فیلمسازان سیستان و بلوچستان از عرش به فرش رسیدند/ سینما و تلوزیون میتوانند ترس موجود سرمایه گزاران نسبت به استان را از بین ببرند

وضعیت گذشته و حال فیلمسازی استان را چگونه ارزیابی می کنید؟

گذشته بسیار شیرین بود و حال بسیار تلخ و غم انگیز. روزگاری حال و هوای حاکم بر فیلمسازی استان نوید روزهای بهتر از امروز می داد ولی امروز آن شکوه گذشته و ایده آل گرایی حاکم بر کار به فراموشی سپرده شده است.

زمانی رویایی تکان دادن سینما را داشتیم غافل از آنکه قبل آن از عهده ناملایمات برآییم. ما آموختیم که با سینما زندگی بهتر می شود، ما یاد گرفتیم برای تغییر چهره استان باید از کهن الگوهای موجود در خطه سیستان و بلوچستان بهره برد و استان را نه صادر کننده مواد مخدر بلکه سرزمین آسوکه ها ، افسانه ها ، تاریخ پهلوانی ها و حماسه سرایی ها معرفی کنیم. پتانسیل های موجود در منطقه آن قدر زیاد است که می توان یک موج نو در سینما به وجود آورد اما به دلیل عدم حمایت های لازم از سوی نهادها و عدم بضاعت مالی فیلمسازان این اتفاق نیفتاد، فیلمسازان استان ما از عرش به فرش رسیدند.

وضعیت گذشته و حال فیلمسازان استان چگونه بود؟

وقتی امکان فیلم ساختن وجود داشته باشد حال فیلمسازان خوب است و وقتی برای دریافت حقوق حقه ی خود در راهروهای شبکه هامون و سایر نهادهای فرهنگی سرگردان بمانیم حالمان بد می شود تا زمانی که ساخت فیلم ارزان تمام میشد و ما می توانستیم با حداقل درآمد خود فیلم بسازیم خیلی خوب بودیم و امروز که هزینه های تولید فیلم افزایش یافته و از هیچ نهاد حمایتی هم خبری نیست حالمان بد است.

من فکر می کنم باید یک بازنگری در وضعیت فرهنگ و هنر استان و آینده فیلمسازانی که سال ها در حوزه فیلمسازی فعالیت کردند و اکنون سودای ورود به عرصه سینمای حرفه ای کشور را  دارند صورت پذیرد. سرخوردگی فیلمسازان ما نه به نفع خود آن هاست و نه به نفع مردم ، امروز به دلیل نامرادی ها و فضای حاکم بر استان وضعیت بغرنج اقتصادی به وجود آمده که خبر روز های اسفناکی را می دهد.

استان ما در بخش جذب سرمایه و توسعه اقتصادی از سایر استان ها عقب مانده و به لحاظ پشتوانه فرهنگی در وضعیت نامناسبی به سر می برد. سینما و تلوزیون می توانند احساس ناامنی و ترسی  که سرمایه گزاران کشوری از استان دارند از بین ببرند.

تولید یک یا دو فیلم سینمایی در سال توسط فیلمسازان استان که به این خطه باور دارند و بیش از هر کسی به پتانسیل های فرهنگی استان واقفند می تواند بسیار مثمر ثمر واقع شود.

استانداری هزینه های هنگفتی در راستای توسعه استان انجام داده است ، مسئولین استانی به تاثیر سینما واقفند و معترف ،خودشان بارها در این خصوص سخن ها رانده اند. پس با این حساب نیاز به متقاعد کردن آنها به این کار نیست ، حال باید این سوال را پرسید ، چراهیچ حمایتی از ساخت فیلم سینمایی انجام نمی دهید؟ وقتی خود به تاثیر سینما واقفید چرا کاری نمی کنید؟

تاثیر سینما بر معرفی فرهنگ ها و خرده فرهنگ ها بر هیچ کس پوشیده نیست، از اهمیت سینما در آینده فیلمسازان با سابقه استان بگویید.

سال های زیادی است که تعدادی از فیلمسازان سال های دور این خطه در صدد ساخت فیلم سینمایی هستند اما به دلیل عدم حمایت نهاد های دولتی این امر محقق نشده است. فیلمسازان ، استقلال مالی ندارند وگرنه همان طور که زندگی خود بر سر فیلم کوتاه و مستند گذاشتند برای ورود به سینمای حرفه ای نیز از همه چیز خود مایه گذاشتند. هزینه فیلم سینمایی زیاد است و از عهده فیلمسازان بر نمی آید، همانطور که در تهران بنیاد سینمای فارابی یا مرکز گسترش سینما مستند  و تجربی از ساخت فیلم حمایت می کنند توقع می رود در استان ها نیز لااقل در حد محدود چنین اتفاقی بیفتد.

