به گزارش خبرگزاری برنا استان زنجان؛ بررسی وضعیت اجتماعی زنجان در عهد ناصری در دومین نشست علمی فصلی انجمن دوستداران تاریخ و فرهنگ زنجان دومین نشست علمی فصلی انجمن دوستداران تاریخ و فرهنگ زنجان باحضور علاقمندان در سالن اجتماعات کتابخانه عمومی سهروردی زنجان برگزار شد
این نشست که به همت انجمن دوستداران تاریخ و فرهنگ زنجان و با همکاری اداره کل کتابخانه های عمومی استان، شهرداری زنجان، و اداره کل میراث فرهنگی استان برگزار گردید،با استقبال خوب علاقمندان مواجه شد.
ابتدا وطن دوست مجری برنامه مقدمه ای در خصوص برنامه ارائه نمود.
سپس مهدی افضلی مدیر عامل انجمن شرح مختصری از اهداف انجمن وکارگروه ها را ارائه کرد.
در ادامه نشست، حسن حسینعلی پژوهشگر تاریخ و عضو هیئت مدیره انجمن موضوع مرتبط با عنوان اصلی نشست را تشریح کرد.
وی اظهار داشت: بنا بر آنچه که اسناد تاریخی بیان می کنند (تأکید چند باره سخنران بر اسنادی که فعلاً در دسترس هستند) آغاز دوره قاجاریه نقطه عطفی در تاریخ سیاسی و اجتماعی و فرهنگی «زنجان»است.
حسینعلی خاطر نشان کرد: پیش از ظهور دولت قاجار،در زمان زندیه «ذوالفقارخان افشار» اولین کسی بود که علیه حکومت مرکزی اعلام استقلال کرد ومقارن سرکوب شورشهای داخلی در زمان «آقامحمدخان»، «علیخان افشار» نیز دومین کسی بود که در «زنجان» شورش کرد. اما زمانی که «فتحعلیشاه» فرزند یازدهم خود «عبدالله میرزا» را به حکومت «زنجان»منصوب کرد.
وی افزود: آغاز حکومت وی از جنبه های مختلفی برای «زنجان»مهم بود. یکی از نتایج دوران حکومت وی رشد تاریخ نویسی محلّی بود. شناخت ما از اوضاع اجتماعی و سیاسی و اقتصادی ما از «زنجان» دوره قاجاریّه مدیون همین منابع است.
این پژوهشگر در ادامه تصریح کرد:تعداد منابع به دست آمده در این خصوص تا حال حاضر ده منبع است که البته در این میان،صرفاً کتب تاریخی و جغرافیایی ثبت شده است و از ذکر خاطرات و سفرنامه ها دراین مبحث صرف نظر شده است.
حسینعلی سپس گفت: هر چند اهمیت پژوهش درباره دو دسته از منابع اخیر نیز کمتر از منابع تاریخی و جغرافیایی نیست.
ایشان در ادامه گفت: در بین منابع مذکور پنج رساله و کتاب مستقل جزو مجموعه ناصری است که در اینجا براساس آمارنامه خطی «دارالسعاده زنجان» به بررسی اوضاع اجتماعی زنجان دردوره ناصرالدین شاه پرداخته می شود.
وی افزود: این متن که برای نخستین بار به طور رسمی معرفی می شود، شامل سرشماری محلات شهر «زنجان» در حدود سال۱۲۹۵ق است که بر اساس این نسخ خطی، شهر «زنجان» در سال مذکور دارای حدود بیست هزار نفر جمعیّت و دارای بیست محلّه است که اکثر این محلّات امروزه شناخته شده است و برخی محلات چون «گمرکچی» و «شیخلرباغی» و ... هنوز برای ما شناخته شده نیستند.
