آداب و رسوم و مراسم محرم در فارس

به گزارش خبرگزاری برنا؛ یکی از مساجد بی شمار شیراز، مسجد بغدادی است که همچنان مانند گذشته به سنت‌های دیرپای محرم و صفر می‌پردازد.

این مسجد در محله‌ای بنام «سر دِزک» شیراز و در جایی که پیشتر بنام کوچه «بهار ایران» نام داشت قرار دارد، کتیبه این مسجد نشان از قدمت ۷۰۰ ساله آن دارد، فردی که اهل بغداد بوده آن را بنا کرده و به این نام موسوم شده است.

گرچه در سال‌های اخیر با ورود ادوات و ابزار موسیقایی نوین که اغلب از کشور چین به ایران سرازیر شده‌اند، اما سنت سینه زنی و زنجیرزنی مردم شیراز حفظ شده است و به عنوان میراثی معنوی مورد احترام است.

نشانه‌های فرهنگ عاشورایی در ادبیات شیراز

در شیراز تأثیر این فرهنگ و هنر عاشورایی را در ادبیات نیز شاهد هستیم و کسانی مانند اهلی شیرازی در دوره صفوی از مردانی بوده که در مدح اهل بیت شعر می‌سروده و در حافظیه هم دفن است یا شوریده شیرازی در دوره‌های بعد و این جایگاه ادبیات باید بررسی شود.

ابوالقاسم فقیری، نویسنده شیرازی و پژوهشگر فرهنگ عامه فارس درباره مراسم دهه محرم در محله‌های قدیم شیراز می‌گوید: محله‌های قدیم شیراز که از قدیم دسته‌های سینه زنی راه می‌انداختند محله لب آب، محله بالاکف، محله سردزک، دروازه کازرون، دروازه سعدی، دروازه قصابخانه، دروازه اصفهان، محله درب شازده، محله قوام، محله گودعربان، محله میان شاه و...... هستند.

وی می‌افزاید: سابقا هر محله چند نفر بزرگ‌تر داشت که کسی روی حرف آنها حرفی نمی‌زد؛ این بزرگترها موجب افتخار و گره گشای مشکلات مردم و لوطی و جوانمرد بودند که سرپرستی دسته‌های سینه زنی را به عهده داشتند.

بزرگترها برکت و نعمت هیئت‌های عزاداری محله‌ها

فقیری با بیان اینکه این افراد در حالی که لباس سیاه می‌پوشیدند باوقار خاص جلو دسته حرکت می‌کردند، ادامه می‌دهد: این بزرگترها برکت و نعمت محله بودند.

نویسنده کتاب «قصه های مردم فارس»، می‌گوید: مراسم سینه زنی از شب اول محرم شروع می‌شود؛ هر دسته هیئت سینه زنی ابتدا در مسجد یا تکیه محل جمع می‌شوند و چون آمادگی کامل پیدا می‌کردند راه می‌افتادند. جلو همه بچه‌ها بودند بعد بزرگترهای محل پشت سرشان گروه‌های سینه زن و به دنبالشان دسته‌های زنجیر زن حرکت می‌کردند.

فقیری که باورهای سرزمین مادری را در قالب کتابی آورده است، می‌افزاید: معمولاً هر دسته سینه زن نوحه خوانی دارد در میان هر دسته به فاصله هر چند متر علم سیاه، چراغ و علامتی در حرکت است.

این چهره ماندگار ادبی کشور، می‌گوید: هر محله علامتی مخصوص به خود داشت که حمل علامت‌ها به عهده افراد زبده محل بود، طبق‌ها را طبق کش‌ها می‌بردند، حمل این طبق‌ها از عهده همه برنمی آمد و همیشه چند نفری اطراف طبق کش بودند تا به موقع به یاری او بشتابند.

حرم شاهچراغ (ع) میعادگاه عاشقان ثارالله در در دهه محرم

وی در ادامه می‌گوید: هر محله در مسیری خاص در حرکت بودند تا به حرم شاهچراغ (ع) می‌رسیدند؛ آنجا دسته‌ها یکی شده و دسته جمعی سینه می‌زدند.

فقیری یادآور می‌شود: قصه‌های مردم فارس در سه مجلد، بازی‌های مردم فارس، آداب و رسوم نوروزی در فارس، سیری در ترانه‌های محلی، باورهای سرزمین مادری ام، عروسی در فارس و واسونک‌های شیرازی آثار او در حوزه فرهنگ فولکلور و کتاب‌های اجاق‌کور، خانه خانهٔ خودمان، با خودم در راه بارونی، ننه پیره زن و عمو نوروز، آهو بچه خواب من، مردی که به حراج رفت و حکایاتی از کوچه ایام هفته داستان‌های منتشر شده ابوالقاسم فقیری هستند.

سینه زنی قطاری شیراز دارای روح معنوی آمیخته با شناخت و تأثیر پذیری از قیام کربلا است؛ این نوع سینه زنی در هیئت‌های عزاداری نیاز به ترویج دارد و امید است با ترویج آن بتوان بسیاری از بدعت‌ها و خرافات و پیرایه‌هایی که وارد دین شده است و فلسفه قیام عاشورا و کربلا را نادیده می‌گیرد زدود و روح معنوی عاشورا و کربلا را بر آن جایگزین کرد.