الگوهای کارآمد را نباید دست‌کاری کنیم

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری برنا، بیت الله‌ستاریان کارشناس اقتصاد مسکن درباره مشکلات مسکن مهر گفت: اگر الگوهایی مانند مسکن مهر در ایران پیاده شود، به رونق مسکن کمک خواهد کرد در غیر این صورت به نتایج مورد نظر نخواهیم رسید؛ مانند موارد متعددی که با دست‌کاری الگوهای موفق جهانی دچار خسران شده‌ایم. این دغدغه از آن رو جدی است که متأسفانه در اغلب موارد ما الگوهای موفق جهانی را آن‌قدر تغییر می‌دهیم و دست‌کاری می‌کنیم که عملاً از کارایی ساقط می‌شوند.

وی افزود: تردیدی نیست که فارغ از اختلاف نظرهای جزئی میان کارشناسان، تقریباً تمامی مسئولان و متخصصان اقتصادی در نقش و سهم مسکن در اقتصاد ایران اجماع دارند. این اهمیت و نقش‌آفرینی البته مختص کشور ما نیست و در بسیاری از کشورهای جهان هم مسکن سهم عمده‌ای در ایجاد ارزش افزوده اقتصادی دارد و رونق و رکود آن بر تمامی حوزه‌ها تأثیر می‌گذارد.

ستاریان ادامه داد: به فراخور همین اهمیت و تأثیر، کشورهای توسعه‌یافته ابزارها، برنامه‌ها و بسترهای لازم و متناسب با سهم و نقش و تأثیر مسکن را در اقتصاد برای این حوزه فراهم آورده‌اند. در ایران اما چنین ابزارهایی در هیچ‌یک از زیرحوزه‌ها و بخش‌های مرتبط با مسکن فراهم نیست. به عنوان مثال در زمینه تأمین مالی، از گذشته تا کنون تمام بار بر دوش بانک‌ها و به ویژه بانک مسکن بوده و هست.

وی افزود: یکی از مشکلات مسکن مهر هم همین بود؛ به علت ناکارآمدی نظام و شبکه بانکی ایران در توزیع هم‌زمان پول و اعتبار، این تمرکز بانکی، فشار و مضیقه زیادی ایجاد کرده است؛ در نظام‌های مالی پیشرفته با ایجاد نهادی به نام "بازار پول" در واقع تمام مکانیزم‌های بازار در خدمت تأمین مالی قرارداد. در چنین بستری این تنها پول نیست که توسط بانک‌ها یا سایر مؤسسات مالی توزیع می‌شود بلکه همپای پول یا حتی بیش از آن، اعتبار در بازار توزیع می‌شود. در ایران اما به علل مختلف، بانک‌ها در توزیع اعتبار ناموفق هستند بنابراین برای ایجاد رونق و گردش در هر بخشی از اقتصاد از جمله مسکن تنها باید پول توزیع کرد که آن هم محدود است. شکل‌گیری روش‌هایی مانند پیش‌خرید و پیش‌فروش هم میان مردم در واقع تلاشی برای پر کردن این خلأ به حساب می‌آید.

وی افزود: یکی از عللی که به شلختگی در اجرای مسکن مهر انجامید، فراهم نبودن زیرساخت‌های تأمین مالی بود. این مشکل آن‌قدر جدی بود که کل این طرح را دچار توقف‌های طولانی مدت کرد و اکنون نیز پیامدهای آن را در افزایش هزینه مسکن مهر برای خریداران شاهد هستیم.

این کارشناس مسکن ادامه داد: بر این اساس برای کاستن از مشکل مسکن در ایران و بهره‌مندی از تأثیر گسترده آن در ایجاد رونق برای اقتصاد گریزی جز ایجاد ابزارها و نهادهای کارآمد نیست. دنیا تجربیات متعدد و موفقی در این زمینه دارد که الگوبرداری از آن‌ها ما را تا حدود زیادی از سعی و خطا بی‌نیاز می‌کند البته به شرط آنکه در الگوبرداری درست عمل کنیم.

ستاریان تأکید کرد: مسکن مهر یک پروژه ملی است و وزارت راه و شهرسازی به تنهایی عهده‌دار مسئولیت اجرای آن نیست. همه دستگاه‌هایی که اسامی آن‌ها در ماده 30 قانون برنامه چهارم توسعه و تبصره 6 بند «د» قانون بودجه سال 1386 ذکر شده است  مانند وزارتخانه‌های نفت، نیرو، کشور، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، امور اقتصادی و دارایی، آموزش و پرورش، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، بانک مرکزی، نیروی انتظامی و سازمان برنامه و بودجه باید با هماهنگی نسبت به اتمام کامل طرح همکاری کنند.

وی افزود: در همین راستا هم ضروری است تمام دستگاه‌های مرتبط با مسکن مهر در لایحه بودجه سال 1396 ردیف بودجه مستقلی برای اتمام پروژه پیش‌بینی کنند.از سوی دیگر قوه قضائیه هم باید در خصوص 49000 پرونده مسکن مهر که در محاکم قضایی مطرح است سریع‌تر تعیین تکلیف کند.