مراقب باشیم به زمین و منابع طبیعی بدهکار نشویم / حفظ محیط زیست باید به مطالبه جدی مردمی تبدیل شود

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ اقتصاد محیط زیست، شاخه‌ای متمایز از علم اقتصاد است که ارزش‌های مربوطه هردو موضوع اقتصاد و محیط زیست را در بر می‌گیرد و گزینه‌های جدیدی را بر پایه این ارزش‌ها مطرح می‌کند. هدف اصلی آن ایجاد موازنه بین فعالیت‌های اقتصادی و اثرات محیط زیستی آنها با در نظر گفتن همه گزینه‌ها و فواید مربوط به آن‌هاست.

اصول نظری اقتصاد محیط زیست از این جهت طراحی شده است که هزینه‌های آلودگی و تخریب منابع زیست محیطی را محاسبه کند.

 در ایران براساس ماده 59 قانون برنامه چهارم توسعه بر ضرورت ارزش‌ها و هزینه‌های زیست محیطی و لحاظ این ارزش‌ها و هزینه‌ها در فرایند امکان سنجی طرح‌های توسعه‌ای یا به عبارتی اقتصاد محیط زیست تاکید شده است و در برنامه پنجم توسعه نیز به عنوان تبصره 1و 2 ماده 192 تنفیذ شده است.

اقتصاد محیط زیست را اثر فعالیت اقتصادی روی محیط زیست و تاثیر محیط زیست روی فعالیت‌های اقتصادی و رفاه انسان تعیین می‌کنند.

در حال حاضر که کشور و همچنین مردم دچار مشکلات اقتصادی شده‌اند و بازار نیز با نوساناتی همراه است قطعا این مبحث  اقتصاد محیط زیستی و حفاظت بر محیط زیست را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و تهدیداتی را برای اکو سیستم نیز خواهد داشت.

سیدمحمد مجابی، مشاور رئیس سازمان محیط زیست کشور، معاون اسبق توسعه مدیریت، حقوقی و امور مجلس در سازمان محیط زیست و فعال زیست محیطی، در  خصوص تهدیداتی که شرایط اقتصادی نابسامان  برای محیط زیست ایجاد می‌کند و چه راهکارهای پیشگیرانه چنین به خبرنگار برنا گفت که در ادامه می‌خوانید:

مجابی در خصوص اهمیت بالای مبحث اقتصاد محیط زیست و همچنین تاثیری که مشکلات و نوسانات اقتصادی می‌تواند برای اکو سیستم ایجاد کند بیان داشت: مبحث اقتصاد محیط زیست از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و ما باید توجه داشته باشیم سرمایه‌های طبیعی به عنوان یکی از سرمایه‌های با ارزش در دنیاست که زمین در اختیار انسان‌ها قرار داده و انسان‌های نیز از آن‌ها استفاده می‌کنند و خدماتی را دریافت می‌کنند.

وی با بیان این که سرمایه‌های طبیعی به طورکلی به دو دسته تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر تقسیم می‌شوند که در زمینه منابع تجدیدناپذیر زمان بازگشت این منابع و ثروت‌های طبیعی طولانی مدت است و به همین دلیل می‌توان گفت یکبار مصرف هستند چنین ادامه داد: آنچه که اهمیت دارد این است که ما باید بدانیم اگر بیشتر از نیاز از این منابع استفاده کنیم و روند درستی را در جهت استفاده از این منابع در پیش نگیریم به زمین و منابعی که در اختیارمان قرار گرفته است بدهکار خواهیم شد که نهایتا منجر به وجود آمدن مشکلاتی مانند تخریبات زیست محیطی و به بار آوردن خسارت‌های سنگینی خواهد شد.

مجابی با تاکید بر اینکه در شرایطی که اقتصاد در تنگناهایی از جمله کاهش اشتغال قرار می‌گیرد و یا تعریفی درست از حوزه‌های اقتصاد محیط زیست نمی‌شود و همچنین از سیاست‌های درستی برای ارزش گذاری زیست محیطی استفاده نمی‌شود، طبیعتا میزان بهره برداری و دست اندازی به طبیعت افزایش پیدا می‌کند گفت: فقر و مشکلات اقتصادی به محیط زیست ضربه وارد می‌کند که اگر در نوسانات اقتصادی حواس‌مان به محیط زیست نباشد تخریب‌های جبران ناپذیر فراوانی را در پی خواهد داشت.

