شکل‌گیری سازمان انتقال خون مرهون حرکت بزرگ داریوش مهرجویی است

به گزارش خبرگزاری برنا، در یکصد و نود و دومین برنامه سینماتک خانه هنرمندان ایران فیلم «دایره مینا» به کارگردانی داریوش مهرجویی به روی پرده رفت و در ادامه با حضور محمد سریر، مسعود کیمیایی، مجید رجبی معمار و علی اکبر پورفتح الله با اهدا نشان سرو هنر و لوح تقدیر از داریوش مهرجویی تجلیل به عمل آمد. پس از آن نیز نشست نقد و بررسی فیلم با حضور داریوش مهرجویی، امید روحانی و کیوان کثیریان برگزار شد.

هنرمندان واقعی نسبت به مسائل اجتماعی بی تفاوت نیستند

در ابتدای این مراسم مجید رجبی معمار، مدیرعامل خانه هنرمندان ایران، «دایره مینا» را فیلمی تاثیرگذار توصیف کرد و گفت: این فیلم در دوران خود موجب اقدامی جدی در سطح کشور و راه اندازی سازمان انتقال خون شد که آثار و برکاتش کماکان به ما می رسد. فیلم توانسته مشکلات اجتماعی دوران خود را به خوبی و شیوه ای هنرمندانه تصویر کند و از همین جهت نیز چند سال توقیف شده است. هنرمندان متعهد و واقعی نمی توانند نسبت به مسائل اجتماعی بی تفاوت باشند.

وی افزود: سازمان انتقال خون مجموعه ای ارزشمند است که سال هاست خیرش به مردم رسیده است. اهداء خون نیز یکی از شریف ترین جلوه های ایثار در سراسر دنیاست و انسان ها در هر کجا که باشند با اهدا خون خود در واقع به دیگران زندگی می بخشند. خوشحالیم که امشب زمینه ای فراهم آمد تا از هنرمندی بزرگ در عرصه مسائل اجتماعی تقدیر کنیم.

شکل گیری سازمان انتقال خون مرهون حرکت بزرگ داریوش مهرجویی است

پس از آن علی اکبر پورفتح الله، مدیرعامل سازمان انتقال خون ایران، ضمن اشاره به تاثیرگذاری های فیلم «دایره مینا» گفت: در حال حاضر 60 درصد اهدا خون در سطح جهان، در 17 کشور صنعتی دنیا اتفاق می افتد. در واقع سهم 80 درصد جمعیت جهان از کل خون اهداء شده، 40 درصد است. این موضوع نشان دهنده توزیع ناعادلانه اهداء خون در دنیاست. همچنین در کشورهای در حال توسعه، هنوز 40 درصد از خون اهداء شده مورد آزمایش قرار نمی گیرد. می توان گفت به جز ایران، ژاپن و کره، در سایر کشورهای آسیایی کماکان شرایطی که در «دایره مینا» دیدیم حاکم است. خوشبختانه ایران در خصوص اهداء خون توانسته همپای کشورهای توسعه یافته عمل کند و 100 درصد خون اهداء شده در ایران داوطلبانه و به شکل ایثارگرانه است. 52 درصد از کسانی که خون خود را اهداء می کنند، از داوطلبان مستمر در این عرصه هستند.

وی ادامه داد: تمام این شرایط ناشی از کار هنرمندان بزرگ در این عرصه است. در زمان ساخت این فیلم و هنگامی که دکتر علا به ایران بازگشت، بیماران هموفیلی و تالاسمی نمی توانستند سن 10 سالگی را پشت سر بگذارند. اما امروز به همت اهدا کنندگان، شاهد گذر این بیماران از مرز 40 سالگی هستیم؛ بیمارانی که می توانند همانند انسان های سالم زندگی کنند و اکنون به دنبال کیفیت بالاتر در زندگی هستند. همه ما مرهون حرکت بزرگ داریوش مهرجویی در این زمینه هستیم. او علاوه بر این فیلم، سه تیزر به اسم انفاق، ایثار و بخشش نیز ساخته است که در آن زمان از تلویزیون هم پخش شده و بسیار تاثیرگذار بوده است. فراموش نکنیم با افزایش تعداد سالمندان در کشور، مصرف خون نیز افزایش پیدا کرده و نیاز بیشتری به اهداء خون خواهیم داشت. در این میان هنرمندان نقشی مهم در ترویج فرهنگ اهدا خون دارند.

