کاهش تولید سریال های طنز در تلویزیون خواست مدیران سیما است!

در گفتگویی ضمنی و بی پرده با چندتن از نویسندگان طنز تلویزیون به این نکته رسیدیم که بسیاری از نویسندگان حوزه طنز علاقه ای به نوشتن سریال در این گونه پرطرفدار نمایشی ندارند. دلایل متفاوتی می تواند دخیل باشد که در ذیل با توجه به تحقیقات و بررسی های میدانی به آن رسیده ایم:

_ ما اجازه نداریم با هیچ یک از مشاغل شوخی کنیم.

_ شوخی با مسئولین مملکتی ممنوع است.

_انتقادهای اجتماعی مرتبط با هنجارها و ناهنجاری ها در یک حد و اندازه محدودی قابلیت پخش دارد که قطعا این اندازه از مجوز اجازه نمی دهد اثری جذاب روی کاغذ بیاید چه برسد به آنکه در تولید، عوامل مجوز شوخی با اتفاقات سیاسی و اقتصادی را داشته باشند.

_شوخی با گویش ها و لهجه های بومی با محدودیت و ممنوعیت مواجه است، لذا نویسنده ها در شرایط خاصی مجوز دارند که با برخی از لهجه ها شوخی کنند.

_ بر اساس اعتقادات، عرف و قوانین دینی شوخی های جنسی که یکی از فاکتورهای کمدی در یک اثر نمایشی در دنیاست در کشور ما ممنوع است.

_در تیپ سازی ها باید مراقب باشیم به کسی برنخورد.

_در استفاده از ادبیات کلامی و شوخی های کلامی بر اساس قوانین و قواعد عرفی نویسنده در نگارش باید از مراقبت بسیار بالایی برخوردار باشد. به این معنا که جدا از رعایت ادب و احترام استفاده از برخی اصطلاحات که می تواند موقعیتی کمیک یا طنز ایجاد کند بایستی در چارچوب معین شده اتفاق بیافتد.

_شوخی با یک شخصیت خاص ممنوع است.

_نویسنده طنز می بایست در یک ناکجاآباد قصه اش را روایت کند تا بتواند در این جغرافیا به وضعیت موجود، روابط و مسائل مختلف اجتماعی از قبیل مشاغل و... شوخی کند.

_انتقاد از سبک و سیاق مشاغل مختلف که شاید در حد و اندازه های یک شوخی جهت یادآوری باشد هم ممنوع است. لذا نویسنده بایستی در دنیای قصه اش حتی مشاغلی را تعریف کند که شاید وجود خارجی هم نداشته باشد.

_نویسنده مجوز شوخی با کاراکترهای منفی حاضر در جامعه را هم تا یک اندازه مشخصی دارد. در حقیقت ما نمی توانیم حتی با معتادها و... هم شوخی کنیم.

_جالب اینکه شوخی های خانوادگی نیز بایستی در کمال ادب و احترام باشد. چراکه بایستی در سریال های طنز هم بنیاد خانواده، احترام به بزرگترها، رعایت اصول رفتار مدنظر نویسندگان قرار گیرد. در واقع حتی نویسنده مجوز ندارد برای نقد روابط اعضای خانواده که شاید چالش اصلی امروز بسیاری از خانواده ها باشد، موقعیتی طنز و کمدی ایجاد کند.

با دو جین موارد فوق به نظر شما کدام نویسنده انگیزه دارد تا در حوزه طنز ورود داشته باشد؟ با این وصف، بسیاری از مردم علاقه مند هستند تا لحظاتشان را با دیدن سریال های طنز در کنار خانواده سپری کنند. اگرچه در این روزها برخی مجوز این را دارند تا به خطوط قرمز موجود نزدیک شوند و براساس اطمینان تلویزیون و روابطشان آثار طنزی را برای تلویزیون بسازند، اما این شرایط برای همه نویسندگان و سازندگان سریال مهیا نیست.

به همین دلیل است که بسیاری از نویسندگان و کاربلدان حوزه طنز علاقه مند هستند این ژانر را در شبکه نمایش خانگی که محدودیت های به مراتب کمتری از تلویزیون دارد را دنبال کنند. اگر به آثار منتشر شده طنز در شبکه نمایش خانگی سری بزنید متوجه خواهید شد که طنازان سابق تلویزیون این روزها روی پیشخوان مارکت ها سر و صدای بیشتری به پا کردند و اتفاقا مشتری خوبی هم برای آنها دست به جیب می شوند.

تلویزیون به خودش نیاید مردم به سمت طنزهای بی پرده نمایش خانگی می روند

شادمهر راستین نویسنده سینما و تلویزیون است که از مهم‌ترین آثار وی می‌توان به سریال «خانه سبز»، «من یک مستاجرم»، «دومین انفجار»، «زاگرس»، «آفساید»، «به همین سادگی» و... اشاره کرد.

