کار کودکان برای تامین کرایه خانه/ با جمع آوری، کار کودک صفر نمی شود/ نبود سند رفاه اجتماعی دلیل عدم موفقیت در حل آسیب های اجتماعی

به گزارش خبرنگار اجتماعی برنا؛ گرمای تابستان و وجود کودکان در سر چهارراه ها و در میان زباله ها و پسماندها بسیار آزار دهنده است. راه حلی که متولیان امر برای حذف کودک کار داشتند جمع آوری آنان از کف خیابان بود اما هر ساله قارچ گونه در خیابان های پایتخت رشد می کنند و با افزایش شرایط بد اقتصادی دیگر نمی توان این افراد را از کف خیابان ها حذف کرد چرا که بنا به گفته یکی از اعضای شورای شهر تهران این روزها کودکان کار از کف خیابان به کارگاهها کوچ کرده اند. این کوچ به معنای حذف کار کودک نیست بلکه هر روزه به تعداد آن افزوده می شود. از این رو سازمان های مردم نهاد به عنوان حوزه ای فعال در رابطه با کار کودک نسخه ی دیگری در دست دارند.

خبرنگار برنا برای بررسی وضعیت کودکان کار در تهران به سراغ فاطمه دانشور؛ عضو سابق شورای تهران ،کارآفرین نیکوکار ، موسس و مدیرعامل بنیاد خیریه مهرآفرین رفت.

دانشور در رابطه با وضعیت کودکان کار در ایران به برنا گفت : خیلی از بچه های کار بر خلاف تصور عموم که فکر می کنند پشت فعالیت این کودکان ؛ باندهای مخوف وجود دارند اینگونه نیست و خانواده دارند.

موسس خیریه مهر آفرین با اشاره به اینکه شکل فعالیت کودکان کار با متکدیان متفاوت است، بیان داشت : بچه های کار عمدتا افاغنه هستند. خودشان ایران به دنیا آمده اند حتی ممکن است پدر و مادرشان ایران به دنیا آمده باشند اما پدربزرگشان مهاجر افغان باشد. این ها بدون شناسنامه هستند و در نتیجه چون هویتی ندارند نمی توانند از خدمات بهداشتی و آموزشی و سایر خدمات دولت بهره ببرند.

عضو سابق شورای شهر تهران افزود: در تمام دنیا برای این پناهنده ها حداقل حمایت هایی را تعیین کردند که متاسفانه کشور ما هنوز به این موضوعات ورود پیدا نکرده و اینها از حداقلی ترین خدمات حمایتی بی بهره هستند. پس کودکان کار خانواده دارند اکثرشان تبعه افغان هستند و برای معاش خانواده کار می کنند.

وی اضافه کرد: گاهی یک کودک اجاره خانه می دهد و یا خانواده را تامین می کند. بنابراین چون این بچه بی هویت هستند و شناسنامه ندارد و از دولت خدمات نمی گیرند، نمی توانیم بگوییم به طور مطلق کار نکنند چرا که از زندگیش می ماند. اما سازمان های مردم نهاد می توانند آسیب هایی که به این بچه وارد می شود را کاهش بدهند تا آسیب ها به حداقل برسد.

انتقام کودکان کار از جامعه

دانشور در پاسخ به این مطلب که گفته می شود کودکان کار از جامعه  انتقام خواهند گرفت، گفت: این مطلب درست است اما برای این که این آسیب ها کمتر شود باید سازمان های مردم نهاد بیش از گذشته فعال شوند.

عضو سابق شورای شهر تهران افزود: زمانی که در شورای شهر، نماینده مردم بودم مراکز پرتو را ایجاد کردیم. یکی از بزرگترین چالش ها و دغدغه های سازمان های مردم نهاد نداشتن جا و مکان بود. در دوره ای که در شورا بودم تلاش کردم تا به همه  این سازمان های مردم نهاد فضا بدهیم که این اتفاق رخ داد. در حال حاضر شهرداری در اکثر مناطق یک فضا به سازمان های مردم نهاد داده است و چون با این  سازمان های مردم نهاد قرارداد بسته شد و آنها در این مراکز مستقر شدند شورای جدید نتوانست مراکز پرتو را مانند مراکزی چون بهاران لغو کند. این در حالی است که ساختمان های بهاران خالی بود و تنها شورای شهر جدید باید آن ها را به بهره برداری می رسانداما تدبیری نداشتند که چگونه بهره برداری کنند  و بعضا شهرداری آن ها را فروخت تا حقوق پرسنل را بدهد.

