هر نکته‌ای درباره سنت‌ها، مدرنیته و ازدواج در ازدواج به سبک ایرانی مطرح شده

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، «هفته فیلم ازدواج» شامگاه گذشته ۱۰ مردادماه با حضور علیرضا تابش مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی، محمدمهدی تندگویان معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان و رئیس ستاد هفته ملی ازدواج، اعظم کریمی مدیر کل دفتر توسعه و برنامه‌ریزی اجتماعی و دبیر ستاد هفته ملی ازدواج، حسن فتحی کارگردان فیلم «ازدواج به سبک ایرانی» و... در باغ کتاب تهران آغاز به کار کرد.

در این مراسم فیلم «ازدواج به سبک ایرانی» ساخته حسن فتحی با تهیه‌کنندگی زنده‌یاد علی معلم برای حاضران به نمایش درآمد و پس از آن در جلسه نقد و بررسی این فیلم امیر پوریا منتقد فیلم، امید معلم فرزند مرحوم علی معلم، حسن فتحی کارگردان فیلم «ازدواج به سبک ایرانی» و دکتر رضا محمدمهر، روان‌شناس حوزه خانواده حضور یافتند.

امیر پوریا که اجرای این مراسم را بر عهده داشت، با اشاره به این که فیلم «ازدواج به سبک ایرانی» نخستین فیلم سینمایی حسن فتحی است، از این کارگردان خواست تا درباره خاطرات شکل‌گیری این فیلم صحبت کند.

سینما بدون مخاطب معنایی ندارد

حسن فتحی درباره نخستین فیلم خود با اشاره به نبود علی معلم تهیه‌کننده این فیلم گفت: علی معلم را که جزو سرمایه‌های ارزشمند سینمای ما بود، اگر چه از دست داده‌ایم اما شاگردان ودوستانش سنت او را ادامه می‌دهند، سنتی که مبتنی بر این است که سینما بدون مخاطب معنایی ندارد.

وی تأکید کرد: سینما زمانی می‌تواند روی فرایندهای اجتماعی تاثیرگذار باشد که بی آنکه به ورطه ابتذال و عوام‌گرایی بغلتد، بتواند بیشترین ارتباط را با جامعه روز خود و مردمش برقرار کند و این همان نگاهی بود که علی معلم همواره دنبال می‌کرد و من هم در فیلم «ازدواج به سبک ایرانی» همین نگاه را دنبال کردم و فیلمنامه نیز بر همین مبنا نوشته شده بود.

سعید کنگرانی برای کار در سینمای ایران حسرت به دل ماند / نبود علی معلم را به شدت احساس می‌کنم

این فیلمساز با اشاره به فقدان برخی از بازیگران این فیلم از جمله مهری مهرنیا و سعید کنگرانی یادآور شد: چند تن از بازیگران این فیلم در قید حیات نیستند، از جمله خانم مهری مهرنیا و همچنین سعید کنگرانی که کنگرانی برای کار کردن در سینمای ایران حسرت به دل ماند و بعد از این فیلم دیگر به او مجوز کار کردن ندادند و از دو سال پیش که قرار شد اجازه بازی کردن داشته باشد، اجل به او فرصت نداد.

وی با ابراز امیدواری برای تداوم راه علی معلم در سینمای ایران تصریح کرد: درهمین دو سالی که علی معلم حضور ندارد، فقدانش را به شدت در فضای سینمای ایران احساس می‌کنم. حضور او تعادلی را در سینما برقرار می‌کرد و این تعادل در نبود او از دست رفته است.

فتحی در ادامه ابراز امیدواری کرد، نگاه‌هایی که با متن توده‌ها و این مردم ارتباط دارد، بی آنکه مدرنیته را انکار کند، بتواند در فضای سینما و ادبیات نمایشی ما توسعه یابد.

علی معلم مرزی میان سینمای تجربی وعامه‌پسند قائل نبود

پس از آن امید معلم فرزند علی معلم که در این جلسه حضور داشت، به بیان خاطراتی از دوران ساخت این فیلم پرداخت و گفت: برخلاف تصور برخی که بعد از مرگ علی معلم، تازه علی معلم شناس شدند، او مرزی میان سینمای تجربی وعامه‌پسند قائل نبود.

