اعلام جرم علیه تلگرام کارساز نیست/ کم کاری نهادهای فرهنگی و سایر نهادهای مسوول باید جبران شود

قادر باستانی، نویسنده و مدرس علوم ارتباطات، در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری برنا، اقدام دادستانی تهران را عجیب توصیف کرد و گفت: اعلام جرم علیه هر رسانه اجتماعی از جمله تلگرام، با منطق کارساز نیست و مثل آن است که کسی علیه مسئولان ترمینال مسافری، به این دلیل که دزدان و خلافکاران هم از ترمینال استفاده می کنند، اعلام جرم کند، باید شرایطی فراهم شود هم میزان سواستفاده از این شبکه اجتماعی کاهش یابد و هم میزان بهره وری از آن بالاتر رود.

وی اضافه کرد: پیشرفت های دنیا در زمینه فناوری ارتباطات، به قدری شتابان است که اتخاذ چنین مواضعی، کارساز نخواهد بود. تجربه اجرای قانون ممنوعیت بکارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره و یا فیلترینگ سایت های مختلف، نشان داده است که چنین اقداماتی، نتیجه ای ندارد. دنیای امروز و نسل امروز چنین محدودیت هایی را برنمی تابد و انجام آن اثر معکوس در پی دارد. البته اینکه دادستانی برای پیشگری از وقوع جرم یا برخورد با جرم به وظیفه اش عمل می کند در جای خود قابل تقدیر است ولی نهادهای فرهنگی باید در این زمینه پیشرو باشند تا دادستان ناچار به ورود نشود.

باستانی با بیان اینکه همه رسانه های اجتماعی برای هر خلافکاری قابل استفاده است، تصریح کرد: اینکه گفته شده است، شبکه تلگرام به گروه‌های تروریستی از جمله گروه داعش، خدمات می دهد و به بستر مناسب برای فعالیت سایر گروه‌های مجرمانه سازمان یافته تبدیل شده و ارتکاب جرایم هرزه‌نگاری کودکان، قاچاق انسان و مواد مخدر را ترویج و تسهیل کرده است در مورد شبکه های دیگر از جمله اینستاگرام، واتساپ، توییتر، فیسبوک و سایر رسانه های اجتماعی دیگر هم صدق می کند و باید راه حلی مناسب برای آن از طریق نهادهای مختلف پیدا کرد.

وی خاطرنشان کرد: حتی اگر امکان این وجود داشته باشد که همه شبکه های اجتماعی خارجی راببندیم و از شبکه های ملی استفاده کنیم، مگر خلافکاران نمی توانند از شبکه های ملی استفاده کنند؟ حال آنکه نهایتاً می توانیم تلگرام را فیلتر کنیم و خوب می دانیم که شبکه دیگری می تواند به سرعت جایگزین آن شود. 

این استاد دانشگاه، راه حل کار را در سعه صدر بیشتر دانست و گفت: نهادهای امنیتی و انتظامی، همه باید کار خود را با دقت و حساسیت انجام دهند و از سلامت فضای مجازی به خوبی مراقبت کنند. نهادهای فرهنگی و نخبگان جامعه و رسانه ها هم سعی کنند سواد رسانه ای جامعه را بیش از پیش بالا ببرند و مصونیت ایجاد کنند و همه باید تلاش کنند، میزان تحمل افکار غیر را در خود افزایش دهند، سعه صدر داشته باشند و نص قانون را حجت بدانند و فراتر از قانون نروند، در این صورت دادستان هم نیازی به ورود در چنین موضوعاتی احساس نخواهد کرد، در واقع باید این کم کاری نهادهای فرهنگی و سایر نهادها جبران شود تا چنین اتفاقاتی رخ ندهد.

باستانی گفت: اگر از جنبه مثبت نگاه کنیم، در حال حاضر شبکه تلگرام، به خوبی در کشور جا افتاده، ده ها هزار کسب و کار و اشتغال در بستر آن در حال انجام است، باعث بهبود روابط و الفت خانواده ها شده، میزان ساعات مطالعه مردم را به شدت بالا برده، نظارت مردم بر حاکمیت را بهبود بخشیده، آگاهی های عمومی شهروندان را افزایش داده، باعث ارتقای سطح همبستگی اجتماعی در جامعه شده، باعث رونق شعائر دینی و مناسک و مراسم مذهبی در کشور شده و صدها عملکرد مثبت دیگر داشته است.

وی افزود: البته در کنار این اثرات مثبت، افراد خلافکار، منحرف و آنرمال هم مثل هر فضای دیگری درصدد سوءاستفاده از آن بوده و هستند. با این حال صفحات پورن و مستهجن و گروه های تروریستی به سرعت مسدود می شود و بنا به ادعای مسوولین این شبکه، آنها روزانه بیش از 1000 کانال، بات و چت مرتبط با محتوای تروریستی و مستهجن را در ایران مسدود می‌کنند.

وی در پایان این مصاحبه خاطرنشان کرد: محبوبیت تلگرام در کشور به قدری بالاست که ۵۸ درصد از افراد بالای ۱۸ سال جامعه در آن عضو هستند. همچنین این شبکه ۶۰ درصد از ترافیک پهنای باند کشور را به خود اختصاص داده است. اگر هدف از چنین اقداماتی آن است که مردم از شبکه های بومی استفاده کنند، راه آن اعلام جرم و نظایر آن نیست، بلکه این شبکه ها باید آن قدر خود را در میدان رقابت قوی کنند که مخاطب اقناع شود که از آنها استفاده کند. مردم به مدد فناوری، حق انتخاب دارند و نمی توان آنها را مجبور کرد از رسانه خاصی استفاده کنند. امروز در فضای رقابتی، تنها رضایت مخاطب می تواند کارساز باشد و هر اقدام دیگری، محکوم به شکست خواهد بود.