مدیرعامل سازمان انتقال خون ایران در پایان و در خصوص وضعیت ایدز در ایران گفت: بیماری HIV ایدز در حال تبدیل شدن به یک معضل است، در حالی که در کشورهای غربی می بینیم آن را کنترل کرده اند و دارای سیر نزولی است. ضمن اینکه راه انتقال این بیماری به سمت روابط جنسی می رود و این موضوع در اینده مشکلات بزرگی برای ما ایجاد خواهد کرد. به دلیل برخی تابوها در ایران به اندازه کافی به این موضوع پرداخته نشده است. کشور عربستان نیز تا چند سال پیش به کلی وجود این بیماران در کشورش را انکار می کرد، اما چند سال بعد ناچار به انتشار آمار و مقابله با آن شدند. در نهایت راه حل این مشکل، آموزش و اطلاع رسانی است.

در ادامه نیز تیزری تبلیغاتی در زمینه اهداء خون با بازی فاطمه معتمدآریا پخش شد.

پس از آن با حضور محمد سریر، مسعود کیمیایی، مجید رجبی معمار و علی اکبر پورفتح الله و از طرف خانه هنرمندان ایران و سازمان انتقال خون ایران با اهداء نشان سرو هنر و لوح تقدیر از داریوش مهرجویی به پاس یک عمر تلاش بی دریغ در آفرینش آثار ماندگار به ویژه ساخت فیلم «دایره مینا» تقدیر به عمل آمد. مسعود کیمیایی نیز طی سخنان کوتاهی گفت: افرادی مانند داریوش مهرجویی کم نظیرند و چیزی نمی توان در مورد او بگویم جز اینکه خوشحالم که روزگاری ست در کنار او فیلم می سازم.

مسائل اجتماعی تنها با افزایش آگاهی مردم حل می شود

در ادامه برنامه و در نشست نقد و بررسی فیلم، داریوش مهرجویی ضمن ابراز خوشحالی از برگزاری این جلسه و تشکر از حضور مسعود کیمیایی گفت: در آن زمان، حدود 5 ماه وقت صرف برگزاری جلسات با پزشکان شد و در این میان تنها کسی که از من دفاع می کرد، دکتر علا بود. حتی رییس سازمان نظام پزشکی نیز مخالف ساخت این فیلم بود. اما بر این اعتقاد بودم که به هر حال مشکلی وجود دارد و تنها با افزایش آگاهی و هوشیاری مردم می توان آن را حل کرد. در آن زمان خون افراد معتاد و بیمار را به دیگر بیماران منتقل می کردند و آنها را به کشتن می دادند. به هر حال با وجود تمام مشکلات، فیلم در جشن هنر شیراز به نمایش در آمد و تاثیر مثبتی نیز بر جای گذاشت. من و کسانی مثل مسعود کیمیایی صرفا به دنبال هنر و فیلمسازی نبودیم. قصد ما تاثیرگذاری بر روی جامعه بود و مسعود کیمیایی نیز یکی از تاثیرگذارترین افراد در این عرصه به شمار می رود.

پس از آن امید روحانی ضمن قدردانی از زحمات دکتر علا در تاسیس سازمان انتقال خون ایران گفت: یکی از کسانی که امروز با کمک همین خون های اهدایی از مرگ نجات یافته، عباس کیارستمی است که اکنون صحیح و سلامت در خانه اش زندگی می کند. این فیلم را شاید بتوان اجتماعی ترین و حادترین فیلم مهرجویی دانست. اگر فیلم «گاو» را مستثنی کنیم، سه فیلم «آقای هالو»، «پستچی» و «دایره مینا» را می توان نوعی بررسی اجتماعی و فرهنگی ایران توصیف کرد. در «آقای هالو» شاهد مقابله سنت و تجدد و نابودی معصومیت در مواجهه با تمدن هستیم. در «پستچی» نیز ویرانی کامل یک شخصیت در اثر تجدد زودرس را می بینیم. اما سوال اینجاست که چرا مساله انتقال خون اینقدر برای مهرجویی حاد شده است؟ چه اتفاقی رخ داده که چاقوی انتقاد او در این فیلم اینقدر تیز شده است؟