اولین فیلمی که قربانی شد

وی با بیان این که فیلم «ازدواج به سبک ایرانی» اولین فیلمی بود که در سینمای ایران قربانی شد، یادآور شد: هر چقدر در تولید این فیلم به ما خوش گذشت، بعد از تولید آن، پدرم به دلیل سانسورهای مختلفی که روی فیلم صورت گرفت، بسیاراذیت شد. حتی در زمان اکران و اوج فروش آن، نسخه قاچاق فیلم هم از وزارت ارشاد بیرون رفت و کمپینی در خانه سینما در همین راستا شکل گرفت.

معلم افزود: کج‌سلیقگی مدیران وقت درباره این فیلم، بسیار پدرم را آزار داد، به طوری که تا چند سال هیچ فیلمی نساخت.

حضور سه‌گانه عشق در یک فیلم

در ادامه رضا محمدمهر روانشناس حوزه خانواده، با تقدیر از برگزاری این هفته فیلم، بسیاری از مشکلات را فقدان حلقه ارتباطی میان متخصصان و اهل هنر دانست و درباره فیلم «ازدواج به سبک ایرانی» گفت: در این فیلم به لحاظ روانشناختی، شاهد سه نوع عشق هستیم، نوع اول عشقی که سطحی، همراه با تزویر و فریب است که در شمایل حاج نصرت و فرزندش نشان داده می‌شود. نوع دوم، عشق پاک و سنتی است که مصداق آن حاج ابراهیم و اکرم است که حلقه گمشده عشق‌های امروزی جامعه ماست و نوع سوم عشق، عشق میان دیوید و شیرین است که عشق زلالی است. دیوید شرق‌شناس است و رسوم شرقی‌ها را دوست دارد و در فیلم شاهد ارتباط شناختی خوبی میان این دو هستیم.

این روانشناس حوزه خانواده با بیان این که مخالفت خانواده با ازدواج این دو جوان به عامل شکاف نسل‌ها بازمی‌گردد، یادآور شد: به عامل شکاف نسل‌ها، در طول زمان، بافت فرهنگی هم اضافه می‌شود و ویژگی روانشناختی دیگر این فیلم نیز که در همه نسل‌ها وجود دارد، احساس اضطراب و گناه در امر ازدواج است که به دلیل دور شدن از خانواده به وجود می‌آید.

پس از آن امیر پوریا به نقد خود بر این فیلم که در سال‌های گذشته نوشته بود، اشاره کرد و درباره سوق دادن فیلم به سمت فضای فانتزی و کمدی از حسن فتحی سوال کرد که فتحی در پاسخ گفت: حدود پانزده سال از ساخت این فیلم فاصله داریم و مسئله این است که به دلایل بسیار، سرعت تحولات یا بی‌ثباتی‌ها در شرایط جامعه ما به حدی زیاد است که در طی این پانزده، شانزده سال، ذائقه‌ها عوض شده است و وجود برخی نکات در این فیلم آنها را تاریخ‌مند می‌کند.

اولین تجربه سینمای ایران در ژانر کمدی - رمانتیک

فتحی افزود: این فیلم از اولین تجربه‌های سینمای ایران در ژانر کمدی، رمانتیک و در سینمای بعد از انقلاب بود که ما تلاش کردیم در چارچوب همان ژانر عمل کنیم. سعی کردیم شاخصه‌های این نوع فیلم را در فضای آن سال‌های سینما و بایدها و نبایدهای آن رعایت کنیم.

ضرورت گفت‌وگو میان سنت و مدرنیته / وظیفه سینما نگاه متعادل به هستی و جامعه است

حسن فتحی با تأکید بر این که ژانر این فیلم کمدی - رمانتیک است، یادآور شد: هر نکته‌ای درباره سنت‌ها، مدرنیته و ازدواج در این فیلم مطرح شده، به معنای آن نیست که آن نکته را نسخه کنیم تا همه بر اساس این مدل ازدواج کنند، بلکه در کنار رنگ‌های مختلف عاشقانه‌ها، این هم مدلی از عاشقانه است و پرسشش بیشتر این است که چقدر سنت ومدرنیته می‌توانند با هم گفت‌وگو کنند و این که اگر قرار است جهان تغییر کند، نه با جنگ بلکه با گفت‌وگو می‌توان به تحول پایدار و اصیل در جامعه رسید.

