کاهش تنوع در مدارس کارشناسانه و قابل دفاع است/ مدارس غیردولتی بهتر نیستند؛ سرند می کنند و پول می گیرند!

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ تناقضِ شعار «عدم تنوع» در عین متنوع بودن، یکی از ویژگی‌های مدارس در نظام آموزش و پرورش ایران است. ثابت بودن برنامه‌ها، اختیارات اندک و انعطاف کم مدارس در روش، محتوا و تقویم آموزشی از یک سو و گوناگونی در عناوین، شرایط ثبت نام، دریافت شهریه و شیوه اداره مدارس نیز از ویژگی‌‌های بارز نظام آموزش و پرورش ماست.

مدارس غیردولتی، تیزهوشان، هیات امنایی، نمونه دولتی، سما، وابسته، قرآنی، مونته سوری، هوشمند، فوتبال، طبیعت و ...؛ نمونه‌هایی از عناوین مختلف است که بر سر در مدارس دیده می‌شود؛ شماری از اینها دارای مجوز رسمی از آموزش و پرورش بوده و برخی دیگر تنها عنوان «مدرسه» را یدک می‌کشند. 

در این رابطه با محمد داوری، آسیب‌شناس و کارشناس آموزش و پرورش، به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می خوانید.

دانش آموزان را سرند می‌کنند!

محمد داوری با بیان اینکه تنوع مدارس با دو رویکرد ترکیب دانش‌آموزان و سبک مدیریتی همراه است، گفت: به‌عنوان مثال در رویکرد ترکیب دانش‌آموزان، غربالگری در مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی برای انتخاب دانش‌آموزی باهوش‌تر انجام می‌شود.

او ادامه داد: در سبک مدیریتی نیز انواع مدارس دولتی عادی زیر نظر مدیر آموزش و پرورش، مدارس هیات امنایی زیر نظر هیات امنا، مدیر و انجمن اولیا، مدارس نمونه دولتی با رویکرد نخبه‌گرایی و مدیریتی دولتی و غیره وجود دارد.

دو نوع مدرسه داریم، دولتی و غیر انتفاعی؛ تفاوت‌ها در نوع مدیریت است

این کارشناس آموزش و پرورش با اشاره به اینکه در حال حاضر به لحاظ مدیریتی دو مدرسه دولتی و غیر انتفاعی داریم عنوان کرد: ما مدرسه سومی نداریم که از محدوده دولتی یا غیرانتفاعی فراتر رفته باشد. البته مدارسی هستند که زیر نظر نهادها فعالیت می‌کنند که غیرانتفاعی نبوده و دولتی هم نیستند؛ در واقع برخی از نهادها برای خود مدارس خاصی را برپا کردند که باز هم مجوزشان دولتی  یا غیر انتفاعی است.

 داوری افزود: ما در ترکیب دانش‌آموزان بزرگترین ایراد کارشناسی را داریم چراکه با تنوع مدارس به لحاظ ترکیب دانش‌آموزان مواجهیم. یعنی ما به دانش‌آموزان برچسب کم هوش و تیزهوش، پولدار و بی‌پول، خانواده شاهد و غیر شاهد و غیره می‌چسبانیم و تا هنگامی که با تفکیک‌های این چنینی مواجه هستیم، مغایر با اصول تعلیم و تربیت رفتار کرده‌ایم.

دانش‌آموزان با همان ترکیب جامعه در مدارس باشند

او با تاکید بر اینکه بچه‌ها باید با همان ترکیبی که در جامعه زندگی می‌کنند، در نهاد مدرسه زندگی کردن را تمرین کنند، تصریح کرد: مدارس ما باید تلفیقی از دانش‌آموزان با بهره هوشی متفاوت، خانواده‌هایی متفاوت و سطح اقتصادی متفاوت باشد.

این آسیب‌شناس ادامه داد: به عنوان مثال هنگامی که بچه‌ای می‌تواند با بچه دیگر که والدینش سرایدار همان مدرسه است در یک مدرسه درس بخواند، چرا نباید این اتفاق بیفتد؟  یا بچه‌ای که از یک معلولیت کوچک رنج می‌برد و می‌تواند در مدارس عادی تحصیل کنند چرا جلوی این اتفاق گرفته می‌شود؟

داوری یادآور شد: مدرسه باید کلکسیونی از دانش‌آموزان در جامعه باشد تا بتواند عنوان مدرسه زندگی را به خود گیرد.

تفکیک ها بر اساس نوع دانش‌آموزان غلط است

این کارشناس با اشاره به اینکه بنابراین تفکیک‌ها بر اساس نوع دانش آموزان غلط است، گفت: حتی تفکیک تیزهوشان با رویکرد نخبه پروری اشتباه است. تیزهوشان باید در مدارس عادی درس بخوانند و برای‌شان کلاس‌های فوق برنامه گذاشته شود. به‌عنوان مثال مدارس در شیفت صبح می‌توانند یک برنامه عمومی داشته باشند و بعدازظهرها به‌صورت جداگانه برای دانش‌آموزان ضعیف یا تیزهوش کلاس‌های فوق برنامه بگذارند.

بهتر نیستند فقط غربالگری می‌کنند و پول می‌گیرند 

او افزود: در واقع برنامه‌ها باید تفکیک شوند اما در یک مدرسه. چنانچه می‌بینیم تنوع در مدارس به لحاظ تفاوت در برنامه‌های مدیریتی تغییری را ایجاد نکرده است. یعنی اگر مدیریت ما هیات امنایی باشد تفاوت ایجاد نشده مگر اینکه به بهانه هیات امنا پولی دریافت شده باشد و به همین دلیل اوضاع مالی مدرسه و به سبب آن امکانات رفاهی مدرسه بهتر از سایرین باشد.

داوری ادامه داد: متاسفانه گاهی تصور می‌شود این امتیاز یک مدرسه و برتری آن نسبت به مدارس دیگر است اما باید گفت این مدارس از همان ابتدا بچه‌ها را سرند کرد و گزینشی انتخاب می‌کنند و از طرفی کمک‌های مالی خوبی دریافت می کنند پس این امتیاز، هنر مدرسه نیست بلکه هنر گزینش است.

کاهش تنوع در مدارس کارشناسانه و قابل دفاع است

این آسیب‌شناس آموزش با بیان اینکه این تفکیک در مقاطع ابتدایی و متوسط فاجعه است، عنوان کرد: این تفکیک مدیریتی معنادار نبوده و حاصل و خروجی یک مدرسه به ظاهر بهتر، به دلیل تفاوت مدیریت آن نیست بلکه نتیجه ترکیب دانش‌آموزان و پولی است که در یافت می‌شود.

او در پایان گفت: هر دو رویکرد به لحاظ علوم تربیتی یک نقص است. بنابراین کاهش تنوع مدارس به لحاظ ترکیب دانش‌آموزان و جلوگیری از تنوع مدیریتی یک کار کارشناسانه و قابل دفاع است.