شادمهر راستین: اگر آوانگار وجود نداشته باشد سینمایی وجود ندارد

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، نشست تخصصی بررسی سینمای عامه پسند ایران با سخنرانی دکتر پرویز اجلالی، جامعه شناس و پژوهشگر و شادمهر راستین، فیلم نامه نویس و با حضور جمعی از دانشجویان و پژوهشگران در دانشگاه تربیت مدرس تهران برگزار گردید.

بنا بر این گزارش دکتر پرویز اجلالی، جامعه شناس، ضمن بیان چند تعریف از سینمای عامه پسند گفت: از دو زاویه می توان فیلم های عامه پسند را مورد بررسی قرار دارد؛ اول اینکه فیلم عامه پسند، فیلمی است که مردم عادی آن را می بینند و می پسندد لذا پرفروش نیز هستند و در واقع نوع خاصی از فیلم است که در مقابل فیلم های هنری، پیشرو و آوانگارد قرار می گیرد و دوم اینکه فیلم های عامه پسند را به جهت ویژگی های خاص آن مورد بررسی قرار داد.

دکتر پرویز اجلالی، فیلم های عامه پسند را از دو منظر جامعه شناسی کارکردگرایی و انتقادی مورد بررسی قرار داد و گفت:در دیدگاه موافق، فیلم های عامه پسند را آموزنده، تقویت کننده ارزش ها و هنجارهای اجتماعی، سرگرم کننده، آرامش بخش و عامل رونق رونق بازار و پیش برنده صنعت سینما می دانند و در دیدگاه انتقادی، فیلم های عامه پسند فیلم هایی بی بهره از ذوق و خلاقیت هنری، کلیشه و بی بهره از نوآوری، فاقد تشخص، پیرو کامل قواعد ژانر، سلیقه تجربه شده مخاطب عام، مبلغ ایدئولوژی گروه های حاکم و واقعیت گریز و گول زننده مطرح می شوند.

وی در خصوص تمایز فیلم های عامه پسند و آوانگارد، شاخص هایی را به لحاظ شکلی و محتوایی عنوان کرد و گفت: اگر چه فیلم های آوانگاردی ممکن است برای تماشای مردم عادی قابل درک نباشد اما این مسئله تا حد زیادی به تربیت و سطح درک تماشاگر بستگی دارد.امروز سطح درک تصویر و سینما در جامعه ما به نسبت قبل بسیار رشد داشته لذا می بینیم فیلم های پیچیده سینما به خوبی فروش رفته و مخاطب عادی نیز آن ها میبیند.

همچنین در ادامه نشست تخصصی سینمای عامه پسند در ایران، شادمهر راستین، فیلم نامه نویس، با بیان اینکه سینمای ایران به شدت نیازمند نگاه بیرونی به درون خود است‌، به ضرورت انجام کارهای پژوهشی در حوزه سینما اشاره کرد.

وی ضمن پرداختن به تعریف مخاطب و بیان ضرورت شناخت مخاطب در بررسی سینمای عامه پسند و آوانگارد افزود: امروز مخاطب به عنوان تماشاگر یعنی کسی که شغل و حرفه اش تماشا باشد مطرح نمی گردد، بلکه مخاطب خود بخشی از فیلم است و بر فیلم تاثیر می گذارد و تنها عاملی روبروی فیلم نیست، لذا تماشاگر خود می تواند عامل گسترش و رشد سینما محسوب شود.

راستین در تعریف کلمه آوانگارد افزود: کسانی که ساختاری را می شکنند و بعد خود پیشرو آن می شوند آوانگاردند و اگر آوانگارد وجود نداشته باشد ذاتا سینمایی وجود ندارد.

وی با اشاره به اینکه جهان فیلمسازی، برای طبقه متوسط جامعه فیلم تولید می کند گفت: باید توجه داشت که دو گروه به سینما نمی روند، افرادی که خیلی فقیرند و افرادی که خیلی پولدارند لذا طبقه متوسط که نگران شرایط خود و جامعه است تنها مخاطب سینماست.

شادمهر راستین همچنین گفت: میزان فروش یک فیلم در زمان اکرانش نمی تواند مبنایی برای تعیین میزان مخاطب فیلم ها باشد و باید به ماندگاری و دیده شدن فیلم در پروسه زمانی توجه داشت.

وی همچنین به ضرورت مخاطب سازی در سینما پرداخت و گفت: امروزه برای اینکه سینما دیده شود باید مخاطب را ساخت. باید توجه داشته باشیم که چه کسانی فیلم ما را می بینند؛ دو مدل وجود دارد، یک نگاه آن است که فیلم را کالا می داند و مخاطب را مشتری و نگاه دیگر فیلم را کالا نمیداند و مخاطب را انسان می پندارد. 

وی در ادامه سخنرانی خود به بحث پیرامون دلایل عدم وجود قهرمان در سینمای ایران پرداخت و در آخر سخنرانی خود گفت: اگر فضای امنی می خواهید که بتوانید اهدافتان را به مردم ابلاغ کنید، بهترین راه آن است که به عنوان یک حکومت از سینمای عامه پسند حمایت کنید تا بتوانید از طریق آن حرف خود را به مردم بگویید.

لازم به ذکر است در پایان این نشست دانشجویان و پژوهشگران حاضر در جلسه، در قالب پرسش و پاسخ، سوالات و نظرات خود را مطرح کردند.