استان هایی که در سال های گذشته نه صاحب سینما بودند و نه فیلمساز ، با برنامه ریزی و اختصاص بودجه در سینمای حرفه ای کشور و جشنواره فجر سهمی حداقلی را به خود اختصاص داده اند. ما صاحب فیلمسازی بوده ایم و افراد شاخص و توانمندی در حوزه فیلمسازی داریم که می توانند هم آبروی استان شده و هم به کمک سینمای بیمار کشور بیایند.

حالا چرا سینما بیمار؟

وقتی بیش از نیمی از فیلم های تولید شده در کشور به اندازه هزینه هایی تهیه نمی فروشند سینما و سینماگر ورشکسته می شود. وقتی برای تولید یک فیلم بیش از صد میلیارد تومان هزینه می شود اما فیلم تنها 15 میلیارد تومان می فروشد یعنی سینما بیمار شده و نیاز به درمان دارد. درمان سینما با آمدن فیلمسازان تازه با نگرشی نو صورت می گیرد، ما در استان خود چند نفری داریم که می توانند به بهتر شدن حال سینمای کشور کمک کنند اما آن قدر نامهربانی دیده اند که امیدوارم حال خودشان بد نشود.

در خصوص نیاز استان به فیلمساز و فیلمسازی گفتید، مایل هستید تا در این باره بیشتر سخن گفته شود؟

اهمیت هر فرهنگی به تعداد اندیشمندان آن است، وقتی فیلمسازان ما به ترتیب 20، 25 ، 30 و بیش از سی سال از عمر خود را پای سینما گذاشته اند ، برای هر کدام از این افراد در طی این سال ها قریب به یک میلیارد هزینه شده تا به بلوغ فکری و هنری رسیده اند و حال که باید نتیجه سال ها مرارت و هزینه را به نفع استان بهره برداری کرد ، فیلمساز به اجبار باید از استان برود.

شما با مهاجرت فیلمسازان به شهرهای بزرگتر مخالفید؟

کاملا مخالفم.

فیلمسازان سرمایه های هر فرهنگی هستند ، این درست که فیلمساز به تهران می رود به خارج از کشور که نمی رود، اما تکلیف استان چه می شود؟ هنرجویانی هستند که در استان ها به وجود نسل گذشته و فراگیری تجربه آن ها نیاز دارند ، این افراد باید در اعتلای خرده و معرفی آن به ایران و جهان کوشا باشند نه آن که به شهری دیگر مهاجرت کرده و در مورد تطبیق خود با شرایط و فرهنگ جدبد برآیند.

بسیاری از مدیران فرهنگی اعتقاد دارند که از یک حدی به بعد هنرمند باید به جای بزرگتر برود. حال سوال من این است که چرا نباید در استان ها شرایطی ایجاد گرددکه هنرمند مجبور به مهاجرت شود. فیلمساز مهاجرت کرده به تهران ، از بودجه های دولتی برای فیلمسازی بهره می برد. 

چرا مسئولین استانی توان مجاب کردن آن نهاد ها را ندارند که آن بودجه به این فیلمساز در خود استان داده شود ، مگر ما چند فیلمساز حرفه ای داریم که نتوانیم حداق شرایط را برای رشد و نمو آن ها به وجود آوریم ، مشکل ما در عدم دلسوزی هاست . همواره استان ، سکوی پرتاب مدیران بوده نه محل خدمت آن ها.

وضعیت استعداد و توانمندی فیلمسازان با سابقه و افراد تازه ورود یافته به فیلمسازی در استان به چه صورت است؟

با یک نگاه گذرا به کارنامه سال های دور و البته سال های اخیر استان متوجه می شویم که هیچوقت اینجا از استعداد خالی نبوده و نخواهد بود. نسل جدید و باهوشی وارد حوزه سینما شده و با برنامه ریزی نوید روزهای خوبی را خواهند داد، اما در آخر وضعیت آن ها چه می شود ؟ آیا وضعیت بهتری از فیلمسازان گذشته خواهند داشت؟ نسل گذشته که بلند پروازی داشته و جوایز و افتخارات دارند در پشت درهای ورودی سینمای حرفه ای بازمانده اند.تعدادی استان را ترک کرده اند تعدادی فیلمسازی را رها کرده و به کار های دیگری مشغول شده اند و تنها تعدادی کمتر از انگشتان یک دست باقی مانده اند که آن ها هم در صورت به وجود آمدن شرایط بهتر استان را ترک خواهند کرد.

