگاه میراث فرهنگی در مراسم آئین حافظ خوانی در شهرکتاب فرشته ضمن تفألی به حافظ سخنانی در باب کتاب و چگونه خواندنِ آن بیان نمود: «حدودا 80 سال پیش در حفاری های کاخ آپادانا در عمق زمین دو جعبه سنگی یافت شد که در هر کدام از آنها دو لوح وجود داشت. یک لوح زرین و یک لوح سیمین که این الولح در زمان داریوش اول و به فرمان او در آن نقطه مشخص گذاشته شده بود. اساسا بنای تخت جمشید به گونه ای ساخته شده بود که پایدار بماند و اینگونه هم بود چراکه بنِ آن تا کنون نیز برجای مانده است. بدین ترتیب این الواح نیز در واقع به مثابه نامه هایی بودند که خطاب به کسانی نوشته شده اند. به عقیده من این الواح در واقع برای کسانی پست شده بودند. ما نامه هایمان را برای یک آدرس جغرافیایی پست می کنیم اما داریوش این الواح را به آدرسی در تاریخ پست کرده بود. در حقیقت او این نامه ها را برای کسانی در 2500 سال بعد پست کرده بود با این فکر که حتی نوشته های آن الواح برایشان قابل خواندن نباشد.»

مهندس بهشتی افزود: «اگر بدانید که مخاطب این نامه ها شما هستید چه احساسی به شما دست می دهد؟ فرض کنید که در راهرویی در حال قدم زدن هستید و در اتاقی در این راهرو چند نفر مشغول صحبت با هم هستند، ناگهان حس می کنید اسم شما برده شده است، آنگاه چه احساسی به شما دست می دهد؟ در این صورت کنجکاو خواهید شد که بذانید درباره شما چه می گویند. در واقع یکی از شسوه های مطالعه کردن، استراق سمع است. یعنی دزدانه گوش دادن و دزدانه خواندن نامه ای است که برای دیگری پست شده و خطابش به ما نیست. ما عموما با چنین روشی مطالعه می کنیم. اما زمانی هست که نامه ای خطاب به ما نوشته شده است مانند الواح دوران داریوش. در این صورت ما باید به نحو دیگری با آن ارتباط برقرار کنیم. معمولا ما در اینگونه خواندن تمرین نداریم. به عنوان مثال اگر فرض کنیم هر کتابی را نویسنده شخصا برای ما نوشته است، نحوه خواندنِ ما نیز طبعا متفاوت خواهد بود.»

«در فرهنگ ما حافظ شیرازی از اینگونه خواندن و شنیدن برایمان یادگاری به جای گذاشته است. بدین معنا که با تفأل زدن به دیوان حافظ به نوعی مخاطب او می شویم. گویی غزل مذکور را حافظ برای ما سروده است، و این تجربه خاصی است. چرا که معمولا با اشعار و سایر متون شعری و ادبی اینگونه ارتباط برقرار نمی کنیم. در صورتی درست این است که همه متون را بایستی مانند تفأل زدن به حافظ بخوانیم، با این دید که مخاطب آن اثر شخصا خودمان هستیم در این صورت است که کیفیت متفاوتی از برقراری ارتباط پدید می آید.»