فرصت جمعیتی و لزوم توجه به ارزش های خانواده در ایران

خبرگزاری برنا، کشور ما ایران در سال­های بعد از انقلاب بواسطه سیاست­های تنظیم خانواده با رشد گسترده جمعیت و افزایش سالانه موالید مواجه بود. در سالهای پایانی این دهه سیاست­های تنظیم خانواده در کشور اجرا شد که رشد سالانه جمعیت و میزان موالید را بشدت کاهش داد و ایران در ابتدای دهه 1380 به` جایگزینی رشد جمعیت رسید. در دهه 1380 نسل موالید دهه 1360 به سنین جوانی رسیدند و جمعیت انبوهی از جوانان را بوجود آوردند که در علم جمعیت­شناسی از آن با عنوان پنجره جمعیتی یا فرصت جمعیتی نام برده می­شود. سیاست­های سال­های قبل در کشور نشان داده است که مدیران کشور نتوانستند از این فرصت استفاده بهینه نمایند  و باعث بروز مشکلات عدیده ای شد که این فرصت را به یک تهدید برای ارزش­های خانواده ایرانی تبدیل کرده است. در این نوشتار ضمن بررسی این موضوع ضرورت استفاده بهینه از فرصت جمعیتی را در دولت تدبیر و امید مورد واکاوی قرار می­دهیم.

با پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 سیاست­های کنترل جمعیت که از اواسط دهه 1340 شروع شده بود تغیر پیدا کرد و یک سیاست تشویقی جایگزین آن شد. این امر باعث شد که در دهه 1360 میزان جمعیت و میزان موالید بشدت رشد پیدا کند و کشور را با مشکلاتی مواجه کند. مدیران وقت کشور اجرای دوباره سیاست­های کنترلی جمعیت را ناگزیر می­دانستند و این سیاست با موفقیت اجرا شد به شکلی که رشد بی رویه جمعیت کنترل شد و کشور در اوایل دهه 1380 به سطح  جایگزینی رسید. در سال­های میانی این دهه متولدین گسترده نسل دهه بعد از انقلاب به سن جوانی رسیدند و کشور را در شرایطی قرار دادند که هر کشور و جامعه­ای در جهان آرزوی رسیدن به چنین موقعیتی را دارد. این پدیده که در علم جمعیت شناسی تحت عنوان پنجره یا فرصت جمعیتی از آن یاد می­شود موقعیتی است که درصد بسیار زیادی از جمعیت کشور در سنین فعالیت و کار وجود دارند و اگر این فرصت غنیمت شمرده شود باعث رشد و توسعه کشور خواهد شد. اما مدیران ما در سال­های اخیر این فرصت را غنیمت نشمرده و آن را به تهدیدی برای ارزش­های خانواده ایرانی تبدیل کردند.

جمعیت جوان تشکیل دهنده فرصت جمعیتی با انرژی فوق­العاده و پتانسیل عظیم خود برای کار و فعالیت باید با برنامه ریزی دقیق در مسیری قرار گیرد که بتواند به پیشرفت کشور کمک کند. اما این جمعیت در سال­های اخیر خصوصا دوره زمام­داری دولت­های نهم و دهم به علت افزایش نرخ بیکاری، بالارفتن هزینه زندگی­، کمبود فرصت­های شغلی و همچنین سیاست­های تشویقی ادامه تحصیل نتوانست مثمر ثمر واقع گردد و مشکلات عدیده­ای را برای کشور بوجود آورد.

عدم توجه به این فرصت باعث شد که این فرصت جمعتی به تهدیدی برای خانواده و ارزش­های خانواده ایرانی تبدیل گردد. بالا رفتن سن ازدواج اولین نتیجه این وضع بود. با بالا رفتن سن ازدواج و مشکلاتی که برای ازدواج جوانان به وجود آمد و ازدواج را به مراتب مشکل کرده است اول از همه مشکلات روحی زیادی را برای جوانان در پی داشته است. در مرحله بعد با بالا رفتن سن ازدواج فرصت باروری برای والدین کاهش‌یافته و باروری به سنین بالاتر انتقال می­یابد که این امر با توجه به اینکه دوره باروری برای زنان محدود است و تنها تا دهه چهلم زندگی قادر به باروری هستند باعث کاهش بسیار زیاد باروری و مشکلات عظیم آتی برای تعادل جمعتی کشور می­شود. از طرف دیگر وقتی تولد فرزندان به سنین بالاتر انتقال داده شود بر روی کیفیت فرزندان هم تأثیر می­گزارد. از دیگر مشکلات این وضعیت وجود تعداد زیاد افراد جوان و بیکار در خانواده پدری است که هم جوانان و هم والدین را با مشکلات عدیده روحی و روانی مواجه کرده است.

با نگاهی به هرم جمعیتی کشور شاهد این امر هستیم که اگر چه این فرصت جمعیتی با فرصت سوزی مدیران ناکارآمد به یک تهدید تبدیل شده است ولی اگر برنامه ریزی شود می­توان هنوز هم از آن به عنوان یک فرصت استفاده کرد و انبوه جمعیتی که در سال­های پایانی دوره جوانی خود بسر می­برند را برای توسعه و پیشرفت کشور مورد استفاده قرار داد و ارزش­های خانواده ایرانی را به جامعه باز گرداند. امید است دولت یازدهم که عنوان دولت تدبیر و امید را یدک می­کشد بتواند با برنامه ریزی و تدبیر دقیق از این فرصت فوق­العاده برای اعتلای ایران عزیز استفاده بهیینه را به عمل آورد.