جمع آوری کودکان کار  مداخله درستی نیست

دانشور در رابطه با نقش دولت در کاهش آسیب های وارده به کودکان کار اظهار کرد: مجلس باید قوانینی در رابطه با کودکان کار وضع کند  این در حالی است که دولت تنها به جمع آوری این کودکان ورود می کند. جمع آوری کودکان کار مداخله درستی نیست چرا که جایی برای ساماندهی ندارند فقط ا تحقیر می شوند و دوباره به خیابان بر می گردند.

موسس خیریه مهر آفرین در ادامه این گفتگو ضمن انتقاد از نوع مداخله دولت برای جمع آوری کودکان کار گفت: هر ساله دولت در زمان مشخص اقدام به جمع آوری کودکان کار می کند و این روند تکرار می شود. خود این کودکان می دانند در حال حاضر موسم جمع آوری است و می دانند یک ماه دیگر رها می شوند. متاسفانه دولت نتوانست سیاست گذاری و برنامه ریزی درستی انجام بدهد.

وی در رابطه با دلیل عدم موفقیت دولت در مقابله با کار کودک اظهار داشت : علتش به خیلی موارد بر می گردد. موضوع کودکان کار مانند هزاران مسئله  اجتماعی حل نشده است و به این بر می گردد که نهاد های اجتماعی و سند رفاه اجتماعی نداریم.

برنامه های کلان چشم انداز توسعه انسانی ندارد

دانشور اضافه کرد:  برنامه های کلان و سیاست گذاری های کلان ما از سند چشم انداز تا برنامه های توسعه اول و دوم و سوم و ... هیچ کدام رویکرد توسعه انسانی ندارد. توجه به انسان کم است و بیشتر توسعه عمرانی و آبادانی اهمیت دارد؛ بیشتر به ساخت پل، جاده و آبادی روستاها توجه می شود و سیاست هایش انسانی نیست تا برنامه ی رفاه اجتماعی داشته باشد.

عضو سابق شورای شهر تهران تاکید کرد:کشور ما جز معدود کشورهایی است که سند رفاه اجتماعی ندارد. وقتی سند ملی رفاه اجتماعی نداشته باشیم نمی توانیم اقشار جامعه را رده بندی کنیم و برایشان برنامه داشته باشیم. این برنامه می گوید که مهاجرین در چه سطحی باشند، کودکان بی هویت و سایر اقشار محروم در چه سطحی قرار بگیرند تا برای هر یک از این سطح ها یکسری خدمات تعریف شود.

حداقل هویت از کودکان نگیریم

موسس خیریه مهر آفرین تصریح کرد: وقتی بچه ای در ایران به دنیا می آید اما مادر و پدرش افغانی بوده است لازم است تا حداقل هایی از حمایت را برایشان تعریف کنیم. کد ملی به فرد ندهیم اما عددی می توانیم به آن ها بدهیم که هویت دار شود.

دانشور افزود: برای کودکان کار سیاست گذاری نکردیم. خلا سیاست گذاری و برنامه ریزی های اجتماعی در کشور ما وجود داشت. چند سال گذشته با پیشنهاد تشکیل شورای عالی اجتماعی سعی شد تا این خلا رفع شود اما این شورا متاسفانه فاقد کارکرد است. در شورای جدید این شعار عنوان می شود که مدیریت شهری می خواهد رویکرد اجتماعی را کنار بگذارد و مدیریت شهری با نگاه به شهرداری نه شورای شهر حفظ شود که این رویکردخطرناک است.

وی ادامه داد: اگر رویکرد اجتماعی در مدیریت شهری حفظ شود و فضاهای پرتو توسعه پیدا کند تا سازمان های مردم نهاد بتوانند از آن استفاده کنند؛ این رویکرد در تهران امان می دهد که کودک کار تا حدی سامان داده شوند . اینکه کودک کار را حذف کنیم ، نمی توانند کار کودک را در شرایط حاضر صفر کنند اما می توانند آسیب هایی که به  بچه ها وارد می شود  کاهش دهند.

دانشور با ابراز تاسف در رابطه با رویکرد مدیریت شهری در سایر شهرهای کشور عنوان کرد:  در شهرستان های کودک کار داریم اما متاسفانه خیلی عقب هستند. رویکرد اجتماعی را نه شهرداری و نه استانداری به خود نگرفته است بنابراین این پدیده در شهرستان ها رو به رشد است بدون اینکه برایش برنامه ای داشته باشند.