شکست آمریکا در تحریم ظریف/ «پیمان عدم تجاوز» در دستور کار وزیر امور خارجه

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری برنا؛ پس از قرار گرفتن نام «محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه کشورمان، در سیاهه تحریم‌های دولت ترامپ و کاخ سفید، سفرهای دیپلماتیک ظریف به مقصد کویت، سوئد، فنلاند، نروژ و سفر ناگهانی به فرانسه و دیدار با امانوئل مکرون, رئیس جمهور فرانسه، طی هفته جاری در دستور کار قرار گرفت. همچنین برنامه‌ریزی برای سفر به چین و ژاپن طی هفته آینده از دیگر برنامه‌های وزیر امور خارجه کشورمان است.

روابط اتحادیه اروپا و آمریکا از زمان روی کار آمدن ترامپ به ویژه خروج یکجانبه او از برجام نسبت به سال‌های گذشته به نزولی‌ترین و تیره‌ترین سطح خود رسیده است. ترامپ با تنها گذاشتن اتحادیه اروپا در توافقنامه برجام با ایران، در واقع نه تنها خود را تنهاتر کرد بلکه به هدف اول آمریکا خود نیز دست پیدا نکرد.

اخیرا نیز با تحریم ظریف نشان داد نه تنها نمی‌خواهد مذاکره کند بلکه خود برهم زننده مذاکره است؛ چراکه تحریم وزیر امور خارجه یک کشور به معنای عدم باور وی به راه حل دیپلماسی و مذاکره است.

این فریادها برای ایرانیان تازگی ندارد چه بسیار فریادها و های و هوی هایی که به سکوت و سقوط منجر شده است. فریادهای تیم مشاوران امنیتی کاخ سفید به ویژه بولتون که اکنون به سکوت فراگیری منجر شده است. این سکوت بولتون و گروه تیم «ب» به تعبیر ظریف، بسیار قابل توجه و قابل تامل است.

طی هفته‌ها و ماه‌های گذشته عربستان به واسطه سخنان نماینده دائم این کشور در سازمان ملل از علاقه به مذاکره با ایران سخن گفت. همچنین امارات هیاتی را برای مذاکره و گفتگو با ایران روانه تهران کرد و از خروج احتمالی‌اش از جنگ یمن و تنها گذاشتن عربستان در این جنگ خبر داد.

آنچه در ظاهر امر به نظر می‌رسد این است که عربستان و امارات یا از نقش گاو شیرده بودن برای ترامپ خسته شده‌اند و  یا مهم‌تر اینکه همراهی مورد نظر خود را از سوی آمریکا نمی‌بینند. به ویژه اینکه ترامپ طی هفته‌های اخیر بحث خروج نیروهای نظامی آمریکا از خلیج فارس را مطرح کرده که به نوعی هشداری جدی به کشورهای عربی خلیج فارس و متحدان اروپایی او است. ترامپ گفته دیگر آمریکا هزینه امنیت خلیج فارس و همچنین امنیت تردد نفتکش‌ها را متقبل نخواهد شد و اروپا باید هزینه امنیت خود را در خلیج فارس بپردازد. این گفته‌ها با طرح ائتلاف نظامی و عضوگیری‌های ترامپ برای حضور در خلیج فارس در تناقض است.

در پی این اظهارات، کاخ سفید تلاش کرد هرگونه ناامنی در خلیج فارس از سرنگونی پهپاد گرفته تا توقیف نفتکش‌ها را به گردن ایران بیاندازد اما ایران سال‌های طولانی است که امنیت خلیج فارس را به تنهایی تضمین و تامین کرده و تنها به علت ورود نیروهای بیگانه و اعتماد شکننده کشورهای عربی خلیج فارس به آنها بوده که خلیج فارس تا حدودی به منطقه‌ای بی ثبات و ناامن تبدیل شده است. همانگونه که ظریف در توییت‌ها و مصاحبه‌هایش به آن اشاره کرده و گفته، آمریکا از منطقه دیگری به منطقه ما آمده و کشوری که باید از این منطقه برود، آمریکاست. ایران در منطقه خود حضور دارد.

به گفته «سیدعباس موسوی» سخنگوی وزارت امور خارجه، مقرر شده بود ظریف در راستای تورهای دیپلماتیک خود به چند کشور حوزه خلیج فارس در فواصلی سفر کند و مجددا مواضع جمهوری اسلامی ایران را در خصوص همکاری‌های منطقه‌ای و لزوم همگرایی کشور‌های منطقه برای تأمین امنیت این منطقه حساس به ویژه خلیج فارس و تنگه هرمز بیان کند. در همین راستا ظریف به کویت سفر کرد و با مقامات کویتی درباره امنیت خلیج فارس گفتگو کرد.

