دیواری به نام سانسور!

شکرخدا گودرزی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا درمورد وضعیت نمایشنامه نویسی تئاتر اظهار داشت: نمایشنامه نویسی در تئاتر بازتابی از شرایط موجود است چه در عرصه نمایشنامه نویسی و هر عرصه دیگری که نگاه می‌کنیم اینگونه است. بارقه‌هایی از امید، استعداد، توانمندی فردی افراد اینها را نمی‌توان انکار کرد اما مجموعه را که نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم این مجموعه بازتابی از شرایط اجتماعی و سیاسی کشور است بنابراین از آن جدایی ندارد. هنگام بررسی شرایط سیاسی و اجتماعی در شکل و شمایل افراد در کشوری که هشتاد میلیون جمعیت دارد مسابقه نمایشنامه نویسی را برگزار کنید در حدود 800 شرکت کننده در این مسابقه حضور پیدا می‌کنند و این سوال ایجاد می‌شود که آیا ما حدود 800 نفر نمایشنامه نویس داریم و شاید حتی بیشتر از این تعداد باشد ما در زمانی که دوران طلایی تئاترمان بود نگاه کنید چند نام در بالاهستند و می‌درخشند به‌طور مثال بهرام بیضایی، اسماعیل خل،ج غلامحسین ساعدی و باقی افراد با فاصله از این اسامی هستند در دوره طلایی ما اینگونه بوده است.

او در ادامه افزود: شرایط جامعه باعث بروز نبوغ در افراد می‌شود و به این دلیل که الان شرایط اجتماعی خوبی وجود ندارد اشخاص بیشتر درون خودشان هستند و در این شکل هیچگونه نبوغی رشد پیدا نمی‌کند. 

گودرزی درمورد کیفیت آثار موجود بیان داشت: کیفیت آثار هم به عواملی که گفتم ربط دارد یعنی آثاری که واجد شرایط کیفی باشند به دلایل گوناگون مانند اینکه شرایط تولید برای اجرای صحنه‌ای نیست نمایشنامه نویس چه زمانی می‌تواند رشد کند هنگامی که چرخه نمایشنامه تنها نه به مرحله اجرا رسیدن بخش مهمی است به اجرا رسیدن اما بخش دیگر آن در نشر است و نمایشنامه تا زمانی که به روی صحنه نرود نمی‌توان او را سنجش کرد.

این کارگردان تئاتر در پاسخ به این سوال که نمایشنامه نویسان در نگارش نمایشنامه در کدام ژانرها می‌توانند پرداخت آزادتری داشته باشند تصریح کرد: در تئاتر هم قصد دارند که نمایشی به اصطلاح بفروش باشد و بتوانند درآمد خوبی کسب کنند و می‌خواهند گیشه پسند باشد در آلمان از تئاتر درحدود 20 درصد حمایت می‌شود اما در ایران ما چنین حمایتی را نداریم.

ایوب آقاخانی در ارتباط با وضعیت نمایشنامه نویسی تئاتر گفت: وضعیت نمایشنامه نویسی ما از چند وجهه قابل بررسی است و اصلی‌ترین وجهی که با آن مواجه هستیم ماجراهایی است که با نام تولیدات تئاتر و یا حوزه چاپ و نشر پیش روی ما قرار دارد و طبیعتا این وضعیتی که مشاهده می‌کنیم به لحاظ آماری قابل اعتناست اما به لحاظ کیفی قابل دفاع نیست ولی زمانی که وضعیت دانشگاه‌ها را در نظر می‌گیریم با مسائل و مصادیق دیگری هم مواجه می شویم مانند استعدادهای قابل اعتنایی در دانشگاه وجود دارد اما این استعدادها سرگشته و پریشان هستند به این معنا که استاد تشخیص می‌دهد فرد با استعداد است اما ریشه‌ آن استعداد در هیچ چیز روشنی که محصول مطالعات سازمان یافته و پیوسته و آموزش درست باشد نیست یعنی این استعدادها به صورت جرقه‌ای و در فضا سرگردان هستند به همین علت به نتیجه نمی رسند من اینگونه نیستم که بگویم ما در وضعیت نمایشنامه نویسی استعداد،اماکان و توانایی نداریم این اعتقاد را ندارم اتفاقا ما نمایشنامه نویسان قابلی داریم که استعداهای قابل بحثی دارند اما متاسفانه سیستم کلان فرهنگی ما دارای استراتژی نیست.