حسینعلی گفت: در این اثر سرشماری ساکنین شهر برحسب محلّه و سپس مالکین خانه ها و اجاره نشین های مربوط به آنهاست. سپس فرزندان و برادران را با ذکر نام و شغل هر یک آورده شده است. ولی بر اساس جو ّ اجتماعی آن زمان از ذکر نام زنان و دختران و حتی نسبت مادری و خواهری و همسری و ... آنان خودداری کرده و فقط به ذکر کلمه اناث در هر خانوار وتعداد آنان بسنده کرده است. اهمیت اجتماعی و تاریخی این کتاب به طورخلاصه به شرح ذیل می باشد:
۱- اسامی پسرانه و مردانه و بررسی نامگذاری آنها .
۲- مشاغل رایج در «زنجان» و رواج آن مشاغل و میزان جمعیت هرکدام از پیشه ها
۳- نام های زنجانی های ۱۴۰ سال قبل .
۴- اطلاعات زیادی از خاندان های مختلف در اختیار ما می گذارد.
۵-اطلاعات دقیقی از اسامی کاروانسراها و تکایا و مساجد و حمام ها و تعداد دکاکین در محلات مختلف در دو صفحه آخر در اختیار خواننده قرار می دهد.
۶- درخصوص نام های مختلف محلات که بعضی از آنها نیز فراموش شده اند، سند بسیار گرانبهایی است.
معرفی کتاب "عقدنامه های قاجار ..."تالیف خانم پرستو قاسمی اندرود وآقای بهمن خطیبی
بخش سوم برنامه معرفی کتاب "عقدنامه های قاجار ..."تالیف خانم پرستو قاسمی اندرود وآقای بهمن خطیبی بود که خانم قاسمی به عنوان یکی از مؤلفین کتاب توضیحاتی در مورد نحوه جمع آوری اسناد و دشواری های دسترسی به اسنادی که در خانواده ها نگهداری می شوند ارائه نمود. بنابر گزارش ایشان عقدنامه ها گاه به صورت ساده و گاه به صورت تذهیب وحاشیه نگاری شده نوشته می شده اند محل امضا و مهر شهود در بالای صفحه بوده و همچنین اغلب برای عقد دائم هستند جز یک فقره که برای عقد ۹۹ساله نوشته شده است .
خانم قاسمی در خاتمه توضیحات دو اثر مشترکشان با آقای خطیبی به اسامی "فرامین شاهی دوره قاجار" و " پژوهشی بر عقدنامه های دوره قاجار " را به آرشیو انجمن دوستداران تاریخ و فرهنگ زنجان اهدا نمود.
تجلیل از مقام ادبی و هنری شاعر و ادیب زنجان آقای مسعود احمدی
در بخش چهارم برنامه از مقام ادبی و هنری شاعر و ادیب گرانقدر زنجان آقای مسعود احمدی تقدیر به عمل آمد.
بخش تدوین مختصری از زندگینامه ایشان توسط آقای مهدی ریاحی دبیر کارگروه زبان و ادبیات انجمن تاریخ و فرهنگ زنجان به رشته تحریر درآمده بود.
سپس آقای احمدی در پشت تریبون قرار گرفت و در سخنانی کوتاه ضمن تشکر از برگزار کنندگان نشست، از مقام شعری مرحوم حسین منزوی ذکر نمود و توصیه کرد در این گونه گردهمایی ها به جوانان پرداخته و اهمیت داده شود تا با تشویق نسل نو افق های نو در هنر و ادب دیارمان گشوده شود.
سپس غزلی را که برای مرحوم منزوی سروده بودند را قرائت کردند که مورد استقبال و تشویق حضار قرار گرفت.
در ادامه لوح تقدیر انجمن توسط آقایان دکتر وفا، کاظم مکملی، عنایت ا... رحمانی، امامعلی دادخواه و مدیر کل کتابخانه های عمومی استان به ایشان تقدیم گردید.
این برنامه با استقبال خوب فرهیختگان و علاقمندان روبرو شد به گونه ای که صندلی های سالن تقریبا پر از علاقه مندان و فرهیختگان شد که اکثراً تا آخر برنامه حضور داشتند.