لزوم پرهیز از برداشت‌های سلیقه‌ای در حوزه علوم انسانی

به گزارش خبرگزاری برنا از قم، علی لاریجانی امروز در مراسم اختتامیه دومین گفتمان نخبگان علوم انسانی که در سالن همایش غدیر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد، با بیان اینکه نظام مشخصی برای ایجاد همبستگی در میان علوم وجود ندارد، اظهار کرد: نبود مؤلف واحد و تخصصی شدن علوم از علل نداشتن نظام واحد است.

وی با تأکید بر اینکه دیدگاه‌های مختلفی نسبت به علوم مختلف در کشور وجود دارد، اضافه کرد: بر اساس گفته‌های علمای دوران باستان علوم از شرق آغاز شده و غرب در ترویج این پدیده جایگاهی نداشته؛ در حالی که در آن دوران هم ارتباطی میان شرق و غرب وجود داشته است.

رئیس مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: بعد از برپایی کلاس‌های آموزشی و ترویج فرهنگ ترجمه در قرن هزار میلادی آموزه‌های علمی در غرب به جایگاه مشخصی رسید اما سخنان دانشمندانی از جمله ابن‌سینا و ابوریحان بیرونی در آن دوران تقلیدی نبوده است.

وی با اشاره به اینکه در تفکر غربی شخصیتی به نام ابن‌رشد تفکر اسلامی را به پایان رسانده است، تصریح کرد: بر اساس شواهد تاریخی تولید علم در جوامع مختلف متأثر از اسلام بوده است و بر اساس گفته‌های دانشمندان غربی تمدن اسلامی سهم قابل توجهی در تولید علم نوین دارد.

لاریجانی ایجاد روح تجربه‌گرایی را یکی از دستاوردهای دانشمندان مسلمان در قرون وسطا دانست و عنوان کرد: حملات به ملل مسلمان و درگیری‌های فکری در میان متفکران و افراد متعصب از علل نابودی بخش قابل توجهی از دستاوردهای علمی و تضعیف جایگاه علم در اسلام بوده است.

وی از حاکم کردن روحیه تقلید توسط غرب در تفکر اسلامی یاد کرد و ادامه داد: ظهور شگفت‌انگیز علم در ژاپن بدون دموکراسی و بر مبنای گرایش‌ها و نگاه‌های دینی نبوده است.

نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی از نیوتن و انیشتین به عنوان دانشمندان خداشناس نام برد و اضافه کرد: دموکراسی تنها راه پیشرفت علم نبوده و دین‌داری نه تنها از پیشرفت علم جلوگیری نمی‌کند بلکه سبب پیشرفت علم می‌شود.

وی با بیان اینکه بخش قابل توجهی از عالمان علوم نوین خداشناس هستند، مطرح کرد: در تاریخ علم رویگردانی از خداوند متعال دیده نمی‌شود بلکه علوم در فضای همبسته نقش پیدا می‌کند به همین علت متفکران در آن نقش داشته و به یک محدوده جغرافیایی محدود نمی‌شود.

لاریجانی با تأکید بر اینکه ایجاد علوم نظری کارکرد دین نیست، گفت: علوم مختلف نظری دارای اصول متعارف بوده و در چارچوب مشخص به سمت نتیجه حرکت می‌کند که انتخاب این اصول متعارف با موضوع‌های مختلف فرهنگی ارتباط دارد.

وی یادآور شد: دانشمندان علوم اسلامی نمی‌توانند حقایق پنهان علوم مختلف نظری را کشف کنند اما می‌توانند با استفاده از ظرفیت‌ها و امکانات موجود برای رسیدن به این هدف تلاش کنند.

لاریجانی با اشاره به اینکه کاوش‌ها در سطوح مختلف متاثر از فرهنگ‌هاست، اظهار کرد: علوم انسانی نیازمند تأمل بیشتر است اما در این زمینه باید از برداشت‌های سلیقه‌ای پرهیز شود زیرا خاستگاه دین از تاریخ علم جدا نبوده، بلکه فقط عقب‌افتادگی علمی داشته که باید در شرایط کنونی جبران شود.

رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه رفع عقب‌افتادگی نیازمند رسیدن به نظام‌های جدید در مدت زمان مشخص است، تصریح کرد: ‌ذات علوم انسانی دارای جاودانگی نیست به همین علت تأمل‌های نظری و نظام‌ها در این حوزه جاودانه نبوده و نباید انتظارات نادرست از این موضوع داشته باشیم.