طهماسب صلح‌جو: مشکل ادبیات در تلویزیون محدود به واژه‌های بیگانه نمی‌شود

طهماسب صلح‌جو، منتقد سینما و تلویزیون، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: یکی از وظایف فرهنگی هر رسانه حفظ ارزش‌های فرهنگ ملی است که ادبیات نیز شاخه‌ای از این ارزش‌ها به حساب می‌آید. بنابراین تلویزیون برابر فرهنگ ادبی کشور مسئول است و باید به آن توجه داشته باشد.

صلح‌جو خاطرنشان کرد: اگر مشکلی در حوزه ادبیات تلویزیون ما وجود دارد علت اصلی‌اش را باید از مدیران جویا شد. اگر مدیران رسانه ملی برای ارزش‌های ادبی اهمیت قائل شوند و به این موضوع تسلط داشته باشند در این حوزه حساسیت‌های لازم را خواهند داشت و نظارتی دقیق بر ادبیات رایج تلویزیون در سریال‌ها، فیلم‌ها و برنامه‌ها دارد اما متأسفانه اینگونه نیست و آنچه که امروز در تلویزیون می‌بینیم بیانگر بی اهمیت بودن ادبیات ملی ما در تلویزیون است.

این منتقد در ادامه گفت: معضل ضعف ادبی آثار تلویزیون تنها محدود به استفاده کردن از واژه‌های بیگانه نمی‌شود و این معضل بسیار جدی‌تر احساس می‌شود. بارها در تلویزیون دیده‌ایم که یک شعر اشتباه خوانده می‌شود و این بی‌توجهی‌ها قطعاً به ادبیات ملی ما آسیب می‌زند. وقتی یک مجری قادر به جمله‌بندی نیست و جمله‌بندی‌هایش مشکل دارد قطعاً بیان او در جامعه تأثیر گذاشته و در صورت همه‌گیر شدن این موضوع شاهد آسیبی جدی خواهیم بود.

صلح‌جو در ادامه تأکید کرد: اگر فیلمنامه‌های نوشته شده که قرار است به فیلم و سریال‌های ما باشند از متن‌های ارزشمند و فاخر انتخاب شوند قطعاً حاوی اشکالات پیش پا افتاده ادبی نیستند ولی امروز حتی در سریال‌ها و فیلم‌های تلویزیونی نیز این مشکل را به وضوح می‌بینیم.

او افزود: امروز در جامعه ما ادبیات محاوره‌ای نسبت به گذشته تغییرات بسیاری داشته به طوری که می‌بینیم در هر جمله ممکن است از چند واژه انگلیسی استفاده شود یا ترکیب واژه‌های عجیبی را شاهد هستیم. جامعه متأثر از رسانه‌ها این تغییرات را در ادبیات خود پذیرفته، اگر تلویزیون در همه برنامه‌ها و سریال‌هایش از ادبیات فاخری استفاده کند نیز مردم از رسانه‌های دیگر مثل فضای مجازی اینترنت تأثیر می‌گیرند و نمی‌توان از این تأثیر فرار کرد.

این منتقد در ادامه اظهاراتش، گفت: تلویزیون در این بین بهتر است بدون توجه به وضعیت موجود کار خود را به درست انجام دهد و از زبان فارسی حراست و نگهبانی کند. تلویزیون باید ملاک و معیاری دقیق مشخص کند و بدون توجه به رسانه‌های دیگر فعالیت خود را به درستی ادامه دهد. متأسفانه گاه تلویزیون برای جلب مخاطب ادبیاتش را به قدر تغییر می‌دهد که باعث تعجب همگان است. 

صلح‌جو با اشاره به عدم همکاری مجریان و هنرمندان قدیمی با تلویزیون، تصریح کرد: مجری‌های با تجربه و کاربلد ما مثل فرزاد حسنی و محمد صالح‌علاء که افرادی آشنا به ادبیات، سخن شناس و مسلط به ادبیات هستند کنار گذاشته شده و افرادی که شاید هیچ توانایی در این زمینه ندارند به اجرا مشغول هستند. در هر برنامه تلویزیونی سمتی به عنوان سردبیر معرفی شده که بر هر آنچه که روی آنتن گفته می‌شود نظارت دارد. در تلویزیون ما این سمت شکلی کاملاً تشریفاتی پیدا کرده و سردبیر هیچ اهمیتی ندارد. یکی از معیارهای انتخاب مجری در تلویزیون تسلط بر زبان است اما از آنجا که کسی نسبت به این موضوع احساس مسئولیت ندارد تنها کسی که بتواند به اصطلاح بلبل‌زبانی کند را برای مجری‌گری مناسب می‌دانند.

او در پایان اظهار داشت: آنچه که در سریال‌ها و فیلم‌های تلویزیونی می‌بینیم طبیعتاً باید حاصل نگارش فیلمنامه توسط یک فیلمنامه‌نویس باشد اما از آنجا که در تلویزیون ما همه چیز برعکس است این موضوع قطعیت ندارد و نمی‌دانم در نهایت فیلم و سریالی که به عنوان محصول نهایی به مخاطب ارائه می‌شود همان چیزی است که فیلمنامه‌نویس نوشته یا خیر. بعضاً دیده‌ایم که عوامل ساخت یک سریال برای جذاب‌تر شدن و جلب نظر مخاطب فی‌البداهه جلوی دوربین از دیالوگ‌هایی استفاده می‌کنند که نویسنده نقشی در بیان آنها ندارد. با این حال مسئولیت حاصل کار یک گروه برنامه‌سازی در ادبیات مطرح شده سردبیر و مسئول یک سریال نویسنده است که باید این دو فرد را برای حفظ هویت ایرانی - اسلامی با وسواس انتخاب کرد.