او کار حرفه‌ای خود را از تلویزیون آغاز کرد و سال 1375 در سریال «دومین انفجار» به کارگردانی نادر مقدس به عنوان نویسنده فعالیت داشت. گرچه موفقیت این اثر نسبت به آثار شاخص بعدی مانند سریال «خانه سبز»، بیشتر نبود اما تجربه خوبی برای او محسوب می شد و همکاری با هنرمندانی همچون مجید مظفری، پرویز پورحسینی، ناصر هاشمی و آزیتا حاجیان را تجربه کرد.

شاید بتوان یکی از مهم‌ترین کارهای او را سریال «خانه سبز» دانست. شادمهر راستین درسریال «خانه سبز» به عنوان نویسنده فعالیت داشت که توانست با مهارتش، جای خود را میان اهالی تلویزیون مطرح کند. او توانست دراین سریال موفقیتی برای خود رقم بزند و همکاری در کنار بازیگران بزرگ و باتجربه‌ای نظیر خسرو شکیبایی، مهرانه مهین‌ترابی، رامبد جوان و آتنه فقیه‌نصیری را تجربه کند.

با اینکه او را بیشتر به عنوان نویسنده می‌شناسیم، اما او در حرفه‌های دیگرهم فعالیت داشته است. علاوه‌بر نویسندگی، مجری طرح و طراح ایده در سینما  و تلویزیون است. «یک حبه قند» را می توان مهم ترین اثر او در حرفه طراح ایده دانست.

با او درمورد حال و احوال درونی نویسندگان با توجه به شرایط اقتصادی موجود در جامعه و ارتباط این موضوع با کم شدن آثاز طنز و کمدی در تلویزیون به گفت و گو نشستیم که در ادامه حاصل آن را از نظر می گذرانیم.

 شادمهر راستین در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری برنا عامل کمبود آثار طنز در تلویزیون را مدیران سیما دانست و گفت: اینکه صدا و سیما برای ماه مبارک رمضان امسال هیچ سریال طنزی در نظر نگرفته و به طور کلی آثار طنز در تلویزیون نسبت به سال های گذشته کاهش چشمگیری داشته است، هیچ ارتباطی به خود نویسندگان ندارد. این موضوع کاملا مرتبط با سلیقه و خواست مدیران صدا و سیما است.

وی افزود: نویسندگان ما اگر بخواهند بنویسند این کار را انجام می دهند چه بسا که اکنون بیشتر به سمت نمایش خانگی رفتند و برای آن فیلمنامه می نویسند. نمایش خانگی هم درآمد بیشتری دارد هم دست نویسنده بازتر است. امروزه مردم از این میزان طنز تلویزیون خسته شدند و دوست دارند طنزهای رک تر و بی پرده تری را ببینند.

نویسنده سریال «خانه سبز» با اشاره به اینکه تلویزیون ترجیح می دهد از سریال سازی به سمت ساخت شو برود بیان داشت: متاسفانه مدیران شبکه می خواهند با حداقل هزینه بیشترین درآمد را داشته باشند. این هدف قطعا از سریال سازی به دست نمی آید، بنابراین سیما ترجیح می دهد به سمت ساخت برنامه و شوی های جایزه بگیر روی آورد که هم هزینه کمتری دارد هم درآمد بیشتری را به تلویزیون می دهد.

حکومت دید خود را نسبت به طنز و ممیزی های آن تغییر دهد

آرش قادری نویسنده ای است که فعالیت حرفه ای خود را از سال ۱۳۷۰ با نوشتن داستان و نمایشنامه آغاز کرده است. او تاکنون فیلم و سریال های چراغ جادو، ریحانه، این سه نفر و پای پیاده، برادر، هوش سیاه، عملیات 125، ساخت ایران، گاندو، شیش و بش، آتیش بازی و... را با کارگردانانی چون اصغر فرهادی، سیروس مقدم، اصغر توسلی، جواد افشار، مسعود آب پرور، محمدحسین لطیفی، بهمن گودرزی و... کار کرده است.

این نویسنده با نگارش فیلمنامه های کیلومتر 14، حباب، بیوه سیاه، روی خط صفر منتخب هر دو بخش رقابتی و آزاد جشنواره فیلم های آسیایی در کشور آمریکا بوده است.

با آرش قادری درمورد علت کاهش آثار طنز و کمدی در تلویزیون و حس و حال نویسندگان در طنز نوشتن به گفت و گو نشستیم که در ادامه حاصل را از نظر می گذرانید.

قادری دلیل کاهش سریال های طنز را سلیقه و خواست مدیران سیما دانست و گفت: نوشتن فیلمنامه طنز کاری بسیار تخصصی است. بعضی از نویسندگان ما هستند که همه نوع فیلمنامه می نویسند، بنابراین ممکن است تحت شرایط بد اقتصادی حال و حوصله طنز نوشتن را نداشته باشند، اما نویسنده ای که فقط حوزه طنز کار می کند قطعا در هر شرایطی هم که باشد طنازی خود را دارد و می تواند بنویسد. من دلیل این موضوع را در جای دیگری می بینم که هیچ ارتباطی به نویسندگان ندارد و آن سلیقه و خواست مدیران صدا و سیماست که یک زمانی برای کارهای طنز بودجه درنظر می گیرند و حمایت می کنند، یک زمانی هم ترجیح می دهند به سمت و سوی دیگری روند.

