مردم‌گیاه‌شناسی چیست؟

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا، مردم‌گیاه‌شناسی (اتنوبوتانی= Ethnobotany) نوعی از مطالعات علمی  در حوزه مشترک گیاه‌شناسی و داروشناسی است که به دنبال رصد، ثبت، معرفی و مستند کردن اطلاعات مربوط به استفاده سنتی از گیاهان دارویی توسط اقشار و قومیت‌های مختلف ایران در نواحی سنتی، روستایی و عشایری کشور است.

بسیاری از گیاهان کاربردهای دارویی دارند که در هیچ کتابی از کتب معتبر گیاهان دارویی دنیا تا امروز به آنها اشاره نشده است. این گیاهان که استفاده بسیار موثری هم از آنها می‌شود تنها توسط افراد باتجربه شناخته می‌شوند و در نواحی کمتر برخوردار کشور مصرف دارویی دارند.

اطلاعات مربوط به استفاده سنتی این گیاهان طی نسل‌های مختلف و به صورت سینه‌به‌سینه از قدیم الایام تا نسل کنونی منتقل شده و  امروزه با وجود گسترشی مدرنسیم، این اطلاعات به‌شدت و سرعت در حال از بین رفتن هستند. لذا مطالعات اتنوبوتانی کمک می‌کند که این اطلاعات قبل از از بین رفتن کامل، مستند شده و برای مطالعات در حوزه‌های مختلف گیاهان دارویی و داروهای گیاهی مورد استفاده قرار گیرند.

درواقع مطالعات مردم‌گیاه‌شناسی به دنبال رصد، شناسایی، معرفی و مستندسازی این اطلاعات است. در حقیقت گیاهانی با ویژگی‌های دارویی خاص که توسط مردم قدیمی، سالخورده و باتجربه هر منطقه از طریق مصاحبه رو در رو شناسایی و معرفی می‌شوند می‌تواند راه‌های جدیدی را برای مطالعات بیشتر و گسترده‌تر با روش‌های علمی جدید در حوزه‌های مختلف فیتوشیمی، زراعت، فارماکولوژی، ضد سرطانی و غیره برای این گیاهان متصور سازند.

کشور ما بسیار وسیع بوده و از نظر اقلیمی و آب هوایی نیز بسیار متنوع است. مجموعه این تنوعات منجر به استقرار تعداد وسیعی از گونه‌های گیاهی در نقاط مختلف کشور شده است. همچنین از نظر قومیتی و فرهنگ استفاده از گیاهان دارویی ناشی از آن نیز تنوع بسیاری را در کشور شاهد هستیم.  

با توجه به این گستردگی‌ها این حوزه فضای زیاد و مناسبی برای انجام طرح‌های تحقیقاتی دارد. به همین دلیل تاکنون چندین طرح در این حوزه در پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی انجام شده و یا در حال انجام است. طی این‌گونه مطالعات مردم‌گیاه‌شناسی کاربردهای جدید و وسیعی از گیاهان مختلف کشور رصد و گزارش شده است.

گیاهان بسیاری در حوزه مقابله و درمان بیماری‌های مختلف، تسکین درد (مسکن‌ها)، التیام زخم، درمان کمکی دیابت، اثرات سیتوتوکسیک (در حوزه مبارزه با سرطان) و غیره در این مطالعات معرفی و به‌عنوان گیاهان کاندید برای مطالعات تکمیلی پیشنهادشده است.

چهارمین جشنواره و نمایشگاه ملی گیاهان دارویی، فرآورده‌های طبیعی و طب ایرانی (سنتی) به همت ستاد توسعه فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت علمی، 21 تا ۲۴ آبان ماه 97 در مصلی بزرگ امام خمینی (ره) تهران برگزار می‌شود.