اهمیت سینمای حرفه ای چیست ؟ و در صورت عدم حضور در آن چه پیامد هایی برای نسل آینده در پی خواهد داشت؟

ورود به سینمای بلند یا همان حرفه ای روندی است که باید طی شود ، به هر حال فیلمسازان ما با تلاش هایی که انجام می دهند قطعا به این مهم خواهند رسید ، اما این تلاش صرفا از سوی فیلمسازان خارج از استان است. فیلمسازان داخل استان تلاش خود را کرده و اکنون در حمایت های دولتی نا امید شده اند و این نا امیدی بسیار خطرناک است.

وقتی ما یک کارگردان با تهیه کننده در سینمای بلند داشته باشیم فرصت کسب تجربه و درخشش سایر حرفه های سینمایی نیز فراهم می شود. ما هیچ سهمی در سینما نداریم و حضور یک فرد به عنوان تهیه کننده یا کارگردان باعث می شود تا مانند سایر اقوام و استان ها فیلمنامه نویسی ، تصویر بردار ، صدابردار ، گریمور ، بازیگر و سایر حرفه ها را به سینما کشور ورود دهیم . داشتن یک فیلمساز حرفه ای یعنی تابیدن نور مجدد به فضای فیلمسازی استان.

وضعیت فعلی فیلمسازانی که به خارج از استان مهاجرت کرده به نحوی است؟

قطعا وضعیت خوبی ندارند ، مهاجرت از سر اجبار و در راستای تحقق آرمان ها همواره با مشکلات و سختی های فزاینده ای روبه رو بوده و خواهد بود. لااقل من که به اجبار تن به این هجرت داده ام بیش از هر کسی شرایط دشوار این مهاجرین را می دانم ، ای کاش این اتفاق نمی افتاد ، ای کاش میئولان استانی اندکی در این باره تامل می کردند و لااقل به همان قول هایی که دادند عمل می کردند ، در صورت تحقق آن قول ها بی تردید بسیاری از این فیلمسازان باز می گشتند.

در این شرایط مسئولان چه اقداماتی را می توانند در برنامه کاری خود قرار دهند؟

سینمای بلند حلقه مفقوده فیلمسازی استان ماست ، هر برنامه ای که ما را در کمترین زمان ممکن به این مهم برساند ارزشمند و دلسوزانه است. سینما همان قدر که هزینه بر است چند برابر آن سودآوری دارد ، قرار نیست که برای تهیه و تولید یک فیلم سینمایی هزینه ای هنگفت شود. در بدو امر می توان با هزینه ای محدود اما معقول اقدام به چنین کاری کرد ، وقتی در ساخت فیلم به عناصر و جذابیت های فروش توجه شود در عرض یک سال ما پول هزینه شده یا حتی چندین برابر را به دست آورده و با آن می توانیم فیلم یا فیلم های دیگری توسط تعداد بیشتری از فیلمسازان تهیه کنیم ، باید به سینما به چشم یک هنر اقتصادی نگاه کرد ، آن وقت دیگر بسیاری از نگرانی ها حذف می شود ، وقتی سینما تجارت بسیاری از کشور هاست چرا استان ما نباید از سینما به عنوان یک عامل مهم توسعه اقتصادی و فرهنگی بهره ببرد.

در این میان اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان چه نقشی می تواند ایفا کند؟

این اداره متولی فرهنگ و هنر است و اتفاقا تنها جایی است که می تواند به رونق سینما و ورود فیلمسازان به عرصه حرفه ای یاری رساند.اداره فرهنگ و ارشاد فیلمسازان را می شناسد و از توانمندی های آن ها آگاه است ، این اداره باید استانداری و سایر نهادهای همسو را متقاعد کند تا از فیلمسازان یا یک فیلمنامه ی خاص که امکان موفقیت دارای گیشه است حمایت شود.

و در آخر بفرمائید چرا از استان رفتید ؟ و آیا امکان دارد روزی بازگردید؟

من هم مانند سایر فیلمسازان با فضای محدود حاکم بر استان به مشکل خوردم ، بیش از 10 سال برای ساخت فیلم سینمایی تلاش کردم ، دستور دو وزیر را در حمایت از خود گرفتم اما استان حاضر به حمایت نشد، در چندین مرتبه  نامه نگاری صورت گرفت و در نهایت در بروکراسی اداری گم شدند! بالاخره از این همه نامرادی خسته شدم و بعد از ماه ها کلنجار رفتن با خود تصمیم به ترک از استان گرفتم . امیدوارم سایر دوستانم چنین تصمیمی نگیرند و مسئولان شرایطی به وجود آوردند که لااقل آن ها در استان بمانند.

وقتی کسی از استان می رود با زندگی جدیدش خو می گیرد اما بازگشت به استان چیز عجیبی نیست. با راه اندازی شبکه هامون بسیاری از هنرمندان بازگشتند ، بی تردید در صورت رونق گرفتن فضای فیلمسازی استان همه باز خواهند گشت از جمله من.

گفت و گو : فرشید عابدی