وی تصریح کرد: در سیاست‌های کلی که طبق اصل 110 قانون اساسی توسط رهبری ابلاغ شده است، ما باید ارزش‌گذاری زیست محیطی را داشته باشیم و مشخص شود این سرمایه‌های زیست محیطی چه ارزشی‌هایی را خواهد داشت و در بهره‌برداری از طبیعت با استفاده از اهرم‌های تشویقی و محدود کننده مانند مالیات و معافیت مالیاتی بتوانیم کنترل بیشتری روی اثر گذاری اقتصاد بر محیط زیست داشته باشیم.

مجابی با اشاره به  اینکه  دولت باید سیاست‌های محیطی زیستی که از اصول اساسی مربوط به حقوق اساسی در جامعه است را اشاعه دهد و از آن نیز بهره کافی را ببرد و حفاظت از سرمایه‌ها و منابع طبیعی به درستی صورت گیرد افزود: دولت باید مانع فعالیت افراد سودجو شود که در این شرایط به سمت بهره‌برداری‌های غیرمجاز از طبیعت می‌پردازند ممانعت به عمل آید تا این پیشگیری‌ها خود تبدیل به یک عامل بازدارنده در مقابل حوادث و بلاهای طبیعی باشد.

وی در خصوص نقش محیط‌بانان در زمینه حفاظت از محیط زیست بیان کرد: محیط‌بانان براساس قانون حفظ و بهسازی و قوانین محیط دیگر مانند قانون شکار و صید و همچنین قوانینی جدیدی که درحوزه هوای پاک و حفظ واحیای تالاب‌هاست به عنوان ضابط دادگستری تخلفات را در دست بررسی قرار دهند و می‌توانند اثرگذاری‌های لازم را داشته باشند پس قطعا نقش بسیار مهمی را ایفا خواهند کرد.

مجابی در خصوص نقش مردم در زمینه پیشگیری و جلوگیری از تخریب محیط زیست به عنوان یک عامل مهم یاد کرد و اظهار داشت: حفظ محیط زیست بدون مشارکت عامه جامعه امکان پذیر نخواهد بود، براساس اصل 50 قانون اساسی حفظ محیط زیست وظیفه همگان است و همه آحاد جامعه موظف به حفظ محیط زیست هستند. حفظ محیط زیست باید به یک مطالبه تبدیل شود و نگاهی مسئولیت پذیرانه در قبال نیز آن داشته باشیم البته باید آموزش‌هایی نیز در این زمینه صورت گیرد که در سیاست‌های کلی محیط زیست نیز بندهایی به مبحث استفاده از آموزه‌ها و مباحث فرهنگی در راستای آموزش در نظر گرفته شده است. خوشبختانه در حال حاضر اکثر مردم با مسائل زیست محیطی آشنایی دارند اما باید این آشنایی‌ها تبدیل به یک نگاه مسئولانه شود.

در پایان مجابی با اشاره به اینکه محیط زیست رها نشده اما باید مورد توجه بیشتر قرار بگیرد گفت: باید در مسیر اجرایی شدن قوانین و عمل کردن به سیاست‌های تعیین شده در این راستا گام برداریم همچنین اگر قصوری نیز در این زمینه وجود دارد سعی بر برطرف کردن آنها داشته باشیم. در حوزه کلان و حاکمیتی نیز باید روی تامین منابع لازم برای اجرایی کردن طرح‌های موجود در این خصوص تمرکز شود و در حوزه خرد و در بین آحاد جامعه نیز مبحث حفظ محیط زیست همانطور که گفته شد باید به عنوان یک مطالبه در بین جامعه اشاعه پیدا کند و نباید قصوری را که این زمینه وجود دارد را حمل بر رها شدن کامل بدانیم.