دو کانال حقوقی ایران برای مقابله با آمریکا/ رویاروی جامعه بین‌المللی با آمریکا/ دود نقض برجام به چشم آمریکا می رود

به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری برنا، اقدامات دونالد ترامپ در مخالفت با برجام هر روز شدت بیشتری می­ گیرد. در شرایطی که ترامپ به تازگی تحریم­ های چند جانبه کنگره علیه ایران، روسیه و کره­ شمالی را به امضا رساند اما در حال حاضر برخی خبرها حکایت از افزایش اختلافات میان ترامپ و رکس تیلرسون بر سر تایید گزارش­های وزارت امور خارجه در خصوص پایبندی ایران در برجام دارد. آنگونه که به نظر می ­رسد ترامپ تلاش دارد در گزارش بعدی عدم پایبندی ایران به برجام را گزارش کند. در حالی دولت جدید آمریکا تلاش دارد فشارها بر ایران را افزایش دهد و با ایجاد جو منفی به نوعی برجام را از بین ببرد. «داوود هرمیداس باوند» در گفت­گو با برنا معتقد است؛ در صورتی که آمریکا به صورت یکطرفه از برجام خارج شود با رویاروی جامعه بین­ المللی مواجه خواهد شد. چرا که برجام، توافق نامه ­ای بین­ المللی است که میان ایران و گروه 1+5 به امضا رسیده است و شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز آن را به امضا رسانده است. بنابراین آمریکا بدون در نظر گرفتن تبعات حقوقی این موضوع نمی تواند از برجام خارج شود چراکه ملزم به رعایت قوانین بین المللی است.

خبرها حکایت از آن دارد که دونالد ترامپ تصمیم دارد در گزارش بعدی برجام، عدم پایبندی ایران را اعلام کند؛ در صورتی که چنین موضوعی محقق شود به نظر شما ایران باید چگونه برخوردی را در پیش بگیرد؟

برجام توافقی میان ایران و آمریکا نبوده که آمریکا بخواهد با خروج از آن به تنهایی آن را از بین ببرد. برجام توافقی میان ایران و 5 عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد و آلمان به عنوان نماینده اتحادیه اروپا در راستای حفظ منافع جامع بین‌الملل صورت گرفته است و تصمیماتی که شورای امنیت می گیرد طبق بند 5 ماده 2 و طبق فصل 7 منشور برای همه کشورها لازم الاجراست. براساس این توافق‌نامه بین‌المللی ایران متعهد شده است که زیر نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تغییراتی در وضعیت سازمان انرژی هسته‌ای خود به وجود بیاورد. از زمانی که برجام منعقد و طرفین موظف به اجرای تعهدات خود شدند، آژانس در گزارش‌های خود اعلام کرده که جمهوری اسلامی ایران به تعهدات خود پایبند بوده است. بنابراین آمریکا به سادگی نمی تواند برجام را نقض کند و در صورتی که چنین اقدامی را انجام دهد با واکنش جدی جامعه بین الملل مواجه می­ شود.

موضع ­گیری آمریکایی ­ها در قبال ایران را از دو جهت مشاهده می­ کنیم؛ یکی از سوی کنگره آمریکا که نشان می دهد به هر دلیلی اکثریت­شان نظر مساعدی نسبت به وضع موجود ندارند. از سوی دیگر خود اظهارات ترامپ و اطرافیانش در کاخ سفید هم گویای مواضع آنهاست ولی با تمام اظهار نظرهایی که صورت می­ گیرد، اتخاذ موضع نهایی به شرایط متعددی چون چگونگی رابطه آمریکا با اتحادیه اروپا و مسایل دیگر ارتباط پیدا می ­کند.

از سوی دیگر ایالات متحده یکی از کشورهای حاضر در این توافق‌نامه است و 5 کشور دیگر نیز حضور دارند که در صورت عدم موافقت آنها، آمریکا نمی ­تواند راه به جایی ببرد. در این بین دولت جدید آمریکا به دلیل منفعت‌طلبی هایی که دارد، مبانی دیگری را که ارتباطی به برنامه هسته‌ای ایران ندارند و در برجام ذکر نشده‌اند، بهانه قرار می­ دهد و هر روز به شیوه جدیدی قصد دارد ایران را تحت فشار قرار دهد اما ایالات متحده آمریکا نمی ­تواند به سادگی با این موضوع برخورد کند چرا که دودش به چشم خودش می رود.

