رزمایش مشترک ایران، روسیه و چین چه اهمیت و پیامی دارد؟

به گزارش گروه روی خط رسانه های خبرگزاری برنا؛ کشورهای ایران، روسیه و چین از ۲۷ دسامبر(روز جمعه) به مدت چهار روز اولین رزمایش دریایی مشترک خود را در آب‌های شمال اقیانوس هند و دریای عمان  برگزار می کنند. پایگاه اینترنتی دیپلمات در مطلبی تحلیلی به بررسی ابعاد گوناگون این رزمایش پرداخت.

به باور تحلیلگران رزمایش سه جانبه ایران، روسیه و چین موسوم به «کمربند امنیت دریایی» در واقع پیامی از سوی تهران به واشنگتن در بحبوحه افزایش تنش‌های دو کشور است. همکاری سه جانبه ایران، روسیه و چین نشان از همگرایی‌های مشترک از جمله مخالفت فزاینده با آمریکاست که در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ به اوج خود رسیده است. در همکاری چندجانبه تهران، مسکو و پکن، موضوع پیوستن دیگر کشور‌ها از جمله پاکستان نیز مطرح است.

اما اهمیت استراتژیک این مسئله باید به شکلی گسترده تر درک شود. منطقه آسیا همواره شاهد تنش فزاینده بوده است. دیپلمات با اشاره  به تحولات اخیر خلیج فارس و حمله ماه سپتامبر یمنی ها به تاسیسات نفتی آرامکو در عربستان نوشت: آمریکا در ماه نوامبر به بهانه حفاظت از ناوگان خود در آب‌های خلیج فارس عملیات دریایی را در بحرین برگزار کرد. همچنین واشنگتن قصد دارد با همکاری برخی کشور‌ها از جمله بحرین، عربستان، انگلیس و استرالیا ائتلاف موسوم به «امنیت دریایی» در خلیج فارس راه اندازی کند.

 ایران در پاسخ، «طرح صلح هرمز» را با هدف ایجاد صلح در منطقه معرفی کرد. تهران از کشورهای در امتداد تنگه هرمز و نیز چین و روسیه برای پیوستن به این طرح دعوت کرد. بنا به گفته دبیر شورای امنیت ملی ایران، این طرح تنها ائتلافی از کشور‌های منطقه خواهد بود و قدرت‌های خارجی را در برنمی گیرد. 

با توجه به برنامه این سه کشور برای برگزاری اولین رزمایش دریایی مشترک در اقیانوس هند در اواخر ماه جاری، چشم انداز همگرایی سه جانبه را می‌توان رو به رشد دانست. روسیه را می توان متحد راهبری تمام عیار ایران دانست و چین نیز از خریداران اصلی نفت این کشور است. مانور نظامی مشترک میان چند کشور، چه زمینی، چه دریایی و چه هوایی حاکی از گسترش چشمگیر همکاری میان آن‌هاست.

دریادار حسین خانزادی، فرمانده نیروی دریایی ایران این رزمایش را بخشی از طرح همکاری گسترده‌تر دریایی میان تهران و پکن توصیف کرد که تولید ناوشکن‌ها و زیردریایی‌ها را نیز دربر می‌گیرد. از سوی دیگر گزارش‌ها حاکی از آن است که تهران و پکن در حال بررسی «برنامه بلندمدت همکاری نظامی» هستند. 

صرف نظر از آنچه به طور علنی مشخص است، زیربنا‌های ژئوپلیتیکی این گروه سه جانبه کاملا مشهود است. هر سه کشور رابطه‌ خوبی با آمریکا ندارند و ثابت کرده اند که به طور فزاینده‌ای به همکاری در حوزه امنیتی به منظور نشان دادن قابلیت‌های خود به طور ویژه در مقابل آمریکا تمایل دارند. 

روزنامه صهیونیستی جرزالم پست اخیرا در گزارشی با اشاره به برگزاری رزمایش سه جانبه چین، روسیه و ایران در دی ماه، آن را گام مهم تهران برای به چالش کشیدن نیروهای دریایی برخی کشورهای غربی در منطقه دانست. جرزالم پست همکاری تنگاتنگ ایران با روسیه و چین را پیروزی بزرگی برای تهران در شرایط فعلی تحریمی این کشور دانست.

پایگاه دیپلمات یادآور شد چین، ایران و روسیه این انگیزه را دارند که از این رزمایش دریایی سه جانبه به عنوان ابزاری برای نشان دادن سطح همکاری ائتلافی رو به رشد خود بهره بگیرند. به عنوان نمونه ایران صریحا اعلام کرد که پیام استراتژیک رزمایش دریایی سه جانبه این است که این سه کشور با توجه به منافع مشترک و غیرمشترک به نقطه‌ی استراتژیک معنادار در روابط خود رسیده اند و تهران برای منافع غیرمشترک نیز احترام قائل است.

با توجه به روند تاریخی مربوط به برگزاری رزمایش‌های نظامی چند جانبه، رزمایش دریایی مذکور با نگرانی‌های خاصی از سوی آمریکا و متحدانش دنبال می‌شود. همچنین گمانه زنی های بسیاری در خصوص این رزمایش نظامی مطرح است. از جمله اینکه آیا این تنها یک همکاری نظامی عادی میان سه کشور ایران، روسیه و چین است یا تائیدی بر حمایت پکن و مسکو از تهران در صورت وقوع یک درگیری نظامی است. 

کنار هم بودن چین، ایران و روسیه به خودی خود یک تحول بسیار مهم استراتژیک است. تحلیلگران بر این باورند که رزمایش مشترک میان ایران، روسیه و چین با هدف به رخ کشیدن قدرت تهران و متحدانش به آمریکا و غرب برگزار می شود و انتخاب نشدن خلیج فارس به عنوان محل برگزاری این رزمایش حاوی این پیام به  دشمنان ایران است که این کشور در حال بسط مرزهای دفاع دریایی خود است.