رانندگی در مستی، بلایی خانمان برانداز!

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ در سال‌های اخیر بسیاری از تصادفات رانندگی در ایران در اثر استفاده از مشروبات الکلی و یا استعمال مواد مخدر یا روانگردان بوده است. در سال 1394 بیش از 3 هزار فقره تصادف در حال مستی راننده از سوی دادستان وقت تهران گزارش شده است. در بسیاری از کشور‌ها که استعمال مشروبات الکلی موضوعی معمول است رانندگی در حال مستی ممنوع شده و برای آن مجازات در نظر گرفته شده است. در ادامه ابعاد حقوقی رانندگی در حالت مستی را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

سردار محمدرضا مهماندار، رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ، اعلام کرد در 6 ماهه ابتدایی سال 1398، 500 خودرو در تهران به دلیل مستی رانندگان توقیف شدند.

رانندگی در حال مستی دارای تبعات فراوانی است و از ابعاد حقوقی و همچنین  روانشناسی می توان به آن پرداخت.

مجازات شرب خمر و مستی

در قانون مجازات اسلامی شرب خمر به عنوان یک جرم مستقل قابل مجازات است طبق ماده 265 قانون مجازات اسلامی مجازات شرب خمر 80 ضربه شلاق است پس طبق قانون مجازات اسلامی خوردن مسکر موجب حد است اعم از آن که کم باشد یا زیاد، مست کند یا نکند، خالص باشد یا مخلوط به حدی که آن را از مسکر بودن خارج نکند. حال اگر فرد در حالت مستی جرم دیگری مرتکب شود با توجه به این موضوع که خود را برای آن جرم مست کرده باشد یا نه قانون‌گذار مجازات و واکنش‌های متفاوتی را در مورد این شخص پیش بینی کرده است.

مجازات رانندگی در حالت مستی چیست؟

در واقع اگر کسی بر اثر شرب خمر اراده‌اش را از دست بدهد و ثابت شود که شرب خمر برای ارتکاب جرم نبوده، اما شخص به واسطه از دست دادن اراده‌اش مرتکب جرم قتل یا هر جرم دیگری شده باشد در این حالت به خاطر ارتکاب جرم قتل و ... محکوم نمی‌شود اما اگر به قصد ارتکاب جرم مرتکب شرب خمر شده باشد و پس از مصرف مسکر مرتکب قتل یا جرم دیگری گردد علاوه بر مجازات شرب خمر به مجازات جرم ارتکابی نیز محکوم می‌گردد. به عبارتی کسی که در حالت مستی رانندگی کند و دیگری را به صورت غیر عمد بکشد این فرد به لحاظ ارتکاب شرب خمر به 80 ضربه تازیانه محکوم می‌شود و برای رانندگی در حالت مستی به پرداخت دیه و حبس محکوم می‌گردد.

براساس ماده 714 قانون مجازات اسلامی هرگاه بی احتیاطی، بی مبالاتی، عدم مهارت یا عدم رعایت نظامات دولتی از سوی راننده وسیله نقلیه یا متصدی وسیله موتوری منتهی به قتل غیر عمد شود مرتکب به 6 ماه تا 3 سال حبس و نیز به پرداخت دیه در صورت مطالبه اولیای دم محکوم می‌گردد. قانون‌گذار برای کسانی که مشروبات الکلی استفاده کرده اند و در حالت مستی اقدام به رانندگی نموده اند مجازات شدیدتری در نظر گرفته است طبق ماده 718 قانون مجازات اسلامی چنانچه راننده متخلف در حالت مستی مرتکب جرم شود به بیش از 2/3 حداکثر مجازات محکوم می‌شود به عنوان مثال اگر راننده در حالت مستی مرتکب قتل غیر عمد شود دادگاه می‌تواند وی را به بیش از 5 سال حبس محکوم کند.

ضمنا دادگاه می‌تواند راننده متخلف را به مدت یک تا 5 سال از رانندگی و تصدی وسایل نقلیه محروم کند.

به طور کلی رانندگی در حالت مستی متضمن مجازات‌های ذیل است:

1- مجازات شرب خمر که 80 ضربه شلاق است.

2- در صورت رانندگی در حالت مستی و وقوع تصادف، مقصر به بیش از 2/3 حداکثر مجازات قانونی محکم می‌گردد یعنی به بیش از 5 سال حبس محکوم می‌گردد. همچنین دادگاه می‌تواند مرتکب را به مدت یک تا 5 سال از رانندگی محروم کند.

3- رانندگی در حالت مستی یا با مصرف روانگردان 400 هزار تومان جریمه از سوی پلیس راهور را در پی دارد.

5- در صورت تصادف در حالت مستی و بروز صدمه بدنی شرکت بیمه پس از پرداخت خسارت به زیان دیده جهت دریافت وجوه پرداخت شده به شخصی که موجب خسارت شده است مراجعه می‌کند.

در واقع بیمه باید خسارات ناشی از تصادفات را تحت هر شرایطی پرداخت کند لذا رانندگی در حالت مستی و رانندگی بدون گواهی نامه تاثیری در این موضوع ندارد، زیرا شخص راننده بیمه نشده بلکه وسیله نقلیه بیمه شده است.

براساس بند ب. ماده 15 قانون بیمه وسایل نقلیه مصوب 1395 در موارد زیر بیمه‌گر مکلف است بدون هیچ شرط و اخذ تضمین خسارت زیان دیده را پرداخت کند و پس از آن می‌تواند به قائم‌مقامی زیان دیده از طریق مراجع قانونی برای بازیافت تمام یا بخشی از وجوه پرداخت شده به شخصی که موجب خسارت شده است مراجعه کند:

رانندگی در حالت مستی یا استعمال مواد مخدر یا روانگردان موثر در وقوع حادثه که به تائید نیروی انتظامی، پزشکی قانونی یا دادگاه رسیده باشد.