در صورتی که آمریکا برجام را نقض کند و از این طریق فشارها را علیه ایران افزایش دهد به نظر شما ایران از چه مسیرهایی می ­تواند این مساله را دنبال کند؟

ایران در این شرایط دو راه پیش رو دارد. نخست می‌تواند مساله را با این استدلال که مندرجات موجود در توافق‌نامه برجام توسط طرف مقابل، یعنی ایالات متحده مورد نقض قرار گرفته است به شورای امنیت ببرد. در صورتی که شکایت ایران به شورای امنیت مورد وتوی آمریکا قرار گرفت، ایران می تواند پرونده را به دیوان عالی دادگستری ارجاع دهد؛ در آنجا موضوع را براساس مبانی حقوق بین الملل پیگیری کند. اهمیت این موضوع از آن رو است که برجام یک توافق بین ­المللی در راستای افزایش امنیت در جامعه بین الملل صورت گرفته است بنابراین چون 5 کشور عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد و آلمان به عنوان نماینده اتحادیه اروپا در این توافق حضور داشتند بنابراین آمریکا نمی ­تواند براساس دیدگاه­ های یکسویه خود به موضوع نگاه کند. در این بین چون این توافقنامه به امضای شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز رسیده است بنابراین خروج از این توافق برای آمریکا تبعات حقوقی به دنبال دارد. چرا که به موجب بند 5 ماده 2 منشور ملل متحد و مواد 24، 25 و26 فصل هفت، تمامی کشورها ملزم‌اند تا به مصوبات شورای امنیت پایبند باشند. ایالات متحده نیز به عنوان یکی از اعضای دائم شورای امنیت موظف است نسبت به تعهدات خود به طور تمام و کمال عمل کند.

از سوی دیگر براساس حقوق بین الملل دولت ها متعهد به اجرای تعهدات دولت قبلی کشورشان هستند و این موضوع رد کنفواسیون جانشینی مورد تاکید قرار گرفته است که آمریکا نیز باید به آن پایبند باشد. در صورتی که آمریکا عدم تعهد خود به برجام را نشان دهد چون دولت قبلی این کشور، متعهد به اجرای این توافق است، این کشور حقوق بین الملل را زیر سوال برده است.

به نظر شما کشورهای اروپایی در این زمینه واکنشی از خود نشان خواهند داد؟

حمایت اروپایی­ ها از برجام به عوامل متعدد و به ویژه به کیفیت روابط آمریکا و اروپا باز می­ گردد اما در شرایط کنونی کشورهای اروپایی برجام را یکی از دستاورهای خود در نظام بین الملل می­ دانند بنابراین در صورتی که آمریکا خروج از برجام را کلید بزند، این اقدام می‌تواند رویاروی جامعه بین‌المللی با این کشور را رقم بزند. از سوی دیگر در شرایط کنونی که اتحادیه اروپا با ایالات متحده دچار اختلاف نظرهای فاحشی است و همچنین فضا به لحاظ حقوقی و فضایی نیز به نفع ایران است بنابراین به نظر می­ رسد اجماع جهانی علیه آمریکا شکل بگیرد. چرا که آنها با موضع آمریکایی‌ها در قبال ایران موافق نخواهند بود.

این موضوع را می توان از اظهارنظرهای مقامات اروپا نیز به خوبی درک کرد. صدراعظم آلمان چندی پیش در پاسخ به صحبت ­های دونالد ترامپ در خصوص ناتو تاکید کرد که اتحادیه اروپا باید از نظر امنیتی متکی به خود باشد. آمریکا تمام هم و غمش این بوده است که در اروپا با یک قدرت کار کند و از آن حمایت همه جانبه می کرد. آمریکایی ها با وجود این که خودشان ناتو را داشتند خواهان یک جامعه دفاعی در اروپا بودند به همین دلیل با موضع گیری های اخیر ترامپ، صدراعظم آلمان می گوید ما نمی توانیم سرنوشت آینده مان را متکی به موضع گیری های نگران کننده بکنیم. بدون تردید اروپایی ها تا حدودی نیازمندی های خود را به آمریکا کمتر خواهند کرد.