این نویسنده با اشاره به اینکه مردم دیگر به طنزهای تلویزیون نمی خندند و برایشان تکراری است، افزود: طنز زمانی شکل می گیرد که انسان تناقص و پارادوکس ها را کنارهم قرار دهد و بر اساس آن قصه ای بسازد. در طول این 40 سال شوخی های مجاز ما تمام شده و 40 سال است که یک نوع طنز به خورد مردم دادیم. حالا مردم ما از این طنز خسته شدند و دیگر با آن نمی خندند، دقیقا مثل این می ماند که یک جوک را 40 سال مداوم برای یک نفر تعریف کنی. برای بیرون رفتن از این وضعیت باید نگرش حکومت تغییر کند.

وی در ادامه بیان داشت: وقتی در جامعه ای اجازه نداری با کسی شوخی کنی طبیعی است که آثار تکراری می شوند و وضعیت کنونی پیش می آید. الان هر سریال کمدی در تلویزیون ساخته می شود مردم می گویند اینکه تکراری است و مشابه آن قبلا ساخته شده. برای جلوگیری از این تکرار حکومت باید نگرش خود را بازتر کند، چون طنز بدون انتقاد اصلا مفهومی ندارد. متاسفانه دولت و حکومت به جای اینکه نگاهش را بازتر کند بسته تر کرده و بدتر از آن این است که تهیه کنندگان می گویند سری که درد نمی کند را دستمال نمی بینند چون دنبال دردسر نیستند و از نویسنده حمایت نمی کنند. متاسفانه یک فضای خاکستری، زرد و خسته کننده ای به وجود آمده که شرایط کار برای طنز نویسان را کم کرده به طوری که دیگر به راحتی نمی توان شادی و خوشحالی را به مردم تزریق کرد.

قادری با تاکید بر اینکه حکومت باید دیگاه خود را درخصوص ممیزی ها تعییر دهد، گفت: مسئولین حکومتی ما مانند کشورهای پیشرفته باید به این نتیجه برسند که می شود با چیزهای بیشتری شوخی کرد، آن وقت است که می بینیم همین نویسندگان ما چگونه قدرت و هنرمندی  خود را نشان می دهند. من معتقدم نویسندگان حوصله دارند اما محدودیت و ممیزی ها نمی گذارد کار خود را انجام دهند و این باعث می شود انگیزه شان را از دست دهند.

آرش قادری نویسنده سریال«ریحانه» ضمن اشاره به اینکه مدیران سیما باید عمر مدیریت مشخصی داشته باشند گفت: نظام نمایشی ما زمانی رشد می کند که مدیر و تهیه کننده خوب و باسواد تولید کند. زمانی که مدیران فسیل و بازنشسته دعوت به کار شده سر کار باشند مشخص است همچین وضعیتی پیش می آید. جالب اینجاست وقتی هم که می روند جوانان هم اندیشه خود را تربیت کرده و جای خود می گذارند. الان با توجه به وضعیت مدیران و تصمیم گیران ما، نباید حتی 1 دقیقه کار مفید ساخته شود حال اینکه چهار سریال خوب از آب درمی آید واقعا کار خداست. ما زمانی می توانیم به رشد برسیم که مدیران شعور نمایشی داشته باشند و در عین حال مدت زمان کاری مشخصی برایشان درنظر گرفته شود چون قرار نیست یک مدیر از گهواره تا لحد مدیر باشد و تصمیم بگیرد.

تلویزیون فیلم طنز نمی خواهد

فرهاد طب نوری که اخیرا سریال «پروانگی» را نوشته از تمایل نویسندگان به نوشتن آثار طنز و کمدی گفت و افزود: از نظر من اتفاقا نویسندگان دوست دارند آثار طنز بنویسند، چون هم با توجه به شرایط کنونی جامعه مخاطب بیشتری دارد و مردم از اینکه لحظاتی بخندند استقبال می کنند هم از طرفی می توانند هر حرفی را در لفافه و پشت پرده طنز بزنند.

وی افزود: طنز مثل یک کودکی است که هر حرفی هم بزند کسی ناراحت نمی شود. در این نوع از فیلمنامه ها ما می توانیم مسائل سیاسی روز جامعه را با زبان طنز نقد کنیم و حرف دل مردم را بزنیم. 

این نویسنده عامل نبودن هیچ سریال طنزی در ماه رمضان امسال را تنها خود تلویزیون دانست و بیان داشت: اینکه در ماه مبارک رمضان امسال تلویزیون هیچ سریال طنزی ندارد فقط دلیلش خود مدیران سیما هستند. سال های گذشته در این ایام مناسبتی ما حتی چند سریال طنز از شبکه های مختلف داشتیم اما اکنون اینگونه نیست. این به طور واضح نشان می دهد نوع و ژانر آثار تلویزیون بستگی به سلیقه و خواست مدیران آن دارد وگرنه نویسندگان ما همیشه آماده نوشتن هستند چون کارشان این است.