مرجع صالح جهت رسیدگی مجازات رانندگی در حالت مستی

چنانچه متصدی وسیله نقلیه موتوری با بی مبالاتی، بی احتیاطی، عدم مهارت یا عدم رعایت نظامات دولتی مرتکب قتل غیرعمدی شود دادسرای عمومی محل وقوع جرم و در تهران دادسرا ویژه راهور تحقیقات مقدماتی را عهده‌دار خواهد بود و پس از صدور قرار جلب به دادرسی پرونده به دادگاه کیفری 2 ارسال می‌گردد.

اگر در قرار جلب به دادرسی فقط قتل غیر عمد باشد راننده متخلف تنها به 6 ماه تا 3 سال حبس و پرداخت دیه در صورت مطالبه اولیای دم محکوم می‌گردد، اما چنانچه راننده متخلف در حالت مستی مشغول به رانندگی بوده و مرتکب قتل غیر عمد شود به 80 ضربه شلاق و حداقل 5 سال حبس و پرداخت دیه محکوم می‌گردد.

در پایان باید به این نکته اشاره کنیم که در رانندگی قتل عمد وجود ندارد قتل ناشی از رانندگی حتی در فرض مقصر بودن راننده و عدم رعایت مقررات از سوی وی عمدی محسوب نمی‌شود و قصاص ندارد.

سرکوب سیستم مغزی توسط الکل

الکل سیستم مغزی را سرکوب می کند و فرد مصرف کننده کنترل و عقلانیتش را از دست می ده، یعنی ممکن است فرد وارد یک فاز عمیق از افسردگی شود.

علی فرهودیان، روانپزشک، با بیان اینکه اختلالات خلقی مجموعه‌ای از اختلالات روانپزشکی هستند که علامت اصلی آن ها، روحیات و خلقیات فرد است، گفت: این علامت‌ها می‌تواند رو به پائین و افسردگی باشد و یا به سمت علائم مانیا و شیدایی یا خلق های بالا و یا ترکیبی از این‌ها باشد.

او با تاکید بر اینکه اختلالات خلقی دارای انواع و اقسام مختلفی است، ادامه داد: هرچند که مشخصه اصلی اختلالات خلقی، تغییرات در خلق و خو است اما می تواند عوارض و تغییراتی را در مورد تفکر فرد ایجاد کند. به طور نمونه افرادی که علائم افسردگی پیدا می کنند اصولا نسبت به دنیا بدبین و نا امید می شوند، یا می تواند موجب تغییرات حرکتی و کندی در حرکت یا حرف زدن شود.

این روان‌پزشک در ادامه افزود: ممکن است فرد مبتلا به اختلالات خلقی، دچار بی قراری شود و علائم بیش فعالی و تحرکی را در او مشاهده کنید. از طرفی اختلالات خلقی دارای علائم حیاتی هستند مثلا تغییراتی که در خواب یا اشتهای فرد ایجاد می شود. البته بسته به نوع اختلالات خلقی و انواع آن، این تغییرات می تواند متفاوت باشد.

فرهودیان با بیان اینکه در هر صورت هر اتفاقی که در اختلالات خلقی رخ دهد یک مشخصه واحد دارد، گفت: مشخصه واحد اختلالات خلقی این است که عوارض آن به شکل تغییرات در عملکردهای شغلی، اجتماعی، تحصیلی و یا خانوادگی ایجاد می شود و اختلالاتی روی می‌دهد، پس فرد زمانی دچار اختلالات خلقی شده است که تغییرات عملکردی در حوزه های مختلف داشته باشد و خلق و خوش او نیز تغییر کرده باشد.

این روان‌پزشک با بیان اینکه خلق بالا یا خلق پائین بخشی از طبیعت انسان است، ادامه داد: همه ما درجاتی از افسردگی و خشم را تجربه می کنیم و این طبیعی است اما گاهی بیماری رخ می دهد و افسردگی علامت اصلی آن است،. در صورتی که این علائم افزایش یاید، باید به متخصص مربوطه مراجعه شود تا بیماری تشخیص و درمان شود.

او در ادامه با تاکید بر اینکه اختلالات خلقی در بسیاری از مواقع یک اختلالات خلقی نیستند یعنی یک دلیل دیگری غیر از دلیل مغزی برایش وجود دارد، گفت: یعنی عامل دیگری وجود دارد که می تواند یک اختلال را تولید کند. منظور این است که اگر در فردی تشخیص دادیم که یک اختلال خلقی اتفاق افتاده است باید خیلی حساس باشیم که شاید یک عامل بیرونی یا جسمی غیر از یک اختلال تعادل اولیه مغزی وجود دارد.

این روان‌پزشک در ادامه  با اشاره به  تاثیر الکل بر روح و روان انسان تاکید کرد: وقتی الکل به میزان زیاد مصرف شود خلق و خوی فرد را تغییر می دهد، با وجود اینکه الکل به ظاهر علائم هیجانی ایجاد می کند اما الکل سرکوب کننده سیستم مغزی است، یعنی نه تنها مغز را تحریک نمی کند بلکه به شدت سرکوب می کند.

فرهودیان در پایان اظهار کرد: دلیل رفتارهای فردی که الکل مصرف می کند این است که الکل سیستم مغزی را سرکوب می کند در نتیجه فرد مهار، کنترل و عقلانیتش را از دست می دهد و خلق و خوی او به تدریج تغییر می کند، یعنی فرد ممکن است وارد یک فاز عمیق افسردگی شود اما فردی که الکل را ترک کند بعد از درمان دیگر افسرده نخواهد بود.