وی افزود: این گفت‌وگو میان سنت ومدرنیته سال‌هاست شروع شده و هر دو طرف باید این گفت‌وگو را جدی بگیرند. افراط در سنت‌گرایی شدید ما را دچار املیسم می‌کند واگر بخواهیم بی‌اعتنا به فرهنگ و گذشته خود باشیم، ممکن است دچار فوکولیسم شویم. گرفتاری‌ها در طول صد سال گذشته، نوسان میان املیسم و فوکولیسم بوده است.

فتحی با ابراز امیدواری برای رسیدن به درک متعادل از مسائل هستی بیان کرد: یکی از وظایف سینما این است که نگاه متعادل به هستی، جامعه و حال امروز کشور داشته باشد و دوری از افراط‌گرایی را توصیه کند.

رضا محمدمهر روانشناس حوزه خانواده نیز با بیان این که ما مردمانی هیجانی هستیم، گفت: رشد تعقل به نسبت رشد احساسات در ما ضعیف‌تر است و ما بیشتر بر اساس احساسات‌مان تصمیم می‌گیریم. در امر ازدواج نیز درصد بالایی از ازدواج‌های امروز جامعه ما بر اساس هیجان شکل می‌گیرد و بعد از ازدواج که عقلانیت شکل می‌گیرد، دیگر کار دشوار می‌شود.

در این نشست، امیر پوریا درباره تفاوت‌های فرهنگ فردی و اجتماعی افراد سوال کرد و محمدمهر دراین باره توضیح داد: دیوید در این فیلم اگر چه به لحاظ نظری روی ایران و شرق کار کرده، اما با یک زن ایرانی برای ازدواج به زبان مشترک رسیده بود. ما در امر ازدواج دو مفهوم توافق و تفاهم را داریم که توافق موضوع بسیار شکننده‌ای است اما تفاهم در طول سالیان دراز شکل می‌گیرد و ناشی از تجربیات مشترک است که با کوچک‌ترین مسئله‌ای در زمینه تفاهم، توافق‌ها نیز دچار شکنندگی می‌شود.

«ازدواج به سبک ایرانی» روی فیلم‌های بعد از خود تاثیرگذار بود

در پایان این نشست، امید معلم با بیان این که فیلم «ازدواج به سبک ایرانی» روی فیلم‌های بعد از خود تاثیرگذار بود، اظهار کرد: شخصیت محمدرضا شریفی‌نیا و داریوش ارجمند بارها و بارها در فیلم‌های بعد از «ازدواج به سبک ایرانی» تکرار شد.

وی با اشاره به برخی افراد که همیشه نگران حوزه سینما و فرهنگ هستند، تأکید کرد: سینمای ایران همه شمایل فرهنگی کشور ما را داراست و خارج از اصول آن فیلمی ساخته نمی‌شود، بنابراین باید قدر کسانی چون علی معلم و حسن فتحی که سرمایه‌های این کشور هستند، بدانیم، چرا که مشابه آنها را نخواهیم داشت و بنابراین باید افرادی نظیر آنها را اذیت نکنیم تا بتوانند کار کنند.

«هفته فیلم ازدواج» برای اولین بار و به همت دبیرخانه ستاد ملی هفته ازدواج با همکاری اداره کل ورزش و جوانان استان تهران و باغ کتاب تهران برگزار می‌شود.

این برنامه همزمان با هفته ازدواج از روز جمعه ۱۱ مرداد آغاز شده و تا روز سه‌شنبه ۱۵ مرداد ساعت ۱۸:۳۰ تا ۲۱:۳۰ در سالن شماره ۸ باغ کتاب برگزار می‌شود.

در دومین روز از «هفته فیلم ازدواج» (شنبه ۱۲ مردادماه ساعت ۱۸:۳۰ فیلم سینمایی «همسر» ساخته مهدی فخیم‌زاده با حضور کارگردان و تعدادی از بازیگران و عوامل فیلم به نمایش در می‌آید و پس از اکران با حضور امیر پوریا و دکتر امامی روانشناس حوزه خانواده تحلیل و بررسی می‌شود.