حاضرم همین امروز در مورد ایدز فیلم بسازم

مهرجویی در پاسخ به پرسش های روحانی گفت: ساخت این فیلم نتیجه برانگیختگی عاطفی نسبت به وضعیت انتقال خون و عملکرد مافیای خون در ایران بود. زمانی که این وضعیت را از نزدیک مشاهده کردم، احساس وظیفه کردم که کاری در این مورد انجام دهم. در ابتدا قصد ساخت فیلمی مستند را داشتم اما در ادامه به ساخت این فیلم رسیدم. تهیه کنندگان فیلم نیز در ابتدا از ساخت آن حمایت کردند ولی پس از تماشای آن شوکه شدند و واکنش منفی نشان دادند. به خصوص که در واقعیت نیز مافیای خون وجود داشت که خون را بدون آزمایش به 10 برابر قیمت می فروختند. چنین افرادی نیز نمی خواستند به کسب و کارشان خدشه ای وارد شود. در نهایت طلسم پخش فیلم در جشن هنر شیراز شکست و این مصادف شد با فشارهای خارجی به شاه برای ایجاد فضای بازتر در عرصه مطبوعات و هنر. به هر حال پخش فیلم به افزایش آگاهی مردم کمک کرد. در حال حاضر نیز مسائلی مثل آلودگی هوا وجود دارد که متاسفانه هنرمندان نسبت به آن بی توجه هستند.

کارگردان «هامون» افزود: در فیلم «بمانی» نیز به معضل خودسوزی دختران در ایلام پرداختم. از این قضیه در روزنامه ها آگاه شدم و بعد به آنجا رفتیم. مسئولان محلی نیز همکاری خوبی با ما داشتند. راجع به HIV ایدز نیز آمار دقیقی ندارم اما همانطور که قبلا در مورد انتقال خون، پیوند کلیه و.. فیلم و مستندهای زیادی ساخته ام، همین امروز حاضرم که در صورت مهیا شدن شرایط در مورد ایدز نیز فیلم بسازم. در هر صورت با سرپوش گذاشتن بر مشکلات اجتماعی نمی توان به حل شدن آنها امیدوار بود؛ تنها راه، آگاهی بخشیدن به مردم است.

توجه همزمان به زیبایی شناسی و تاثیر اجتماعی

بعد از آن روحانی از نحوه همکاری مهرجویی با ساعدی پرسید و مهرجویی گفت: در کتابی که به زودی منتشر خواهد شد، مفصلا به این مساله پرداخته ام. زمانی که قصد ساخت «گاو» را داشتم، کتاب «عزاداران بیل» را خواندم و متوجه شدم چه المان هایی در این داستان وجود دارد که می توان آنها را حول و حوش داستان «گاو» چید. به آنها شکل زیباشناسانه و ساختاری جدید دادیم و در فیلم به کار گرفتیم. من و ساعدی درباره این مساله زیاد صحبت می کردیم.

مهرجویی ادامه داد: ساعدی شناخت چندانی از سینما نداشت اما بسیار باهوش بود و حرف ها و احساس همدیگر را به خوبی درک می کردیم. او دیدی سوررئالیستی داشت و تعهدی که به هنر داشت باعث می شد تمایز مشخصی بین هنر عالی و هنر مبتذل در ذهن داشته باشد. ما هر دو مراقب بودیم به ورطه ابتذال کشیده نشویم و اگر اثری خلق می کنیم، دارای اهمیت زیباشناختی و همینطور تاثیر اجتماعی باشد. کار را از یک خلاصه داستان شروع می کردیم و همان خلاصه به ما نشان می داد که چقدر متریال برای ساخت فیلم در اختیار داریم. بخشی از کار را او می نوشت و بخش های دیگری را من. البته در زمان اجرا و ساخت فیلم، خیلی چیزها ممکن بود دچار تغییر شود. با ساعدی پنج شش کار مشترک داریم که خب به مرحله تولید در سینما نرسیدند.

منتقدان چشم بسته نقد می کنند

کارگردان «پری» در بخش دیگری از این نشست و در پاسخ به سوال در خصوص تغییر روند فیلمسازی وی و فاصله گرفتن از فضای قبلی فیلمسازی اش گفت: متاسفانه منتقدان ما از فلسفه، جامعه شناسی، موسیقی و.. چیزی نمی دانند و با این شرایط به قضاوت فیلم ها می نشینند. بهتر است فیلم را فارغ از اینکه چه کسی ساخته است، چه مهرجویی چه هر کس دیگری، قضاوت کنیم. قرار نیست هنرمند خودش را تکرار کند، شکسپیر هم کار درجه یک دارد و در عین حال آثار دیگری هم خلق کرده که به مذاق برخی خوش نمی آید. هنرمند کسی است که بتواند متحول شود و باز هم خودش را در کارهایش پیدا کند، نه اینکه صرفا برای لذت تماشاگر آثار تکراری خلق کند. نباید فراموش کنیم که دوران ایده های کلان و ایسم ها نیز گذشته است. آنچه در دوران «هامون» انتظار می رفت، امروز شدنی نیست. منتقدان باید بتوانند تحول هنرمند را درک کنند.