پل آزادی(قدیم)؛ یکی از مهترین مکان های خاطره انگیز خرمشهر

به گزارش خبرگزاری برنا، خرمشهر در محل تلاقی دو رودخانه بزرگ اروندرود و کارون واقع شده است. کانال عضدی که اکنون به صورت یک آبراه طبیعی است شهر را به دو تکه کاملا مجزای شمالی و جنوبی تقسیم کرده و توسط دو پل ارتباطی مهم این دو قسمت به یکدیگر وصل می شوند. یکی از دو پل قدیم(آزادی) می باشد.

بررسی پیشینه تاریخی شهر نشان می دهد که خرمشهر سابقه سکونتگاهی دیرینه داشته و نسبت به آبادان دارای قدمت بیشتری بوده و عمده دلایل آن نیز موقعیت نسبی شهر در ساحل رودخانه اروند و ارتباط آن با بصره و آب های خلیج فارس می باشد.

بخش عمده شهر در نیمه شمالی آن و در شمال کانال عضدی است. این شهر از سمت شمال بوسیله اراضی هموار نسبتا بایر محدود شده است. از جنوب، شهر آبادان آنرا محدود ساخته است. از سمت غرب رودخانه اروند به عنوان مرز طبیعی و سیاسی آنرا محدود ساخته و از کشور عراق جدا شده است.

در شرق و شمال شرق، اراضی بایر و رودخانه کارون قرار گرفته و جنوب شرقی آنرا نخلستان های وسیع و کانال های آبیاری که با جزر و مد آب خالی و پر می شود، شهر را محدود ساخته اند.

پل قدیم که نخستین پل خرمشهر است و یکی از جاذبه های گردشگری طبیعی و جنگ به حساب می آید، بعد از جنگ ایران و عراق به پل آزادی معروف شد. در سال ۱۳۳۸ ه.ش. مصادف با ۱۹۶۰ م. بر روی کانال دستکند عضدی(شاخه ای از رودخانه کارون) برای ارتباط شمال و جنوب خرمشهر احداث شده است. سازه‌ای ۶۰ ساله و خاطره انگیز برای رزمندگان اسلام، که با وارد کردن زخمی بر کالبد آن، فرشته  نجات آبادان از اشغال توسط دشمن در جنگ تحمیلی شد.

پیش‌ از احداث این پل مردم خرمشهر برای ارتباطات و انجام امور روزمره، با بلم یا قایق چوبی و شناورها از طریق کانال تاریخی عضدی(شاخه ای دستکند از رود کارون) خود را به دو قسمت شمالی و جنوبی خرمشهر می‌رساندند.

آخرین نقطه مقاومت کوچه به کوچه و خانه به خانه خرمشهر در ۴۵ روز نخست آغاز جنگ تحمیلی پل آزادی خرمشهر یا همان پل قدیم است که سرانجام اواخر سال ۱۳۵۹ ه.ش در عملیاتی شبانه و با کارگذاری مواد منفجره توسط ارتش بعث عراق نیمی از پل تخریب شد تا نیروهای ایران نتوانند برای مبارزه با عراقی ها به خرمشهر وارد شوند اما در عین حال با تخریب پل از ورود نیروهای بعثی به بخش جنوبی خرمشهر و آبادان نیز جلوگیری شده و در واقع این پل فرشته نجات آبادان از اشغال بوده است.

از سومین روز هجوم دشمن که عراق جاده خرمشهر _ اهواز را قطع کرد، تنها راه پشتیبانی مدافعان همین پل بود و دشمن از همان ابتدا درصدد بود با اجرای آتش روی آن، امکان تردد از این پل را غیر ممکن سازد. سرانجام در تاریخ ۵۹/۸/۳ با تسلط دشمن بر پل خرمشهر، نیروهای بعثی با استفاده از مواد منفجره این پل را منفجر کردند تا ارتباط آبادان و کمک‌ها و پشتیبانی آنها قطع شود.

پل آزادی (قدیم) خرمشهر که آخرین سنگر مقاومت رزمندگان قبل از اشغال خرمشهر بوده، تنها پلی است که در کشور سه بار در ارتباط با آن تمبر یادبود چاپ شده است. همانطور که ذکر شد، بخشی از این پل در زمان جنگ ایران و عراق و وقتی که خرمشهر به اشغال نیروهای بعثی درآمد، توسط رزمندگان اسلام منفجر شده و پس از اتمام جنگ مجددا مرمت و بازسازی شده است و بعد از این زمان فقط مرمت‌های جزیی در آن صورت پذیرفته است.

در مدتی که پل تخریب شده بود، رزمندگان زمانی که خرمشهر را آزاد کردند و از دشمن پس گرفتند، پلی شناور در روستای منیخ بر روی رودخانه‌ کارون نزدیک به تقاطع آن با رودخانه‌ی بهمنشیر، برای تردد و ارتباط با روستاهای بخش غربی کارون ساختند. اکنون این پل موقت به یک پل شناور فلزی تبدیل شده که بخشی از جاذبه‌ گردشگری شهرستان خرمشهر محسوب می‌شود. در این سازه‌ی ارزشمند و خاطره ساز؛ بجز تغییر پله‌ طرفین پل که برای عابرین پیاده استفاده می‌شد، تغییر خاصی بعد از زمان بازسازی پل صورت نگرفته است.

پل آزادی یکی از مهمترین مکان خاطره‌ها و رویدادهای شهر خرمشهر محسوب می‌شود. این پل ارزشمند ۶۱۶ متر طول و هشت متر عرض دارد که ابتدای جنگ تحمیلی یکی از مسیرهای استراتژیک و مهم برای رزمندگان مقاومت ۴۵ روزه  خرمشهر به شمار می‌آمد.

دو طرف پل در ابتدا و انتهای آن پله‌ای برای تردد عابر پیاده تعبیه شده است. بین پله‌ دو طرف بر روی پل پیاده رویی به عرض 1/20 قرار دارد که عابرین و گردشگران می‌توانند برای تماشای منظره‌ زیبای کانال عضدی و حرکت لنج‌ها و قایق‌ها از آن استفاده ‌نمایند.

ویژگی های پل آزادی:

- آخرین نقطه‌ی دفاع در مقاومت 45 روزه

- تنها راه ارتباط با خرمشهر در زمان حمله‌ی عراق و رساندن مهمات و تجهیزات به شهر

- دارای نقشی مهم و اساسی در رونق صنعت حمل و نقل، صادرات و اقتصاد هر دو شهر آبادان و خرمشهر

- چشم انداز زیبای ساحل پیرامون آن

- یکی از مهمترین مکان خاطره‌ و رویدادهای شهر خرمشهر برای مردم و رزمندگان

نجلا درخشانی

کارشناسی ارشد مرمت و احیاء بناها و بافت های تاریخی