وزیر امور خارجه کشورمان پس از این دیدار در توییتر خود نوشت: «گفتگوهای خوبی با ولیعهد و وزیر امور خارجه کویت داشتم. بر پیشنهاد ایران در خصوص گفتگو و پیمان عدم تجاوز منطقه‌ای، در برابر اتکاء ترامپ به کنشگران خارجی تأکید کردم. بعد از توقف کوتاه در تهران برای ارائه گزارش سفر به رئیس جمهور، عازم سفر به منطقه اسکاندیناوی خواهم شد.»

توییت ظریف حاکی از آغاز تور دیپلماتیک او از خلیج فارس تا اروپا به ویژه کشورهای اسکاندیناوی بود. در این راستا، یکی از اهداف مهم سفرهای ظریف، مقابله با طرح ائتلاف نظامی آمریکا در خلیج فارس است. طرحی که تاکنون شکست خورده به نظر می‌رسد. طرح‌های ظریف درباره امنیت خلیج فارس در دو محور دنبال می شود. یکی «مجمع گفتگوی منطقه‌ای» و دیگری «پیمان عدم تجاوز». ظریف از مدت‌ها پیش این دو طرح را مطرح کرده بود و اکنون برای تحقق این طرح نیز تلاش می‌کند تا کشورهای اروپایی و منطقه را به سمت طرح‌های جایگزین طرح آمریکا در خلیج فارس، سوق دهد.

در کنار طرح آمریکا برای ائتلاف نظامی کشورها در خلیج فارس، روسیه و انگلیس نیز طرح‌هایی را ارائه داده‌اند این طرح‌ها بیش از پیش بر حضور نیروهای برون منطقه‌ای در خلیج فارس تاکید می‌کنند اما آنچه اهمیت دارد این است که کشورهای منطقه باید با یکدیگر بر سر یک ائتلاف منطقه‌ای بدون حضور قدرت‌های بزرگ به سازش برسند؛ هر چند به نظر می‌رسد از برخی کشورهای عربی که مدت‌ها در زیر بیرق حمایت قدرت‌های برون منطقه‌ای چون آمریکا بوده‌اند، نمی‌توان خواست که آنها را کنار بگذارند و به سرعت اعتماد کنند. هرچند این کشورها در پیوستن به ایده آمریکا نیز در شک و تردید هستند و ایران نیز باید از این شک و تردید نهایت استفاده را ببرد؛ بنابراین نقش اعتمادسازی کارساز خواهد بود. ایران و کشورهای منطقه به گفته ظریف ماندنی هستند و سایر کشورها باید از خلیج فارس بروند.

در ادامه سفرهای دیپلماتیک، ظریف ابتدا به فنلاند رفت. چراکه فنلاند به دو دلیل اهمیت دارد اول اینکه اخیرا اعلام آمادگی کرده به ساز و کار برجام بپیوندد به‌رغم اینکه عضو کشورهای برنامه اقدام مشترک یعنی برجام  نیست اما در حال حاضر ریاست دوره‌ای شورای اروپا را بر عهده دارد. دوم اینکه این کشور در روز‌های آینده میزبان اجلاس وزرای خارجه و دفاع کشور‌های عضو اتحادیه اروپا خواهد بود. آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان، چند روز پیش نیز گفته بود در این اجلاس مسئله ائتلاف دریایی در خلیج فارس بررسی خواهد شد.

ظریف نیز در تشریح دستاوردهای سفر خود به هلسینکی (فنلاند) نوشت: «نشست‌های مفیدی با ریاست اتحادیه اروپا، رئیس‌جمهور فنلاند، وزیر امور خارجه و وزیر تجارت این کشور داشتم. در این نشست‌ها درباره آنچه اتحادیه اروپا باید برای حفظ برجام و حفاظت از منافعش در آزادی دریانوردی انجام دهد، صحبت کردیم. در این نشست‌ها همچنین ایده‌های مشترک درباره مجمع گفت‌وگوی منطقه‌ای و معاهده عدم تعرض با دفتر سازمان مستقل حل مناقشات مطرح شد. مقصد بعدی سوئد است.»

بنابراین نکته مهم سفر ظریف پیش از نشست وزرای خارجه اروپا به میزبانی فنلاند، تلاش وی برای جلب نظر میزبان این نشست به واسطه تشریح ایده های مشترک خود درباره مجمع گفت‌وگوی منطقه‌ای و معاهده عدم تعرض است. در ادامه این سفرها ظریف به سوئد سفر کرد و با وزیر خارجه سوئد درباره برجام و ایده های خود گفتگو کرد. وی همچنین در ادامه برنامه‌های سفر خود به ژاپن و چین سفر خواهد کرد و با مقامات این دو کشور دیدار و گفت‌وگو خواهد داشت. سفرهای دیپلماتیکی که به نظر می‌رسد حاکی از نقش فعال رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در حوزه دیپلماسی به رغم تحریم کاخ سفید است.