او در مورد کیفیت آثار افزود: موفقیت یک نمایشنامه نویس بسیار تصادفی است ناراحتی که این روزها نویسندگان دارند همواره با یک مجموعه قابل اعتنا و چشمگیر تصادفی مواجهه هستیم برای همین زمانی که کارتل‌های اقتصادی پایشان به میان عرصه فرهنگ می‌آید ناگهان چون تصادف توسط اقتصاد مدیریت می شود سلطه افراد بی استعداد در عرصه شاهد هستیم. به همین علت کیفیت آثار پایین می آید.

نوشین تبریزی درمورد وضعیت نمایشنامه نویسی تئاتر اظهارداشت: احساس می‌کنم متاسفانه عده ای از دوستان تصور دارند خُم رنگ رزی است منظورم از دوستان افراد جوان و تازه کار خیلی از این افراد به نظر من هیچ گونه آموزشی در زمینه نمایشنامه نویسی ندیده اند به این دلیل که زمانی که کار را می بینید یا خیلی از این افراد برای من نمایشنامه هایشان را ارسال می کنند و البته نظرم را به صورت قطعی می گویم در این زمینه من هم هنرجو هستم و هیچکس نمی تواند با قطعیت بگوید تا آخرین مرحله پیش رفته است همانند مقوله بازیگری است بچه ها فکر می‌کنند خُم رنگ رزی است و بسیار راحت می توان یک شبه نمایشنامه نویس یا بازیگر شد و باعث تاسف است که برخی از نمایش‌ها چگونه به اجرا می رسند یا به شدت به سخیف شدن نمایشنامه نویسی نزدیک می شوند و برای اینکه نمایشی با فروش خوبی باشد دست به هرکاری روی صحنه اجرا می زنند یا اینکه واقعا سواد این کار را ندارند.

او در مورد کیفیت آثار موجود بیان داشت: کیفیت نمایشنامه‌های ما به شدت دچار افت شده و تقریبا کیفیتی وجود ندارد در یک شب در تهران در حدود 50 نمایش به روی صحنه می رود مگر ما چند نفر نمایشنامه نویس فوق العاده یا حتی نمایشنامه نویس نسبتا خوب داریم که شبی 50 نمایش اجرا می شود من با تجربه کردن مخالف نیستم ولی صحنه‌های حرفه‌ای مکان کسب تجربه نیست الان متاسفانه فضای آزمون و خطا شده است.

این نمایشنامه نویس درمورد اینکه دستمزد نمایشنامه نویسان این روزها چگونه است و آیا میزان پرداختی‌ها به نسبت وضعیت اقتصادی خوب است یا خیر تصریح کرد: میزان دستمزد به نویسنده ربط دارد یعنی خود نمایشنامه نویس اگر بتواند خواسته های خود را بیان کند و بگوید شما چرا هیچگونه ارزشی برای نمایشنامه نویسی که پایه و اساس یک نمایش است قائل نیستید اگر بتوانند حرفشان را بزندد می توانند احقاق حق کنند در غیراینصورت خیلی اوقات نمایشنامه نویس های خوب ما به حق خود نمی رسند.

او در پایان درمورد میزان سانسورهای موجود در نمایشناه نویسی تئاتر اظهار کرد: سانسور و اینکه در کدام ژانر نمایشنامه‌نویس می‌تواند اثری را بنویسد به موقعیت و شرایط روز ربط دارد من نمایشنامه‌ای داشته‌ام که دو سال اجازه اجرا پیدا نکرد و با تغییر یک مدیری آن نمایش به روی صحنه رفت و دچار هیچ‌گونه سانسوری هم نشد به عقیده من به این که آن مدیر وقت تاچه میزان محافظه کار باشد ربط دارد.

محمد رحمانیان، نمایشنامه‌نویس در ارتباط با اینکه امروزه وضعیت نمایشنامه نویسی تئاتر چگونه است؟ گفت: همواره نمایشنامه نویسی در ایران حتی در زمانی که به نظر می رسید دچار یک گسست تاریخی شده است اما قدم‌هایی را روبه جلو برداشته و اینکه از سوی مسئولین و از طرف کانون نویسندگان و بسیاری از کسانی که می‌توانند متولیان ادبیات ایران باشند؛ نمایشنامه نویسی جدی گرفته نمی شود و از سمت برخی از کارگردانان و دوستانی که با جریان نمایشنامه نویسی ایران چندان آشنایی ندارند دائما با زبانی تحقیرگونه نسبت به نمایشنامه نویسی صحبت می‌کنند؛ برخلاف تمامی این دیدگاه ها معتقد هستم که نمایشنامه نویسی هرروز و هرسال نسبت به سال قبل قدم‌های بزرگی برداشته است ممکن شرایطی به وجود بیاد که این قدم‌های بزرگ دیده نشوند بیشتر هم به دلیل سانسورها که به شدت بر فضای تئاتر کشور حاکم است و کسانی که در مرکز هنرهای نمایشی همچنین شورای نظارت و ارزشیابی مرکز هنرهای نمایشی حضور دارند انگار شرایطی را درست می کنند تا نمایشنامه نویسی ایران مطرح نشود.

او درمورد کیفیت آثار موجود و کیفیت نمایشنامه نویسی اظهار داشت: نمایشنامه نویسی از نظر کیفی و کمی بسیار بهتر شده است درحال حاضر بسیاری از جوانانی که شروع به نمایشنامه نویسی کردند در همان چند کار ابتدایی نشان می دهند چه بارقه های درخشانی هستند و درواقع نبوغ نمایشنامه نویسی را در خود دارند. چند نمایشی را که من دیده‌ام و توسط نمایشنامه نویسان جوان نوشته شده بود بسیار نمایشنامه های خوبی بود و فکر میکنم از نظر کیفی و کمی اتفاقات بسیار مهمی در عرصه نمایشنامه نویسی ایران رخ می دهد.

این کارگردان تئاتر درمورد اینکه نمایشنامه نویسان چه میزان در نگارش نمایشنامه آزادی عمل دارند بیان داشت: وضعیت نمایشنامه نویسی و آزادی داشتن نویسندگان در این زمینه به هیچ عنوان خوب نیست. نمایشنامه نویسی ایران در واقع با یک دیوار بسیار بزرگ و بلند به نام سانسور مواجه است و بسیاری از نمایشنامه‌هایی که به صورت اندک در مورد مسائل اجتماعی روز جامعه صحبت می کند به جرم سیاسی بودن یا اجازه اجرا پیدا نمی‌کنند و یا پس از طی چند روز از اجرا نهادهای غیرمرتبط و معمولا نهادهای نظامی و انتظامی اجراهای آن نمایش متوقف می شود و بسیار برخوردهای دشمن گونه وجود دارد.

رحمانیان در پایان در مورد دستمزدهای نمایشنامه نویسان تئاتر تصریح کرد: من اطلاعی درمورد این موضوع ندارم چون نمایشنامه هایم را برای خودم می نویسم طبیعی است که خودم برای خودم دستمزدی در نظر نگیرم و مدت‌هاست که برای دیگران هم نمایشنامه‌ای ننوشته‌ام و وضعیت دستمزدها خبر ندارم از سمتی دیگر نمایشنامه‌هایی که از من در تهران و یا توسط گروه‌های تئاتری در شهرستان ها اجرا می شود به من بابت نمایشنامه دستمزدی داده نمی‌شود و من هم مبلغی را دریافت نمی‌کنم چراکه فکر می‌کنم به خصوص گروه‌های شهرستانی شرایط پرداخت دستمزد به من را ندارند و من هم نمی‌خواهم با درخواست دستمزد به آنها فشار بیشتری را وارد کنم چراکه به اجرا در آوردن یک نمایش شامل مخارج سنگینی است و من دوست ندارم براین سنگینی بیفزایم برای همین هیچگونه دستمزدی در قبال نمایشنامه‌هایی که از من توسط گروه های تئاتری اجرا می‌شود دریافت نمی‌کنم.